Πώς θα εκδίδονται άμεσα συντάξεις στο… περίπου!

Τα τελευταία όπλα στη δύσκολη και σκληρή μάχη μείωσης του στοκ των εκκρεμών συντάξεων ρίχνει το υπουργείο Εργασίας, καθώς φαίνεται πως το ορόσημο που έχει τεθεί και έχει συμφωνηθεί και με την Κομισιόν, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος, ήτοι το τέλος Ιουνίου, δεν είναι εύκολα επιτεύξιμο.

Πρόκειται για τα δύο νέα μέτρα που εξήγγειλε από το βήμα του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, τις «συντάξεις εμπιστοσύνης» και τις συντάξεις fast track. Σύμφωνα με τον υπουργό, άμεσα θα υπάρξει δέσμη νομοθετικών ρυθμίσεων, με στόχο τη δραστική επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής των συντάξεων.

Το πρώτο μέτρο αφορά το στοκ των εκκρεμών συντάξεων, που σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία ανέρχεται σε περίπου 75.000 (κύριες, εκτός ανελαστικών και διεθνών). Λέγεται «σύνταξη εμπιστοσύνης». Στην πράξη, η σύνταξη θα εκδίδεται με βάση τα στοιχεία του συστήματος «ΑΤΛΑΣ», τα στοιχεία που έχουν οι ίδιοι οι συνταξιούχοι προσκομίσει στον ΕΦΚΑ, αλλά και με βάση τις δηλώσεις τους για επιπλέον ασφαλιστικό χρόνο, ακόμα και αν γι’ αυτές δεν έχουν υποβάλει αποδεικτικά. Δηλαδή, η σύνταξη θα βγαίνει άμεσα, χωρίς περαιτέρω έλεγχο, με βάση τη δήλωση-απάντηση του ασφαλισμένου στο ιστορικό ασφαλιστικό που λαμβάνει από τον ΕΦΚΑ. Σύμφωνα με τον υπουργό, το όνομα του μέτρου αφορά την «εμπιστοσύνη του κράτους προς τον ασφαλισμένο».

Το δεύτερο αφορά την έκδοση των νέων συντάξεων, των αιτήσεων δηλαδή που υποβλήθηκαν από τον Μάρτιο και μετά, με fast track διαδικασίες. Όπως υπογράμμισε ο κ. Χατζηδάκης, από εδώ και στο εξής, ο ΕΦΚΑ θα είναι υποχρεωμένος να εκδίδει συντάξεις εντός τριών μηνών, να ολοκληρώνει δηλαδή τον σχετικό έλεγχο εντός αυτού του διαστήματος. Εάν η προθεσμία αυτή δεν τηρείται, τότε οι αρμόδιες υπηρεσίες, για να εκδώσουν την απόφαση, θα πρέπει να στηρίζονται σε δύο δεδομένα: στα στοιχεία που περιέχει το ηλεκτρονικό σύστημα «ΑΤΛΑΣ» για το ασφαλιστικό ιστορικό του αιτούντος και στα επιπλέον στοιχεία που έχει ο ίδιος προσκομίσει για τον χρόνο της ασφάλισής του. «Ο έλεγχος δηλαδή θα γίνεται στη βάση αυτών μόνο των στοιχείων και η σύνταξη θα βγαίνει σε χρόνο-ρεκόρ», επεσήμανε ο κ. Χατζηδάκης, χαρακτηρίζοντας τη διαδικασία καινοτόμα, όχι μόνο για τον ΕΦΚΑ αλλά και για τη δημόσια διοίκηση συνολικά.

Και στις δυύο περιπτώσεις, ο ΕΦΚΑ θα διενεργεί εκ των υστέρων ελέγχους για να διαπιστώσει εάν τα στοιχεία που έχει δηλώσει ο ασφαλισμένος είναι σωστά και να προχωρήσει στις απαραίτητες αναπροσαρμογές του ποσού της σύνταξης, αν είναι απαραίτητο. Ο κ. Χατζηδάκης ξεκαθάρισε ότι σε περίπτωση υποβολής πλαστών στοιχείων, θα επιβληθούν και οι αντίστοιχες ποινές.

Σύμφωνα πάντως με τους ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης αλλά και υπηρεσιακούς παράγοντες, το βασικό πρόβλημα που αναμένεται να αντιμετωπίσουν οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ είναι ότι το σύστημα «Άτλας», που περιλαμβάνει το ασφαλιστικό βιογραφικό όλων των ασφαλισμένων, δεν είναι πλήρως ενημερωμένο, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εφαρμοστεί ορθά το προωθούμενο μέτρο. Αλλά και γενικότερα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι σήμερα, ένα μεγάλο ποσοστό αιτήσεων συνταξιοδότησης, περίπου 15% με 20%, στο τέλος απορρίπτεται από τις υπηρεσίες καθώς ο ασφαλισμένος δεν πληροί τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.

Εφόσον κάτι τέτοιο προκύψει μετά τη fast track διαδικασία ή τη «σύνταξη εμπιστοσύνης», τότε θα πρέπει να επιστραφούν χρήματα που έχουν καταβληθεί σε δικαιούχους που δεν θα έπρεπε να έχει εκδοθεί η σύνταξή τους.

Τα στοιχεία προς τους ξένους

Τα στοιχεία που παρουσίασε το υπουργείο Εργασίας στους Ευρωπαίους που επισκέφθηκαν τη χώρα μας στο πλαίσιο της 14ης και πιθανόν τελευταίας μεταμνημονιακής αξιολόγησης είναι καλά. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του ΕΦΚΑ, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, έπεσαν κάτω από τα 200 εκατ. ευρώ. Όσο για τις εκκρεμείς κύριες συντάξεις, στο τέλος Μαρτίου ήταν πέριξ των 75.000.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εκκρεμότητες ή ότι χιλιάδες συνταξιούχοι δεν περιμένουν την έκδοση της σύνταξής τους. Εκτός από αυτές τις 75.000 αιτήσεις για κύρια σύνταξη, υπάρχουν και περίπου 60.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης που έχουν υποβληθεί μέσα στις τελευταίες 90 ημέρες και κατά συνέπεια δεν έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες, οι διεθνείς και οι ανελαστικές συντάξεις, που έχουν ελλιπή στοιχεία, βρίσκονται σε δικαστική διένεξη ή υπάρχουν οφειλές, οι συντάξεις για παράλληλη ασφάλιση, καθώς και περίπου 120.000 επικουρικές συντάξεις, αλλά και κάποιες χιλιάδες εφάπαξ, που δεν έχουν ακόμη εκδοθεί και αναμένεται να μπουν αμέσως μετά, στη σειρά για διεκπεραίωση.

Τον Δεκέμβριο του 2020 οι εκκρεμείς ληξιπρόθεσμες κύριες συντάξεις (χωρίς τις διεθνείς και ανελαστικές) ήταν 125.747 με εκτιμώμενο κόστος 599,8 εκατ. ευρώ, στο τέλος του 2021 οι αντίστοιχες εκκρεμότητες του ΕΦΚΑ ήταν στις 85.063 συντάξεις και κόστος 239,85 εκατ. ευρώ, ήτοι μείωση της τάξης του 32,3% στις εκκρεμότητες και 60% στις οφειλές. Εντός, δε, του πρώτου τριμήνου του 2022, η μείωση των αιτήσεων και ο περιορισμός του κόστους είναι εξίσου σημαντικός.

Τον Ιανουάριο, οι ληξιπρόθεσμες εκκρεμείς αιτήσεις ήταν 83.649 με κόστος 232 εκατ. ευρώ, τον Φεβρουάριο μειώθηκαν σε 79.940 με κόστος 195,8 εκατ. ευρώ και στο τέλος Μαρτίου, εκτιμάται ότι ανέρχονται σε περίπου 75.000, με το κόστος να είναι κάτω των 195 εκατ. ευρώ. Έτσι, στο τρίμηνο οι αιτήσεις μειώθηκαν κατά 10,3% και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του κράτους κατά σχεδόν 16%. Υπουργείο Εργασίας και εκπρόσωποι των θεσμών συμφώνησαν ότι παραμένει ως στόχος ο μηδενισμός των αιτήσεων να επιτευχθεί στο τέλος Ιουνίου και θα φανεί στο σύστημα εντός του φθινοπώρου, με το κόστος, εάν δεν αναπροσαρμοστεί, να μην ξεπερνά τα 195 εκατ. ευρώ.

Οι περισσότερες εκκρεμότητες αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο πρώην ΙΚΑ καθώς υπάρχουν (με στοιχεία Δεκεμβρίου 2021) 26.713 εκκρεμότητες στις κύριες συντάξεις. Ακολουθεί το δημόσιο, όπου στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ) βρίσκονται στοιβαγμένοι 19.527 φάκελοι συνταξιοδότησης, και μετά ο ΟΓΑ, όπου 17.015 αγρότες αναμένουν την έκδοση της σύνταξής τους, ο ΟΑΕΕ, με 15.398 εκκρεμότητες, το ΕΤΑΑ των γιατρών, δικηγόρων και αυτοαπασχολούμενων με 4.584 αιτήσεις για κύρια σύνταξη σε αναμονή και τέλος, το ΝΑΤ με 738 αιτήσεις και το Ταμείο των δημοσιογράφων (ΕΤΑΠ-ΜΜΕ) με 183 αιτήσεις σε αναμονή.

Είναι δε, χαρακτηριστικό ότι με μοναδική εξαίρεση το ΓΛΚ, όπου σε σχέση με έναν χρόνο πριν (Δεκέμβριο του 2020) οι εκκρεμείς αιτήσεις όχι μόνο δεν μειώθηκαν αλλά αυξήθηκαν οριακά, κατά 2%, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις υπάρχει σημαντική μείωση. Για παράδειγμα, στον ΟΓΑ, οι εκκρεμότητες μέσα σε έναν χρόνο μειώθηκαν κατά 47%. Πρωταθλητές στην ετήσια αποκλιμάκωση των εκκρεμοτήτων ήταν τα πρώην ταμεία ΝΑΤ με -78%, ΕΤΑΑ με -52% και ακολουθούν ΕΤΑΠ-ΜΜΕ με -49%, ΟΓΑ με -47%, ΟΑΕΕ με -43% και ΙΚΑ με -17%. Υπάρχουν και οι αιτήσεις με τα Ενταχθέντα στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ταμεία, όπου στο τέλος του 2021 είχαν 905 εκκρεμότητες έναντι 2.024 το 2020, ήτοι μείωση της τάξης του 55%.

Έτσι, συνολικά, μέσα σε ένα χρόνο για το σύνολο των ταμείων που έχουν ενταχθεί στον ΕΦΚΑ, χωρίς όμως το δημόσιο - ΓΛΚ, οι εκκρεμότητες για κύριες συντάξεις (πάντα ληξιπρόθεσμες και χωρίς διεθνείς και ανελαστικές) μειώθηκαν κατά 39%, ενώ εάν συμπεριληφθεί και το ΓΛΚ, η μείωση περιορίζεται μεν, είναι όμως εξίσου σημαντική, της τάξης του 32%.