Ενέργεια: Πού κολλούν οι προσπάθειες καταναλωτών να ρυθμίσουν χρέη

«Βραχνά» συνιστούν ακόμη και οι διακανονισμοί πληρωμών ρεύματος και φυσικού αερίου για τους πολίτες. Το φαινόμενο των διακανονισμών παρουσιάζει κατακόρυφη άνοδο από πέρυσι το φθινόπωρο. Όλο και περισσότεροι καταναλωτές ζητούν ρύθμιση πληρωμών, καθώς αδυνατούν να πληρώσουν τα δυσθεώρητα τιμολόγια ηλεκτρισμού και αερίου, που επιβαρύνονται από τη μετακύλιση του υψηλότατου χονδρεμπορικού κόστους μέσω της Ρήτρας Αναπροσαρμογής.

Κι αυτές, όμως, οι ρυθμίσεις καταλήγουν να δυσκολεύουν τους καταναλωτές, καθώς οι προϋποθέσεις που προβλέπουν εκτιμάται ότι δεν διευκολύνουν την εξόφληση των οφειλών. Για να μπει σε πρόγραμμα διακανονισμού ένας πελάτης θα πρέπει πρώτα να καταβάλει ως προκαταβολή έως και το 30% του οφειλόμενου ποσού. Στην περίπτωση, όμως, των μεγάλων ποσών υπάρχει αδυναμία ανταπόκρισης για την προκαταβολή, με συνέπεια να συσσωρεύονται τα χρέη των καταναλωτών προς τις εταιρείες προμήθειας.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από σχετικές αναφορές πολιτών στον Συνήγορο του Πολίτη, οι οποίες παρουσιάζουν έξαρση τόσο στο β’ εξάμηνο του 2021 όσο και στο δίμηνο Ιανουάριος-Φεβρουάριος. Πιο συγκεκριμένα, στο β’ εξάμηνο του 2021 υποβλήθηκαν στον Συνήγορο 365 αναφορές, που αφορούν συνολικά στη ΔΕΗ, στον ΔΕΔΔΗΕ και στις εταιρείες φυσικού αερίου (Φυσικό Αέριο Α.Ε., ΕΔΑ Αττικής, ΕΔΑ Θεσσαλονίκης και ΔΕΔΑ), για ζητήματα που έχουν να κάνουν με τις αυξημένες χρεώσεις του ηλεκτρικού ρεύματος και του αερίου, καθώς και τη δυσκολία ή και αδυναμία αποπληρωμής των λογαριασμών. Επιπλέον, αφορούν και στην καθυστέρηση των εταιρειών να απαντήσουν ή να διεκπεραιώσουν αιτήματα.

Αντίθετα, οι αναφορές του α’ εξαμήνου του 2021 μπορεί να εμφανίζονται περισσότερες, στις 450, αλλά δεν έχουν να κάνουν με τα παραπάνω θέματα. Το 2021 υποβλήθηκαν, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στο Euro2day.gr ο Συνήγορος του Πολίτη, συνολικά 815 αναφορές, έναντι 350 του 2020.

Η αγωνία των καταναλωτών να αντεπεξέλθουν στα πανάκριβα, πλέον, τιμολόγια ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου αποτυπώνεται και στις αυξημένες αναφορές από τις αρχές του 2022. Στο διάστημα Ιανουάριος έως 24 Φεβρουαρίου υποβλήθηκαν 142 αναφορές, έναντι 120 στο αντίστοιχο διάστημα του 2021.

Οι πολίτες με τις αναφορές τους ζητούν να υπάρξει ευνοϊκότερο πλαίσιο διακανονισμού, ώστε να μπορούν να αποπληρώνουν τα χρέη τους. Το πρόβλημά τους, μάλιστα, επιδεινώνεται, όπως αναφέρεται, από το γεγονός ότι στον λογαριασμό εντάσσονται και άλλες χρεώσεις, που δεν συνδέονται με την κατανάλωση, όπως τα δημοτικά τέλη, η ΕΡΤ, κ.λπ.

Από πολλούς πολίτες, εξάλλου, έχει τεθεί το ζήτημα της απένταξής τους από το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ), λόγω υπέρβασης του ορίου κιλοβατώρων στην κατανάλωσή τους ή τη διαφοροποίηση των φορολογικών στοιχείων τους. Αίτημά τους αποτελεί η αυτόματη επανένταξή τους στο ΚΟΤ, όταν τα φορολογικά στοιχεία τους ή οι καταναλώσεις τους ανταποκριθούν εκ νέου στις προϋποθέσεις ένταξης.

Πολλές αναφορές, επίσης, θίγουν το ζήτημα ένταξης των καταναλωτών που δεν έχουν καταφέρει να εξοφλήσουν τα χρέη τους, στην Καθολική Υπηρεσία, όπου, όμως, είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν το ηλεκτρικό προσαυξημένο κατά 12%. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος νέων χρεώσεων, στις οποίες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οι πολίτες.

Υπάρχει, ακόμη, μία κατηγορία αναφορών σε περιόδους έντονων καιρικών φαινομένων, που θίγουν ζητήματα πολύωρων διακοπών ηλεκτροδότησης και την πρόκληση ζημιών σε ηλεκτρικές συσκευές ή σε αναλώσιμα και φάρμακα.

Τι λέει ο Συνήγορος

«Υποτιμήθηκε η ενεργειακή κρίση», λέει στο Euro2day.gr ο Συνήγορος του Πολίτη, Ανδρέας Ποττάκης. «Θεωρήθηκε ότι θα ήταν παροδική και μικρής διάρκειας και συνεπώς, μέτρα έκτακτα και στοχευμένα στη συγκράτηση της μετακύλισης του κόστους στους καταναλωτές θα αρκούσαν για τον περιορισμό της. Η ραγδαία και δραματική αύξηση των τιμών της ενέργειας, όμως, και η διαφαινόμενη παρατεταμένη διατήρησή τους σε υψηλότατα επίπεδα έχει ήδη προκαλέσει ευρύτερες συνέπειες στην οικονομία και την αγορά».

Ο κ. Ποττάκης εκφράζει την ανάγκη να ληφθεί ένα ευρύ πλέγμα μέτρων που δεν θα εστιάζει μόνο στη στήριξη των καταναλωτών, αλλά θα επεκτείνεται και στην παραγωγή. «Ένα πλέγμα μέτρων που θα καταλαμβάνει το σύνολο της οικονομίας, προκειμένου να μετριαστούν οι επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης», επισημαίνει. Καθώς το δημοσιονομικό κόστος των παρεμβάσεων που θα απαιτηθούν δεν φαίνεται να μπορεί να υποστηριχθεί από κάθε κράτος ξεχωριστά, ο Συνήγορος υπερθεματίζει της εξέτασης και εφαρμογής από την Ε.Ε. αποφασιστικών μέτρων, εργαλείων και πόρων χρηματοδοτικής ενίσχυσης, στα πρότυπα αυτών που ελήφθησαν για τη διαχείριση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. «Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι κράτη, όπως η χώρα μας, που βρίσκονται σε οριακή δημοσιονομική ισορροπία», υπογραμμίζει.

Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει υποβάλει ήδη στην κυβέρνηση προτάσεις για την άμεση ελάφρυνση των λογαριασμών ενέργειας και τη θωράκιση των πλέον ευάλωτων πολιτών. Ειδικότερα, έχει ζητήσει:

• Nα αποδεσμευθούν από τα τιμολόγια του ρεύματος χρεώσεις που δεν σχετίζονται με την κατανάλωση, όπως είναι τα τέλη των Δήμων, για την ΕΡΤ, το ειδικό τέλος ΔΕΤΕ (Δικαιώματα Ειδικών Τελωνειακών Εργασιών).
• Να θεσπιστεί άπαξ υποβολή ένταξης στο ΚΟΤ.
• Να γίνεται αυτεπάγγελτα ετήσιος διοικητικός έλεγχος για τις νόμιμες προϋποθέσεις παραμονής καταναλωτών στο ΚΟΤ, τη διασύνδεση της ΗΔΙΚΑ με τα ΚΕΠΑ και το πληροφοριακό σύστημα Δημοτολογίων-Ληξιαρχείων για την επικαιροποίηση των στοιχείων.
• Να ισχύσουν πρόσθετα μέτρα που έχουν υιοθετήσει άλλα κράτη της Ε.Ε., όπως η πλήρης κρατική επιχορήγηση του κόστους των ρυθμιζόμενων χρεώσεων στα τιμολόγια, καθώς και η συγκράτηση των τιμών στη χρέωση του ΚΟΤ.

Ο κ. Ποττάκης τονίζει ότι «η ραγδαία και ακραία αύξηση των τιμών ενέργειας έχει ήδη και θα εξακολουθήσει να έχει πολυδιάστατες και οξύτατες συνέπειες. Το ζήτημα της ενεργειακής φτώχειας, η αδυναμία ενός νοικοκυριού να διασφαλίσει την ενεργειακή του επάρκεια συνεπάγεται και δραματική επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Η οξύτητα του προβλήματος καθιστά αναγκαία τη μετατόπιση της εστίασης από τις βραχυπρόθεσμες παθητικές παρεμβάσεις αποσπασματικού χαρακτήρα, όπως, για παράδειγμα, η χορήγηση εφάπαξ βοηθήματος επανασύνδεσης ρεύματος για στήριξη καταναλωτών με χαμηλά εισοδήματα και η επιδότηση στη κατανάλωση ρεύματος, στις ενεργητικές και μακρόπνοες πολιτικές ριζικής καταπολέμησης των αιτιών του φαινομένου».

Ο Συνήγορος του Πολίτη έγινε δεκτός ως νέο μέλος στο Δίκτυο NEON (National Energy Ombudsmen Network), στη γενική συνέλευση, στις 21 Φεβρουαρίου. Κυρίαρχο θέμα που απασχόλησε τη συνεδρίαση ήταν η ραγδαία αύξηση των τιμών στην ενέργεια και ο αντίκτυπός της στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις.