Στουρνάρας: Πνέουν άνεμοι στασιμοπληθωρισμού, τι πρέπει να γίνει

«Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έφερε την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία μπροστά στη μεγαλύτερη πρόκληση από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η παγκοσμιοποίηση οπισθοχωρεί. Το αποτέλεσμα είναι επιβράδυνση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, αύξηση των τιμών και των επιτοκίων. Άνεμοι στασιμοπληθωρισμού πνέουν παντού, ιδιαιτέρως όμως στην Ευρώπη, που είναι μεγάλος καθαρός εισαγωγέας ενέργειας», τόνισε ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας σε παρέμβασή του στο 22ο Rencontres Économiques στη Γαλλία.

Μέχρι τώρα, τόνισε ο κεντρικός τραπεζίτης, οι μεταρρυθμίσεις, μόνο ως συνεπακόλουθο κρίσεων, υποσκάπτουν τον ρόλο της Ευρώπης στη διεθνή σκηνή, αδυνατίζουν την κοινωνική συνοχή και πυροδοτούν αντιευρωπαϊκά αισθήματα. «Δεν είμαι βέβαιος ότι αντέχουμε είτε οικονομικά είτε κοινωνικά είτε πολιτικά να στηριζόμαστε στους ίδιους μηχανισμούς εκ των υστέρων αντίδρασης σε κρίσεις. Μια πολυπολική αλλά μερικώς αποπαγκοσμιοποιημένη παγκόσμια τάξη υπαγορεύει ότι η Ευρώπη πρέπει να αντιδρά εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων», υπογράμμισε. 

Παρά τη σημαντική πρόοδο από την εποχή της μεγάλης χρηματοοικονομικής κρίσης, υπάρχουν πολλοί τομείς οικονομικής διακυβέρνησης στην ευρωζώνη όπου οι μεταρρυθμίσεις δεν προχωρούν. Το Eurogroup για παράδειγμα, μόλις πολύ πρόσφατα δεν μπόρεσε να συμφωνήσει ούτε στη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων ούτε να ολοκληρώσει το πλαίσιο διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων.

Ο λόγος για τον οποίο τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης δεν έχουν συμφωνήσει μέχρι τώρα να ολοκληρώσουν την τραπεζική ένωση έχει κυρίως να κάνει με μια βασική διαφωνία: τα μέτρα μείωσης των χρηματοοικονομικών κινδύνων πρέπει να προηγούνται ή να έπονται των μέτρων επιμερισμού των κινδύνων αυτών;

Παρεμπιπτόντως, όμως, γιατί δεν θα μπορούσαν τα μέτρα αυτά να ληφθούν ταυτοχρόνως, ενδεχομένως παρέχοντας κάποιο χρόνο εφαρμογής; Αυτό θα ήταν μια λύση αμοιβαίως επωφελής για όλους - win win, υπογράμμισε ο κ. Στρουρνάρας.

Σημείωσε παράλληλα ότι έχει έρθει ο χρόνος για να αναθεωρήσουμε το δημοσιονομικό πλαίσιο που ενσωματώνεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Πώς να βελτιώσουμε την οικονομική διακυβέρνηση της ευρωζώνης;

Τρία ερωτήματα γεννώνται σχετικά με το μέλλον της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης:

1. Ποιο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης μπορεί να καταστήσει την ευρωζώνη πιο ανθεκτική μπροστά στην οξύτατη οικονομική αβεβαιότητα που αντιμετωπίζει σήμερα, τους μεγάλους κλυδωνισμούς από την πλευρά της προσφοράς και τα αυξανόμενα δημόσια χρέη;

2. Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την ανταλλακτική σχέση μεταξύ της ανάγκης να εξασφαλίσουμε δημοσιονομική βιωσιμότητα σε όλα τα κράτη-μέλη και της ανάγκης να αντιμετωπίσουμε συμμετρικούς κλυδωνισμούς σε μια περίοδο που η νομισματική πολιτική ομαλοποιείται και τα επιτόκια αυξάνονται;

3. Πώς μπορεί η κοινή δημοσιονομική πολιτική της ευρωζώνης να διευκολύνει και να υποστηρίξει τη νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και την προσπάθειά της να αντιμετωπίσει τα εμπόδια (financial fragmentation) μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής;

Σε δύο κατευθύνσεις πρέπει να κινηθούν οι μεταρρυθμίσεις μας:
α) στον δημοσιονομικό τομέα
β) στον τομέα της ολοκλήρωσης της Τραπεζικής Ένωσης.

Στόχοι ενός νέου δημοσιονομικού πλαισίου:

1. Βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους σε εθνικό επίπεδο.

2. Αντικυκλικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο, ώστε να μπορούν οι εθνικές αρχές να σταθεροποιούν το ΑΕΠ σε περιόδους ύφεσης και να δημιουργούν επαρκή δημοσιονομικά αποθεματικά σε περιόδους ανάπτυξης, εξασφαλίζοντας έτσι υγιή δημοσιονομική διαχείριση κατά τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου.

3. Δημιουργία ενός κεντρικού εργαλείου δημοσιονομικής πολιτικής, μετατρέποντας το Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας σε ένα μόνιμο δημοσιονομικό εργαλείο, το οποίο θα χρηματοδοτεί επενδύσεις (δεν θα κάνει μεταβιβάσεις, θα δίνει μόνο δάνεια προς αποφυγή του ηθικού κινδύνου χαλάρωσης των δημοσιονομικών μέτρων σε εθνικό επίπεδο) κυρίως στους τομείς της κλιματικής αλλαγής, της ενέργειας και του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Βασικοί πυλώνες του νέου δημοσιονομικού πλαισίου:

1. Ενδυνάμωση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους σε εθνικό επίπεδο στο πνεύμα του κανονισμού «six pack»

2. Μηχανισμός κινήτρων σε εθνικό επίπεδο που θα έχει τα εξής τρία στοιχεία:
α) ένα χωριστό (και όχι οριζόντιο) ποσοστό μείωσης του δημοσίου χρέους για κάθε χώρα-μέλος για την οποία απαιτείται μείωση του δημοσίου χρέους, λαμβάνοντας υπόψη το μέσο επιτόκιο αναχρηματοδότησης του δημοσίου χρέους και τον φυσικό (natural) ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης
β) μία χωριστή (και όχι οριζόντια) ταχύτητα μείωσης του δημοσίου χρέους, προκειμένου να αντιμετωπιστούν φιλοκυκλικές (procyclical) επιπτώσεις της δημοσιονομικής πολιτικής
γ) έναν κανόνα αύξησης των δαπανών, με στόχο την επίτευξη του συγκεκριμένου πρωτογενούς αποτελέσματος για κάθε κράτος-μέλος.

3. Μετατροπή του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας σε ένα μόνιμο κεντρικό εργαλείο.

«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε συλλογικά στην ευρωζώνη είναι να κάνουμε πολύ λίγες μεταρρυθμίσεις και με καθυστέρηση. Πρέπει να δράσουμε εγκαίρως και εκ των προτέρων (δηλαδή πριν ξεσπάσει μια νέα μεγάλη κρίση), με αποφασιστικές, ισορροπημένες και καλοσχεδιασμένες μεταρρυθμίσεις στο επίπεδο της ευρωζώνης, στο πλαίσιο όσων ειπώθηκαν προηγουμένως. Οι αλλαγές αυτές θα κάνουν τις οικονομίες μας πιο ανθεκτικές, θα προσδώσουν μεγαλύτερη αποδοχή στο ευρώ ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και θα θέσουν τα θεμέλια για βιώσιμη και διαρκή ευημερία όλων των πολιτών της ευρωζώνης», κατέληξε ο κ. Στουρνάρας.