Ρήτρα Αναπροσαρμογής: Γιατί ο Αρειος Πάγος απέρριψε την πιλοτική δίκη

Με σκεπτικό που φαίνεται να το διατρέχει η πρόνοια, ως πρόταγμα, για την προστασία των καταναλωτών, η τριμελής Επιτροπή του Αρείου Πάγου, με επικεφαλής την πρόεδρό του Μαρία Γεωργίου, απέρριψε το αίτημα της ΔΕΗ για την πιλοτική δίκη. Ανοίγει, έτσι, ο δρόμος για την εκδίκαση, στις 6 Ιουλίου, στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, της συλλογικής αγωγής ΕΚΠΟΙΖΩ και ΙΝΚΑ κατά της Επιχείρησης, με αιχμή του δόρατος, την κατάργηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής.

Το πλέον σημαντικό που προκύπτει από το κείμενο της απόφασης, που έχει στη διάθεσή του το Euro2day.gr, είναι ότι ο Άρειος Πάγος κρίνει πως επιμέρους ρυθμίσεις του Ν.4001/2011 όπως και διατάξεις του Κώδικα Προμήθειας που σχετίζονται με τα τιμολόγια προμήθειας, την καταγγελία σύμβασης προμήθειας, την τροποποίηση όρων σύμβασης προμήθειας, καθώς και τις βασικές αρχές τιμολόγησης ρεύματος «καταλείπουν πεδίο διακριτικής ευχέρειας στους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας κατά την εφαρμογή αυτών». Με άλλα λόγια, αναγνωρίζεται εμμέσως πλην σαφώς από το ανώτατο δικαστήριο ότι οι καταναλωτές δεν διαθέτουν «ασπίδα προστασίας» έναντι των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας.

Λέει και κάτι εξίσου σημαντικό ο Άρειος Πάγος. «Παγίως γίνεται δεκτό από τη νομολογία του Αρείου Πάγου ότι η έγκριση των σχετικών ρητρών στις συμβάσεις με καταναλωτές με κανονιστικές ρυθμίσεις της διοίκησης δεν αποκλείει τον έλεγχο της συμβατότητας αυτών από την άποψη δικαίου προστασίας του καταναλωτή». Προτάσσει, δηλαδή, το δίκαιο του καταναλωτή, αφήνοντας ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για την τύχη της Ρήτρας Αναπροσαρμογής.

Ο Άρειος Πάγος, εξάλλου, καταρρίπτει το αίτημα της ΔEΗ για την πιλοτική δίκη, καθώς αναγνωρίζει ότι η απόφαση της συλλογικής αγωγής θα θέσει τέλος στις μεμονωμένες προσφυγές καταναλωτών. Το βασικό επιχείρημα που πρόβαλε η ΔEΗ ήταν ότι με την απόφαση της πιλοτικής δίκης θα προέκυπτε άπαξ νομολογία, συνεπώς, δεν θα είχαν νόημα πλέον οι μεμονωμένες αγωγές.

Τώρα έρχεται ο Άρειος Πάγος και κρίνει ότι η συλλογική αγωγή είναι θεσμός παράλληλος με την πιλοτική δίκη, η οποία «επίσης αποβλέπει στην ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης σε υποθέσεις που οδηγούν ή αναμένεται να προκαλέσουν μεγάλο αριθμό δικών». Επιπλέον, κρίνει ότι «η συλλογική αγωγή επιλύει επί της ουσίας το σχετικό ζήτημα οριστικά, χωρίς την ανάγκη αναπομπής της υπόθεσης στο αρμόδιο δικαστήριο για την κατ’ ουσία έρευνα της διαφοράς, μετά την επίλυση του νομικού ζητήματος από την Πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου». Με άλλα λόγια, αφού ήδη έχει κατατεθεί συλλογική αγωγή που παράγει το ίδιο αποτέλεσμα με την πιλοτική δίκη, δεν χρειάζεται να γίνει η δεύτερη. Αυτό, όμως, σημαίνει και κάτι ακόμη, πολύ σημαντικό. Ο Άρειος Πάγος με την κρίση αυτή «κλείνει τον δρόμο» σε οποιονδήποτε άλλον αιτούντα πιλοτική δίκη, εάν έχει προηγηθεί κατάθεση συλλογικής αγωγής.

Η συλλογική αγωγή χαρακτηρίζεται από το ανώτατο δικαστήριο «θεσμός συλλογικής προστασίας των καταναλωτών, προς διαφύλαξη των συμφερόντων τους σε συλλογικό επίπεδο». Ο στόχος της είναι, σύμφωνα πάντα με το σκεπτικό του Αρείου Πάγου, «η αυθεντική βεβαίωση αντικαταναλωτικής συμπεριφοράς εκ μέρους του προμηθευτή ή του παρόχου υπηρεσίες».

Μάλιστα, αναγνωρίζεται ότι από την απόφαση που εκδίδεται, «παράγεται μία ιδιότυπη δεσμευτικότητα που ισχύει έναντι πάντων, με συνέπεια να εξαλείφεται ο κίνδυνος δημιουργίας σωρείας δικών σχετικά με το επιλυθέν μέσω αυτής ζήτημα, η δε εκδίκαση των εκκρεμουσών για το ίδιο ζήτημα ατομικών δικών να καθίσταται περιττή».

Δύο κρίσιμα συμπεράσματα προκύπτουν από τη γνωμοδότηση αυτή του Αρείου Πάγου: πρώτον, ότι το αποτέλεσμα της εκδίκασης της συλλογικής δίκης δεν θα αφορά μόνο στη ΔEΗ, αλλά στο σύνολο των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας στην εγχώρια αγορά. Και δεύτερον, ότι θα καλύπτει όλους τους καταναλωτές ρεύματος και όχι μόνον όσους συμμετέχουν στη συλλογική αγωγή.

Η πρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ Παναγιώτα Καλαποθαράκου, σε δηλώσεις της προς το Euro2day.gr, εξέφρασε την ικανοποίηση της οργάνωσης για την απόφαση του Αρείου Πάγου. «Οι ισχυρισμοί που προβάλαμε ήταν απολύτως αιτιολογημένοι, η συλλογική αγωγή δεν μπορεί να παραπεμφθεί σε πιλοτική δίκη. Είναι μία δικαίωση των ενώσεων καταναλωτών στις αιτιολογημένες αντιρρήσεις που υπέβαλαν και τις οποίες υιοθέτησε ο Άρειος Πάγος. Έτσι, επιταχύνονται οι διαδικασίες έκδοσης απόφασης για την κατάργηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής».

Τι λέει η αγορά

Η ΔEΗ δεν θέλησε να σχολιάσει την απόφαση του Αρείου Πάγου, λόγω της πάγιας αρχής της να μη σχολιάζει δικαστικές αποφάσεις. Παράγοντες της αγοράς που μίλησαν στο Euro2day.gr. εξέφρασαν την άποψη ότι η τελική απόφαση για τη συλλογική αγωγή θα πάρει πολύ χρόνο, δεδομένου ότι δεν θα εξαντληθεί στο Πολυμελές Πρωτοδικείο, αλλά θα φθάσει στο Εφετείο και ως τον Άρειο Πάγο. Μιλούν συνολικά για μία 3ετία στην οποία το όλο θέμα «θα σέρνεται».

Με αυτό το σκεπτικό προειδοποιούν ότι όσοι καταναλωτές, εν αναμονή μίας θετικής απόφασης, δεν ανταποκρίνονται στην εξυπηρέτηση των οφειλών τους, το μόνο που θα πετύχουν θα είναι να τις εξοφλήσουν, είτε με θετική είτε με αρνητική απόφαση, «με τόκους μέχρι κεραίας».

* Δείτε την απόφαση στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.