Εκλεισε το deal για πανευρωπαϊκή μείωση στην κατανάλωση αερίου

«Οι υπουργοί έφθασαν σε πολιτική συμφωνία για τη μείωση της ζήτησης αερίου, ενόψει του επικείμενου χειμώνα», ανακοίνωσε η τσεχική προεδρία του συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ που συνεδρίαζαν στις Βρυξέλλες.  

🔋 #TTE Energy | 👏 This was not a Mission Impossible! Ministers have reached a political agreement on gas demand reduction ahead of the upcoming winter.#EU2022CZ pic.twitter.com/XBnKuTs75W

— EU2022_CZ (@EU2022_CZ) July 26, 2022

Στο κείμενο υιοθετείται και η ελληνική πρόταση για παρέκκλιση από τον κανόνα, σε περίπτωση που «έχουν υπερβεί τους στόχους πλήρωσης αποθήκευσης αερίου, εάν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο ως πρώτη ύλη για κρίσιμες βιομηχανίες ή εάν η κατανάλωση αερίου τους έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 8% το περασμένο έτος σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας».

Το κείμενο της πολιτικής συμφωνίας 

Σειρά εξαιρέσεων προβλέπει το κείμενο της συμφωνίας των 27 για τον περιορισμό της κατανάλωσης αερίου. 

Οπως αναφέρει το κείμενο, «σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, τα κράτη-μέλη κατέληξαν σήμερα σε πολιτική συμφωνία για εθελοντική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15% αυτόν τον χειμώνα». Ο κανονισμός του Συμβουλίου προβλέπει επίσης τη δυνατότητα ενεργοποίησης «πανευρωπαϊκής προειδοποίησης» σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού, οπότε η μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου θα καταστεί υποχρεωτική.

Σκοπός της μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου είναι η εξοικονόμηση πόρων ενόψει του χειμώνα, προκειμένου να προετοιμαστούμε για πιθανές διακοπές στον εφοδιασμό φυσικού αερίου από τη Ρωσία, που χρησιμοποιεί συνεχώς τον ενεργειακό εφοδιασμό ως όπλο.

Η ΕΕ είναι ενωμένη και αλληλέγγυα. Η σημερινή απόφαση έδειξε ξεκάθαρα ότι τα κράτη-μέλη θα ορθώνουν το ανάστημά τους απέναντι σε κάθε προσπάθεια της Ρωσίας να διχάσει την ΕΕ, χρησιμοποιώντας τον ενεργειακό εφοδιασμό ως όπλο. Η υιοθέτηση της πρότασης για τη μείωση του φυσικού αερίου σε χρόνο-ρεκόρ ενίσχυσε αναμφίβολα την κοινή μας ενεργειακή ασφάλεια. Η εξοικονόμηση αερίου τώρα θα βελτιώσει την ετοιμότητα. Ο χειμώνας θα είναι πολύ φθηνότερος και ευκολότερος για τους πολίτες και τη βιομηχανία της ΕΕ.

Τα κράτη-μέλη συμφώνησαν να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 15% σε σύγκριση με τη μέση κατανάλωσή τους την τελευταία πενταετία, μεταξύ 1ης Αυγούστου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023, με μέτρα δικής τους επιλογής.

Ενώ όλες οι χώρες της ΕΕ θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να ανταποκριθούν στις μειώσεις, το Συμβούλιο διευκρίνισε ορισμένες εξαιρέσεις και δυνατότητες να ζητηθεί παρέκκλιση από τον υποχρεωτικό στόχο μείωσης, προκειμένου να αντικατοπτρίζονται οι ιδιαίτερες καταστάσεις των κρατών-μελών και να διασφαλίζεται ότι οι μειώσεις φυσικού αερίου είναι αποτελεσματικές σε ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού στην ΕΕ.

Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι τα κράτη-μέλη που δεν είναι διασυνδεδεμένα με δίκτυα φυσικού αερίου άλλων κρατών-μελών εξαιρούνται από τις υποχρεωτικές μειώσεις φυσικού αερίου καθώς δεν θα είναι σε θέση να απελευθερώσουν σημαντικούς όγκους φυσικού αερίου προς όφελος άλλων κρατών-μελών. Τα κράτη-μέλη των οποίων τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι συγχρονισμένα με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εξαιρούνται επίσης, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος κρίσης εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια.

Τα κράτη-μέλη μπορούν να ζητήσουν παρέκκλιση για να προσαρμόσουν τις υποχρεώσεις τους για μείωση της ζήτησης εάν έχουν περιορισμένες διασυνδέσεις με άλλα κράτη-μέλη και μπορούν να αποδείξουν ότι οι εξαγωγικές ικανότητες διασύνδεσης ή η εγχώρια υποδομή LNG τους χρησιμοποιούνται για την ανακατεύθυνση φυσικού αερίου σε άλλα κράτη-μέλη στο έπακρο.

Τα κράτη-μέλη μπορούν επίσης να ζητήσουν παρέκκλιση εάν έχουν υπερβεί τους στόχους πλήρωσης αποθήκευσης αερίου, εάν εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το αέριο ως πρώτη ύλη για κρίσιμες βιομηχανίες ή εάν η κατανάλωση αερίου τους έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 8% το περασμένο έτος σε σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.

Τα κράτη-μέλη συμφώνησαν να αυξήσουν τον ρόλο του Συμβουλίου για την ενεργοποίηση «συναγερμού της Ένωσης». Η ειδοποίηση θα ενεργοποιηθεί με εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου, κατόπιν πρότασης της Επιτροπής. Η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση για την ενεργοποίηση «συναγερμού της Ένωσης» σε περίπτωση σημαντικού κινδύνου σοβαρής έλλειψης αερίου, ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης αερίου, ή εάν πέντε ή περισσότερα κράτη-μέλη που έχουν κηρύξει συναγερμό σε εθνικό επίπεδο ζητήσουν από την Επιτροπή να το κάνεις.

Κατά την επιλογή μέτρων μείωσης της ζήτησης, τα κράτη-μέλη συμφώνησαν ότι θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε μέτρα που δεν επηρεάζουν προστατευόμενους καταναλωτές, όπως νοικοκυριά και βασικές υπηρεσίες για τη λειτουργία της κοινωνίας, όπως κρίσιμες οντότητες, υγειονομική περίθαλψη και άμυνα. Πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, μέτρα για την ενθάρρυνση της αλλαγής καυσίμου στη βιομηχανία, εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης, στοχευμένες υποχρεώσεις για μείωση της θέρμανσης και ψύξης και μέτρα που βασίζονται στην αγορά, όπως οι πλειστηριασμοί μεταξύ εταιρειών.

Τα κράτη-μέλη θα επικαιροποιούν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης που καθορίζουν τα μέτρα μείωσης της ζήτησης που σχεδιάζουν και θα αναφέρουν τακτικά στην Επιτροπή την πρόοδο των σχεδίων τους.

Η ρύθμιση είναι ένα εξαιρετικό και έκτακτο μέτρο, που προβλέπεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Ως εκ τούτου, θα ισχύει για ένα έτος και η Επιτροπή θα προβεί σε επανεξέταση, για να εξετάσει την παράτασή του υπό το φως της γενικής κατάστασης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο στην ΕΕ, έως τον Μάιο του 2023.

Το κείμενο που συμφωνήθηκε σήμερα θα εγκριθεί επίσημα μέσω γραπτής διαδικασίας. Η γραπτή διαδικασία θα κινηθεί και θα ολοκληρωθεί τις επόμενες ημέρες, μετά από τεχνικές αναθεωρήσεις του κειμένου.

φον ντερ Λάιεν: Ισχυρό μήνυμα ενότητας απέναντι στις ρωσικές απειλές

Μετά την πολιτική συμφωνία, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Σήμερα, η ΕΕ έκανε ένα αποφασιστικό βήμα για την αντιμετώπιση της απειλής πλήρους διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τον Πούτιν. Χαιρετίζω θερμά την έγκριση από το Συμβούλιο του κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου.

Η πολιτική συμφωνία στην οποία κατέληξε το Συμβούλιο σε χρόνο ρεκόρ, με βάση την πρόταση της Επιτροπής «Εξοικονόμηση αερίου για έναν ασφαλή χειμώνα» που υποβλήθηκε την περασμένη εβδομάδα, θα εξασφαλίσει την ομαλή και συντονισμένη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ, ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι για τον επόμενο χειμώνα. Συμπληρώνει όλα τα άλλα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU, ιδίως για τη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου, την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.

Η συλλογική δέσμευση για μείωση κατά 15% είναι πολύ σημαντική και θα συμβάλει στην πλήρωση των αποθεμάτων μας σε αέριο ενόψει του χειμώνα.

Επιπλέον, η δυνατότητα κήρυξης συναγερμού σε επίπεδο ΕΕ που επιφέρει υποχρεωτικές μειώσεις της κατανάλωσης φυσικού αερίου σε όλα τα κράτη μέλη αποτελεί ισχυρό μήνυμα ότι η ΕΕ θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να διασφαλίσει την ασφάλεια του εφοδιασμού της και για να προστατεύσει τους καταναλωτές της, είτε πρόκειται για νοικοκυριά είτε για τη βιομηχανία.

Μέσω της κοινής δράσης για τη μείωση της ζήτησης αερίου, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές εθνικές ιδιαιτερότητες, η ΕΕ έθεσε τα ισχυρά θεμέλια για την απαραίτητη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών έναντι του ενεργειακού εκβιασμού του Πούτιν. Η ανακοίνωση της Gazprom ότι μειώνει περαιτέρω τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream 1, χωρίς βάσιμο τεχνικό λόγο, καταδεικνύει περαιτέρω την αναξιοπιστία της Ρωσίας ως προμηθευτή ενέργειας. Χάρη στη σημερινή απόφαση, είμαστε πλέον έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ως Ένωση.

Επίτροπος Ενέργειας: Εξοικονομούμε αέριο και είμαστε έτοιμοι για τον χειμώνα

Την ικανοποίησή της για την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας για τον νέο κανονισμό μείωσης φυσικού αερίου εξέφρασε η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε στις Βρυξέλλες.

«Υπήρξε συναίνεση ότι πρέπει να προετοιμαστούμε για το χειρότερο σενάριο και όλοι θα πρέπει να συμβάλουμε σ' αυτή την προσπάθεια, στέλνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα στις αγορές, στους πολίτες και σε όσους ελπίζουν να δουν σημάδια διχασμού στην ΕΕ», δήλωσε η Σίμσον. «Το σημαντικότερο είναι ότι θα αρχίσουμε να εξοικονομούμε φυσικό αέριο από τώρα και υπάρχει σχέδιο για να δράσουμε μαζί και συντονισμένα. Η προληπτική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου θα μας επιτρέψει να αποφύγουμε βεβιασμένες και μονομερείς αποφάσεις όταν θα είναι πολύ αργά», πρόσθεσε η επίτροπος. Σημείωσε επίσης ότι, βάσει των υπολογισμών της Επιτροπής, η επίπτωση της μείωσης φυσικού αερίου στο μέσο ΑΕΠ της ΕΕ θα είναι σημαντικά μικρότερη αν η εξοικονόμηση ξεκινήσει τώρα παρά αργότερα, υπό την πίεση της Μόσχας.

Η Κ. Σίμσον τόνισε ότι η σημερινή πολιτική συμφωνία θα οδηγήσει σε τόση εξοικονόμηση φυσικού αερίου όση απαιτείται για να αντιμετωπίσει η ΕΕ με ασφάλεια έναν μέσο κρύο χειμώνα, ακόμα και αν η Ρωσία διακόψει εντελώς τον εφοδιασμό μέσα στον Ιούλιο. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι βάσει των υπολογισμών της Επιτροπής, αν ο χειμώνας είναι πολύ κρύος, η ΕΕ θα αντιμετωπίσει ένα κενό εφοδιασμού της τάξεως των 45 εκατ. κυβικών μέτρων - ποσότητα που αντιστοιχεί στην ανάγκη μείωσης κατά 15% τους επόμενους οχτώ μήνες. Αν ο χειμώνας είναι κανονικός, το κενό θα είναι της τάξεως των 30 εκατ. κυβικών μέτρων, είπε η επίτροπος Ενέργειας.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Ενέργειας της Τσεχίας και προεδρεύων του Συμβουλίου Ζοζέφ Σικέλα παραδέχτηκε ότι η συμφωνία δεν ήταν εύκολη, αλλά στο τέλος όλοι αναγνώρισαν ότι «οι θυσίες είναι απαραίτητες». «Η συμφωνία δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την Επιτροπή, που βοήθησε να βρεθεί ένας ικανοποιητικός συμβιβασμός», πρόσθεσε. «Η σημερινή απόφαση διασφαλίζει ότι δεν θα αντιμετωπίσουμε δραματικές συνέπειες τον χειμώνα. Δεν θα επιτρέψουμε στη Ρωσία να απειλεί την ασφάλειά μας χρησιμοποιώντας το αέριο ως πολιτικό εργαλείο», ανέφερε.