Το Ταμείο Ανάκαμψης φέρνει τα big data στο Δημόσιο

Κυβερνητικός στρατηγικός σχεδιασμός διαχείρισης κρίσεων, παρακολούθηση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους πολίτες, σχεδιασμός νέων υπηρεσιών και γενικότερα υποστήριξη της διαδικασίας παροχής ενημέρωσης/ πληροφόρησης και της λήψης αποφάσεων, είναι κάποιες από τις λειτουργίες που θα υποστηρίζονται επαρκώς από τον Κεντρικό Κόμβο Διαχείρισης και Ανάλυσης πολυδιάστατων Δεδομένων.

Μέσα από το έργο του Ταμείου Ανάκαμψης που έχει προϋπολογισμό πάνω από 34 εκατ. ευρώ αναμένεται να παρέχεται πληροφόρηση τόσο προς κυβερνητικούς χρήστες (Κεντρική Κυβέρνηση, Δημόσιες Υπηρεσίες, κ.λπ.)  όσο και προς εξωτερικούς χρήστες (π.χ. πολίτες, ανεξάρτητες αρχές, θεσμοί, κ.λπ.).

Η Κοινωνία της Πληροφορίας Μ.Α.Ε προχώρησε στη διενέργεια Δημόσιας Διαβούλευσης επί του Τεύχους Διακήρυξης που αφορά σε Ηλεκτρονικό (Διεθνή) Ανοικτό Άνω των Ορίων Διαγωνισμό για Σύναψη Συμφωνίας-Πλαίσιο για το Έργο «Υλοποίηση Κεντρικού Κόμβου Διαχείρισης & Ανάλυσης Πολυδιάστατων Δεδομένων Μεγάλου Όγκου (BigData)» του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0».

Οι παρατηρήσεις, προτάσεις ή και τα σχόλια που υποβάλλονται στη διαβούλευση θα πρέπει να σχετίζονται άμεσα με το υπό διαβούλευση ζήτημα, με αναφορά της συγκεκριμένης ενότητας, παραγράφου ή και υποπαραγράφου στην οποία αναφέρονται, με πλήρη τεκμηρίωση. Επίσης, πρέπει να δίνονται τα πλήρη στοιχεία του ενδιαφερόμενου Οικονομικού Φορέα (Επωνυμία, e-mail) που υποβάλει σχόλιο / παρατήρηση / πρόταση.

 Αντικείμενο της συμφωνίας πλαίσιο

Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης μέσω της Γενικής Γραμματείας Ψηφιακής Διακυβέρνησης & Απλούστευσης Διαδικασιών προτίθεται να προμηθευτεί κατά προτεραιότητα και συνολικά για τους  φορείς του δημόσιου τομέα, υπηρεσίες για την υλοποίηση Κεντρικού Κόμβου Διαχείρισης και  Ανάλυσης Πολυδιάστατων Δεδομένων Μεγάλου Όγκου, που θα συγκεντρώνει και θα ομογενοποιεί πληροφορία από το σύνολο των σχετικών συστημάτων της ευρύτερης Δημόσιας Διοίκησης και θα παράγει δείκτες απόδοσης, με ιεραρχική δομή, για την παρακολούθηση της αποδοτικότητας της διακυβέρνησης με μετρήσιμο τρόπο.

Στόχος του Κεντρικού Κόμβου Διαχείρισης και Ανάλυσης Πολυδιάστατων Δεδομένων Μεγάλου Όγκου είναι η παροχή πληροφόρησης τόσο προς κυβερνητικούς χρήστες (Κεντρική Κυβέρνηση, Δημόσιες  Υπηρεσίες, κ.λπ.) όσο και προς εξωτερικούς χρήστες (π.χ. πολίτες, ανεξάρτητες αρχές, θεσμοί, κ.λπ.), ώστε να υποστηρίζεται επαρκώς ο κυβερνητικός στρατηγικός σχεδιασμός, η διαχείριση κρίσεων, η  παρακολούθηση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους πολίτες, ο σχεδιασμός νέων υπηρεσιών και  γενικότερα η υποστήριξης της διαδικασίας παροχής ενημέρωσης/ πληροφόρησης και της λήψης  αποφάσεων.

Οι αναφορές και οι αναλύσεις που θα παρέχονται από τον Κεντρικό Κόμβο Διαχείρισης  και Ανάλυσης Πολυδιάστατων Δεδομένων Μεγάλου Όγκου κατηγοριοποιούνται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες (Πυλώνες Διαχείρισης & Ανάλυσης Δεδομένων):

Α) Οικονομία & Ανάπτυξη

Β) Κοινωνικές Δομές & Υπηρεσίες

Γ) Περιβάλλον & Υποδομές

Δ) Ψηφιακός μετασχηματισμός & κοινή γνώμη

Στο πλαίσιο του έργου, οι παραπάνω πυλώνες θα επιβεβαιωθούν με τους αναδόχους των  εκτελεστικών συμβάσεων και ενδέχεται να προσαρμοστούν με βάση τις πλέον πρόσφατες ανάγκες  για αναφορές και αναλύσεις.

Ο Κεντρικός Κόμβος Διαχείρισης και Ανάλυσης Πολυδιάστατων Δεδομένων Μεγάλου Όγκου θα  συγκεντρώνει δεδομένα που πρωτογενώς είναι διαθέσιμα σε:

• συστήματα που υποστηρίζουν εσωτερικές διαδικασίες όπως το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Δημοσιονομικής Πολιτικής του ΓΛΚ (Gov ERP), το Σύστημα Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΣΔΑΔ), το Σύστημα Μισθοδοσίας (Ενιαία Αρχή Πληρωμών), το Σύστημα Δι@ύγεια, το Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων (Ε-procurement), το Σύστημα Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Εγγράφων (ΣΗΔΕ), κ.λπ.
• συστήματα υποστήριξης πολιτών όπως το Μητρώο Πολιτών, το Κυβερνητικό Σύστημα Εξυπηρέτησης Πελατών (CRM), το Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης (eprescription), τις πληροφορίες Στατιστικής Υπηρεσίας, το Εθνικό Μητρώο, το Εθνικό Κτηματολόγιο, το Σύστημα Φορολογικής Διοίκησης (TAXISnet), κ.λπ.
• Επιλεγμένοι ιστότοποι και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου πραγματοποιείται δημόσιος διάλογος, σχετικά με τις δράσεις και τις μεταρρυθμίσεις του πλαισίου «Ελλάδα 2.0».

Η πληροφορία από όλα τα ανωτέρω συστήματα, ή/και από ενδιάμεσες αποθήκες δεδομένων που τυχόν διαθέτουν εμπλουτισμένη σχετική πληροφορία, θα βρίσκεται σε ένα κεντρικό σημείο, ενοποιημένη σε ένα κοινό και ενιαίο μοντέλο, και ομαδοποιημένη ανά τομέα εφαρμογής, ώστε να μπορεί να υποστηρίζει τη δημιουργία αναφορών και αναλύσεων κατά μήκος των προαναφερθέντων πυλώνων.

Η διασφάλιση της ιδιωτικότητας και η προστασία προσωπικών και ευαίσθητων δεδομένων, όπως  δεδομένα δημοτολογίου-ληξιαρχείου, οικονομικά δεδομένα, ιατρικά αρχεία, περιουσιακά δεδομένα (ακίνητα-οχήματα), κ.α., αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για το προς υλοποίηση σύστημα. Κατά συνέπεια αυτό θα πρέπει να προβλέπει μηχανισμούς και πολιτικές για την ενσωμάτωση των αρχών της σχετικής νομοθεσίας (GDPR), από τη φάση του σχεδιασμού (Personal Data Protection by design  and by default), ενδεικτικά καλύπτοντας τον καθορισμό των uses cases και τη διαχείριση της  συγκατάθεσης των πολιτών για τη χρήση των δεδομένων τους, την ανωνυμοποίηση της  πληροφορίας, την παρακολούθηση της ασφάλειας του συστήματος και την αναγνώριση/αναφορά  πιθανών κινδύνων (data breaches), κ.α.

Στο πλαίσιο αυτό, το προς υλοποίηση Έργο της συμφωνίας πλαίσιο περιλαμβάνει τις ακόλουθες  εργασίες:

1. Καθορισμό και επικύρωση του πλαισίου Διακυβέρνησης της Πληροφορίας, του απαραίτητου λεξικού δεδομένων και των Βασικών Δεικτών Απόδοσης
2. Σχεδιασμό βέλτιστης Αρχιτεκτονικής και καθορισμό Σημείων Διασύνδεσης (Integration) με τις Πηγές Δεδομένων
3. Εγκατάσταση Υπολογιστικών Περιβαλλόντων
4. Υπηρεσίες Υλοποίησης
5. Υπηρεσίες Εκπαίδευσης Χρηστών
6. Υπηρεσίες πιλοτικής λειτουργίας
7. Υπηρεσίες εγγύησης και τεχνικής υποστήριξης του έργου
8. Υπηρεσίες οργάνωσης και Διαχείρισης Έργου
9. Υπηρεσίες υποστήριξης ΟΠΣ ΤΑ

Η παράδοση των παραπάνω εργασιών για την κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών όπως αυτές  έχουν κατηγοριοποιηθεί στο πλαίσιο των Πυλώνων Διαχείρισης & Ανάλυσης Δεδομένων θα είναι  σταδιακή, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την αρχική λειτουργία του κόμβου το συντομότερο  δυνατό και την σταδιακή επέκταση και ολοκλήρωση του κατά τη διάρκεια του έργου (3 έτη).

Προς την κατεύθυνση αυτή η υλοποίηση θα οργανωθεί με βάση τα πηγαία συστήματα, ενσωματώνοντας  αρχικά τα ώριμα και κρίσιμα συστήματα και καλύπτοντας τις σχετικές ανάγκες κατά μήκος και των τεσσάρων πυλώνων. Σημειώνεται πως με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η οργάνωση και παρακολούθηση του έργου, λαμβάνεται υπόψη ότι υπάρχουν συστήματα σε εξέλιξη, καλύπτονται γρήγορα οι βασικές ανάγκες πληροφόρησης, ενώ οι πιο σύνθετες συνδυαστικές αναφορές και  αναλύσεις υλοποιούνται μετά την ενσωμάτωση της πλειοψηφίας των συστημάτων και έχοντας  κατανοήσει επαρκώς το περιεχόμενο και την ποιότητα της παρεχόμενης πληροφορίας.

Ο προϋπολογισμός του έργου είναι  27.798.630,00€ μη περιλαμβανομένου  ΦΠΑ 24% (προϋπολογισμός με ΦΠΑ: 34.470.301,20 €, ΦΠΑ 6.671.671,20 €).

Αναμενόμενα Οφέλη

Σκοπός του παρόντος έργου είναι η κεντρική διαχείριση της πληροφορίας ώστε να υποστηρίζεται επαρκώς η διαδικασία παροχής ενημέρωσης/ πληροφόρησης και λήψης αποφάσεων. Αναλυτικότερα, τα οφέλη που αναμένεται να προκύψουν, περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

• Η ενοποίηση της πληροφορίας από πολλαπλά πηγαία συστήματα σε μια ενιαία υποδομή και σε ένα κοινό μοντέλο δεδομένων, αναμένεται ότι θα διευκολύνει και θα επιταχύνει τη διαδικασία παραγωγής αναφορών και αναλύσεων, δυνητικά και σε πραγματικό χρόνο, τόσο για εσωτερικούς όσο και για εξωτερικούς χρήστες.
• Η διατήρηση ιστορικότητας της πληροφορίας, ακόμα και από πηγαία συστήματα που δεν τον υποστηρίζουν, θα επιτρέψει την αναγνώριση τάσεων και την παρακολούθηση δυναμικών φαινομένων στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον που σήμερα δεν είναι εφικτή.
• Η δημιουργία ενός ενιαίου και κοινού λεξικού δεδομένων θα δημιουργήσει έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας μεταξύ των υπηρεσιών και κατ’ επέκταση μια κοινή και αντικειμενική αποτύπωση των σημαντικότερων δεικτών απόδοσης δημιουργώντας την «κοινή εκδοχή της αλήθειας».
• Ο καθορισμός του πλαισίου Διακυβέρνησης της Πληροφορίας θα θέσει τους κανόνες διαχείρισης και χρήσης της πληροφορίας διασφαλίζοντας σε κάθε περίπτωση της ασφάλεια της και ειδικά σε περιπτώσεις ευαίσθητων δεδομένων.
• Η χρήση τεχνικών BigData και ειδικά στο δημόσιο υπολογιστικό νέφος επιτρέπει την ομαλή επέκταση και κλιμάκωση του Κόμβου, διασφαλίζοντας την κάλυψη τόσο των υπαρχόντων όσο και των μελλοντικών αναγκών μας.
• Η αξιοποίηση της πληροφορίας θα αναδείξει πιθανά προβλήματα στην ποιότητα των δεδομένων και θα συμβάλει στον καθορισμό διορθωτικών ενεργειών στα πηγαία συστήματα αλλά και στην παρακολούθηση τις εξέλιξης αυτών των ενεργειών.
• Η δημιουργία ενός και μόνο κεντρικού Κόμβου διασφαλίζει οικονομίες κλίμακας καθώς οι ανάγκες αναφορών και αναλύσεων θα εξυπηρετούνται κεντρικά και δεν θα χρειάζεται να αντιμετωπίζονται μεμονωμένα στο πλαίσιο των διαφορετικών έργων και δράσεων που  εκτελούνται από το Κράτος.
• Η δημιουργία έτοιμων αναφορών και αναλύσεων θα επιτρέψει στα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης να επικεντρωθούν στην ανάλυση των αποτελεσμάτων αντί να αναλώνονται στην προετοιμασία τους και την επεξεργασία της πληροφορίας, συχνά με χειροκίνητους τρόπους.
• Με την επένδυση αυτή η Πολιτεία αποκτά τη δυνατότητα να αξιοποιήσει εργαλεία DataAnalytics στον σχεδιασμό των κρατικών υπηρεσιών.

Κυριότερες Επιπτώσεις / Ωφέλειες του Συστήματος

Οι κυριότερες επιπτώσεις/ωφέλειες εστιάζονται στα παρακάτω:

1. Η διαφάνεια στη λειτουργία του δημοσίου μέσω της της δυνατότητας διασταύρωσης και της συνδυαστικής αξιοποίησης της πληροφορίας που θα παρέχεται από τις αναλύσεις / αναφορές που θα δημιουργηθούν, θεωρείται πως είναι καθοριστικός παράγοντας για την  ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
2. Η αποτύπωση περιβαλλοντικών δεικτών θα επιτρέψει την παρακολούθηση των δράσεων της πράσινης μετάβασης και την έγκαιρη ανακατεύθυνση τους αν και όπου αυτό, σύμφωνα πάντα με τις επιδιώξεις του πλαισίου «Ελλάδα 2.0».

III. Η μέτρηση της απόδοσης των κρατικών διαδικασιών (βλέπε Πυλώνα Οικονομία) μέσα από στενευμένους δείκτες απόδοσης που θα υλοποιηθούν, θα συμβάλει στην αναγνώριση πιθανών αδυναμιών και ελλείψεων και θα καθοδηγήσει τη βελτίωση διαδικασιών του δημοσίου προς την κατεύθυνση του μετασχηματισμού του κράτους και της οικονομίας.

1. Η παρακολούθηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους Πολίτες (βλέπε Πυλώνα Υπηρεσίες προς Πολίτες) θα υποστηρίξει την αναβάθμιση των υπηρεσιών του Ελληνικού Δημοσίου και την εισαγωγή νέων και καινοτόμων υπηρεσιών.
2. Η καταγραφή και ανάλυση του βαθμού χρήσης των ψηφιακών υπηρεσιών (βλέπε Πυλώνα Ψηφιακός μετασχηματισμός & κοινή γνώμη), θα αποτελέσει αντικειμενικό μάρτυρα της προόδου του ψηφιακού μετασχηματισμού και θα αναδείξει βέλτιστες πρακτικές και πεδία  που χρήζουν βελτιωτικών παρεμβάσεων.
3. Ο αφουγκρασμός της κοινής γνώμης σε μία περίοδο με σημαντικές προκλήσεις (βλέπε Πυλώνα Ψηφιακός μετασχηματισμός & κοινή γνώμη), θα υποστηρίξει την προσαρμογή των βελτιωτικών ενεργειών στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας.