Πώς και γιατί αλλάζουν «μονομερώς» τα τιμολόγια ρεύματος

Πάνω από 500 καταγγελίες έχει δεχτεί ως τώρα η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ για μονομερή τροποποίηση των σταθερών τιμολογίων ηλεκτρισμού σε κυμαινόμενα. Το πρόβλημα αυτό, μαζί με την αδιαφανή, όπως καταγγέλλεται, χρέωση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής, συνιστούν τα μεγαλύτερα βαρίδια για τους καταναλωτές από την αρχή της ενεργειακής κρίσης.

Μάλιστα, αργά χθες το βράδυ, η ΡΑΕ, με μια χειρουργική, κυριολεκτικά, ανακοίνωση, παρεμβαίνει στο θέμα της αλλαγής των σταθερών τιμολογίων, δημιουργώντας νέα δεδομένα για την προστασία των καταναλωτών.

Ο Ρυθμιστής με αυτή θέτει ξεκάθαρα και μία άλλη διάσταση εκτός από την τήρηση των όσων επιτάσσει ο Κώδικας Προμήθειας: την καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος των προμηθευτών. Με άλλα λόγια, φαίνεται να θεωρεί ότι «το νόμιμο δεν είναι πάντα ηθικό».

Όπως επισημαίνει στην ανακοίνωσή της η ΡΑΕ, «πρακτικές προμηθευτών να προσφέρουν ιδιαιτέρως ελκυστικούς όρους και στη συνέχεια να τους αναθεωρούν, αφενός, δύνανται να θεωρηθούν ως καταχρηστικές στρατηγικές μεγέθυνσης του πελατολογίου, αφετέρου, επιτείνουν το κλίμα ανασφάλειας στους πελάτες τους, περιάγοντάς τους είτε σε διαρκή αναζήτηση προμηθευτή είτε σε αποδοχή δυσμενέστερων όρων».

Επίσης, η ΡΑΕ ανακινεί και ζήτημα κατανοητής και διαφανούς ενημέρωσης του πελάτη, αναγνωρίζοντας ότι τα «ψιλά γράμματα» καταλήγουν να την ακυρώνουν. Λέει, ειδικότερα, ότι «η σήμανση της επικείμενης αλλαγής στο “περιθώριο” του λογαριασμού, δηλαδή, σε σημείο όπου ο μέσος καταναλωτής ευλόγως δεν ανατρέχει, καθώς και η χρήση μη ευανάγνωστων γραφικών χαρακτήρων, συνιστούν πρακτικές που εντέλει αντιστρατεύονται την εκπλήρωση της υποχρέωσης προηγούμενης ειδοποίησης».

Με αυτά τα δεδομένα, ο Ρυθμιστής προειδοποιεί ότι κυρώσεις θα επιβάλλονται τόσο για παραβιάσεις του Κώδικα Προμήθειας όσο και σε καταχρηστικές συμπεριφορές, εφόσον ελέγχονται και διαπιστώνονται.

Τι λένε πάροχοι ηλεκτρισμού

Οι προμηθευτές με τους οποίους συνομίλησε το Euro2day.gr δεν αρνούνται ότι προχωρούν στην αλλαγή του status των τιμολογίων, αλλά ισχυρίζονται ότι το πράττουν τηρώντας κατά γράμμα ό,τι προβλέπει ο Κώδικας Προμήθειας (έγκαιρη προειδοποίηση πελάτη, τήρηση των προθεσμιών κ.λπ.). Υποστηρίζουν ότι «αν δεν το κάνουμε, θα καταρρεύσουμε στην παρούσα συγκυρία, με την εκτόξευση του χονδρεμπορικού κόστους».

Όπως αναφέρουν, οι κλειδωμένες τιμές των σταθερών τιμολογίων δεν συμφέρουν. Αυτή η κατηγορία των τιμολογίων δεν συμπεριλαμβάνει Ρήτρα Αναπροσαρμογής. Ο καταναλωτής, όπως ισχύει στην Ευρώπη, θεωρείται προστατευμένος από τις διακυμάνσεις της χονδρικής τιμής, έχοντας συμφωνήσει μια σταθερή τιμή τιμολόγησης του ρεύματος που καταναλώνει, για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που μπορεί να ποικίλλει από ένα έως δύο χρόνια.

Ωστόσο, όπως προκύπτει και από τις καταγγελίες των καταναλωτών στην Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ., προμηθευτές στην εγχώρια αγορά «σπάνε» τα σταθερά συμβόλαια πριν από τη λήξη τους. Οι πάροχοι που μίλησαν στο Euro2day.gr λένε ότι αυτό έγινε νομότυπα, στο πλαίσιο των όσων επιτάσσει ο Κώδικας Προμήθειας, με ειδοποίηση του καταναλωτή. «Τα σταθερά τιμολόγια έχουν ξεφύγει πλέον από τη διαχείριση του ρίσκου που είχαμε υπολογίσει, συνεπώς, συνεπάγονται οικονομική επιβάρυνση για μας», υποστήριξε άλλος προμηθευτής.

Η νομική σύμβουλος της Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. Βίκυ Τζέγκα, μιλώντας στο Euro2day.gr, διευκρίνισε ότι η ειδοποίηση των καταναλωτών για την αλλαγή των σταθερών τιμολογίων σε κυμαινόμενα, με επιχείρημα ότι μεταβλήθηκαν οι συνθήκες λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, γίνεται μέσω των λογαριασμών, σε μη διακριτό πλαίσιο και με ψιλά γράμματα. «Πολλές φορές, έτσι όπως αναγράφεται, ούτε που την προσέχουν οι καταναλωτές», αναφέρει, «με αποτέλεσμα να χάνουν την προθεσμία αντίδρασης». Η ίδια αμφισβητεί, επίσης, αν η δυνατότητα τροποποίησης καθορίζεται ρητά στο συμβόλαιο που έχει υπογραφεί. «Όπως έχουμε διαπιστώσει, πολλά συμβόλαια κάνουν γενική αναφορά στην προοπτική αυτή, δηλαδή, δεν είναι ξεκάθαρο για τον πελάτη εξαρχής».

Τσουνάμι καταγγελιών

Η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. έχει δεχθεί από τον Σεπτέμβριο του 2021 έως τέλη Φεβρουαρίου του 2022, δηλαδή στην περίοδο έκρηξης της ενεργειακής κρίσης, πάνω από 3.000 καταγγελίες, το 70% των οποίων αφορούν στη Ρήτρα Αναπροσαρμογής. Από το υπόλοιπο 20% η συντριπτική πλειονότητα αφορά στις τροποποιήσεις των σταθερών τιμολογίων. Αντίθετα, στο πρώτο τρίμηνο του 2021 οι καταγγελίες ήταν μόλις 414.

Η Ένωση παρακινεί τους καταγγέλλοντες να υποβάλλουν τις αναφορές τους και στη σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα της ΡΑΕ (www.my.rae.gr), κάτι που γίνεται σε μεγάλο βαθμό. Μάλιστα, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Ρυθμιστής, με αφορμή τη βράβευση της πλατφόρμας αυτής, από τις 13 Σεπτεμβρίου 2021 έως τις αρχές Μαρτίου υποβλήθηκαν 2.250 παράπονα καταναλωτών, από τα οποία έχουν διευθετηθεί πάνω από τα μισά.

Σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσε η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ., οι καταναλωτές καταγγέλλουν υπέρογκες και αδιαφανείς χρεώσεις λόγω της Ρήτρας Αναπροσαρμογής, που διπλασιάζουν ή τριπλασιάζουν το κόστος της κιλοβατώρας.

Λένε, συγκεκριμένα, ότι εμφανίζεται στις προωθητικές καμπάνιες παρόχων η Ρήτρα να είναι ενσωματωμένη στις χρεώσεις προμήθειας, με συνέπεια ο καταναλωτής να παραπλανάται ότι οι εκπτώσεις που υπόσχονται αφορά και σε αυτήν. Μιλούν, επίσης, για παράλειψη ενημέρωσης από τον προμηθευτή για τον κίνδυνο που συνεπάγεται το κυμαινόμενο τιμολόγιο σε περίπτωση αύξησης της χονδρικής τιμής, με τα συμβόλαια να περιλαμβάνουν δυσνόητους συμβατικούς όρους.

Καταγγέλλουν, εξάλλου, τους προμηθευτές για λάθη στην τιμολόγηση, τα οποία πολλές φορές αρνούνται να διορθώσουν, παρά τις συνεχείς οχλήσεις τους. Η χρέωση, λένε, γίνεται με μεσοσταθμικές τιμές που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική και συνήθως είναι κατά του καταναλωτή και υπέρ του προμηθευτή. Όσο για τη μετακύλιση του χονδρεμπορικού κόστους εκτιμούν ότι γίνεται με εντελώς αδιαφανή τρόπο, μέσω δυσνόητου μαθηματικού τύπου.

Ένα άλλο ζήτημα που θέτουν οι καταναλωτές έχει να κάνει με τους διακανονισμούς. Καταγγέλλουν εταιρείες προμήθειας είτε να μη δέχονται να προβούν σε διακανονισμούς είτε να υποχρεώνουν τους πελάτες τους να προπληρώνουν το 30-40% της συνολικής οφειλής. Το θέμα αυτό έχουν καταγγείλει, μάλιστα, καταναλωτές και στον Συνήγορο του Πολίτη, όπως έχει γράψει πρόσφατα το Euro2day.gr.

Αναδεικνύουν ένα ακόμη πρόβλημα οι καταναλωτές. Την όχλησή τους από εισπρακτικές εταιρείες, ακόμη και για τιμολόγια που δεν έχει λήξει η προθεσμία πληρωμής τους.

Η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. εκφράζει την άποψη ότι διευρύνεται συνεχώς η ενεργειακή φτώχεια, εξαιτίας της υπαρκτής οικονομικής δυσχέρειας που απορρέει από το δυσβάστακτο ενεργειακό κόστος, ενώ πληθαίνουν τελευταία τα περιστατικά θανάτων από πυρκαγιές και αναθυμιάσεις, λόγω της χρήσης πρόχειρων και ως εκ τούτου μη ασφαλών μέσων θέρμανσης. «Αυτό που εισπράττουμε εμείς», λέει η κ. Τζέγκα, «είναι ότι οι καταναλωτές είναι πολύ θυμωμένοι, δεν εμπιστεύονται κανέναν, νιώθουν εξαπατημένοι».

Η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. σχεδιάζει να προχωρήσει σε ένα είδος δημοσκόπησης μέσω της ιστοσελίδας της μεταξύ των καταναλωτών, ώστε να καταγραφούν τα αιτήματά τους, τα οποία, στη συνέχεια θα αποτελέσουν τον κορμό έγγραφης αναφοράς προς την κυβέρνηση.