Προϋπολογισμός: Το πακέτο 1,1 δισ., η ακρίβεια και τα ορόσημα

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε την Πέμπτη ένα έκτακτο πακέτο μέτρων στη σκιά της ακρίβειας – ενεργειακής και μη- και του πολέμου, συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ.

«Κάνουμε το καλύτερο στο πλαίσιο του εφικτού» ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, ενώ από την πλευρά του ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης αφού έθεσε το ερώτημα «δίνουμε πολλά ή λίγα χρήματα» σημείωσε χαρακτηριστικά «δίνουμε όσα μπορούμε».

Η αξιωματική αντιπολίτευση από την πλευρά της κάνει λόγο για μέτρα εξαιρετικά περιορισμένα σε σχέση με την απώλεια της αγοραστικής δύναμης των πολιτικών με την τομεάρχη Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ Έφη Αχτσιόγλου να σημειώνει σε δημόσιες δηλώσεις της τονίζει πως η κυβέρνηση «δεν μπορεί να λέει ότι με τα κουπόνια των 13 ευρώ που δίνει για τρεις μήνες τάχα προστατεύει τους πολίτες».

Τα μέτρα

Τα κυβερνητικά μέτρα εκτείνονται σε τρεις άξονες. Στον πρώτο αυξάνονται οι επιδοτήσεις για την κάλυψη μέρους του πρόσθετου ενεργειακού κόστους τον Απρίλιο για νοικοκυριά και επιχειρήσεις με το συνολικό πακέτο στα 636 εκατ. ευρώ έναντι 350 εκατ. ευρώ τον Μάρτιο.

Το δεύτερο σκέλος αφορά τη λεγόμενη «επιταγή ακρίβειας» με έκτακτη ενίσχυση 200 ευρώ σε 1,4 εκατ. νοικοκυριά (χαμηλοσυνταξιούχους, μακροχρόνια άνεργους, ΑΜΕΑ, έξτρα επίδομα παιδιών και διπλό ΚΕΑ) συνολικού ύψους 324 εκατ. ευρώ.

Η τρίτη δέσμη μέτρων αφορά στα καύσιμα, με τρίμηνες επιταγές για την αντλία σε βενζίνη, πετρέλαιο και υγραέριο από 30 έως 50 ευρώ (έξτρα 200 ευρώ για τα ταξί), καθώς και μείωση της λιανικής τιμής του πετρελαίου κίνησης κατά 15 λεπτά για τον Απρίλιο, συνολικού κόστους 154 ευρώ.

Το πρόβλημα

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας πλήττεται βάναυσα από αλλεπάλληλα κύματα ακρίβειας. Ειδικά στην ηλεκτρική ενέργεια, ενδεικτικό είναι πως η μέση τιμή χονδρικής το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα διαμορφώθηκε σε 312 ευρώ ανά μεγαβατώρα έναντι 227 ευρώ τον Ιανουάριο και 213 τον Φεβρουάριο.

Στο μέτωπο του πληθωρισμού, μετά το άλμα σε υψηλό 25ετίας τον Φεβρουάριο στο 7,2%, περισσεύουν οι αναλύσεις για το τι μας μπορεί να μας επιφυλάσσουν οι εξελίξεις των επομένων μηνών. Σε ένα εφιαλτικό ακραίο σενάριο, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή ο μέσος ετήσιος δείκτης μπορεί φέτος ακόμα και να ξεπεράσει το 11%, εκτίμηση που υποδεικνύει πως μπορεί ακόμα να μην έχουμε δει τίποτα.

"Κρατάμε εφεδρείες" σημειώνει ο υπουργός Οικονομικών... Τον Μάρτιο όλα δείχνουν πως ο πληθωρισμός θα γράφει μπροστά «8».

Τα περιθώρια

Η εκτέλεση του προϋπολογισμού το πρώτο δίμηνο του έτους έδωσε «ανάσα» πρόσθετων φορολογικών εσόδων της τάξεως των 600 εκατ. ευρώ. Ο προϋπολογισμός στοχεύει φέτος σε έλλειμμα 1,4% του ΑΕΠ, με το οικονομικό επιτελείο – σε μια πρόβλεψη που μένει να επιβεβαιωθεί τον Απρίλιο με το νέο Μεσοπρόθεσμο- να προσβλέπει σε επαναφορά σε πλεονασματική διαχείριση το 2023, διατηρώντας παράλληλα – και επεκτείνοντας σε δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους- την «κατάργηση» της εισφοράς αλληλεγγύης και τη διατήρηση των μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών. Αυτές οι δύο τελευταίες παρεμβάσεις απαιτούν δημοσιονομικό χώρο 2,1 δισ. ευρώ. Επιπρόσθετα η πρόθεση επέκτασης του μειωμένου στο 13% συντελεστή ΦΠΑ σε εστίαση, μεταφορές και τουριστικό πακέτο στο δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους απαιτεί έξτρα 250 εκατ. ευρώ.

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης έχει κατά νου πως όσο έξτρα έλλειμμα δημιουργήσει φέτος, θα το βρει μπροστά του του χρόνου όταν θεωρητικά η γενική ρήτρα διαφυγής θα απενεργοποιηθεί επιβάλλοντας δημοσιονομικούς στόχους και κανόνες οι οποίοι παραμένουν ακόμα θολοί. Το Eurgroup στην τελευταία του συνεδρίαση κάλεσε τα κράτη μέλη με υψηλό χρέος – η Ελλάδα έχει το υψηλότερο στην ευρωζώνη και μάλιστα χωρίς επενδυτική βαθμίδα την ώρα που οι αποδόσεις των ομολόγων ανεβαίνουν και η νομισματική πολιτική σφίγγει- να αρχίσουν να μειώνουν το χρέος τους από το επόμενο έτος.

Κανένας δεν πρόκειται να ζητήσει από την Ελλάδα ή άλλη χώρα της ευρωζώνης να μειώσει το χρέος το 2023 κατά το 1/20 της απόστασης που χωρίζει το μέγεθος από τον προηγούμενο -υπό συζήτηση αναθεώρησης- στόχο του 60% του ΑΕΠ. Κανένας όμως δεν είναι σε θέση αυτή την περίοδο να εκτιμήσει καθαρά ποιοι στόχοι και κανόνες θα ισχύουν -αν ισχύουν- στην ευρωζώνη το 2023, μια χρονιά εκλογική για την Ελλάδα σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του Πρωθυπουργού για εκλογές στο τέλος της τετραετίας.

Με αυτά τα δεδομένα, κυβερνητικές πηγές τονίζουν την ανάγκη για «σύνεση» και «μετρημένες κινήσεις», με τον ίδιο τον Πρωθυπουργό να τονίζει την ανάγκη ευρωπαϊκής παρέμβασης. Στη Σύνοδο Κορυφής 24-25 Μαρτίου, θα φανεί αν πράγματι η Ε.Ε είναι έτοιμη να κάνει το επόμενο βήμα ενιαίας αντιμετώπισης της κρίσης ακρίβειας (στο απαισιόδοξο σενάριο της ΕΚΤ ο μέσος εναρμονισμένος πληθωρισμός φέτος κάνει άλμα στο 7,1%).

Επόμενος καθοριστικός σταθμός, ο Μάιος όταν η Κομισιόν αναμένεται να παρουσιάσει τις εαρινές της εκτιμήσεις και τις προτάσεις της για τη δημοσιονομική καθοδήγηση και τυχόν διατήρηση της ρήτρας διαφυγής εν ισχύ και το 2023.

Σε μια τέτοια περίπτωση τα ταμειακά διαθέσιμα των περίπου 40 δισ. ευρώ που διατηρεί το ελληνικό δημόσιο θα μπορούσαν να δώσουν «αέρα» πρόσθετων ελαφρύνσεων των βαρών νοικοκυριών και επιχειρήσεων ( με δανεικά). Το χρέος όμως το οποίο κόστιζε «ψίχουλα» την περίοδο της πανδημίας , δεν είναι πια τόσο φθηνό (από 0,5% η απόδοση του δεκαετούς σε 2,6%) και αναλόγως των εξελίξεων στον πόλεμο απειλεί να γίνει πολύ πιο ακριβό.