Κόβονται άνεργοι «βορείων προαστίων» από τον ΟΑΕΔ

Τη διαγραφή από τη λίστα των εγγεγραμμένων στον ΟΑΕΔ ανέργων εφόσον έχουν υψηλά εισοδήματα και μεγάλη περιουσία, ή μετά από συνεχείς αρνήσεις για επανένταξη στην αγορά εργασίας, εξετάζουν στο υπουργείο Εργασίας, μετά τη διαπίστωση ότι υπάρχουν χιλιάδες άνεργοι-μαϊμού.

Άνεργοι που ανανέωναν τις κάρτες ανεργίας ανά 3 μήνες και είτε είχαν εισοδήματα άνω των 100.000 ή ακόμη και των 200.000 ευρώ με βάση τις φορολογικές τους δηλώσεις, είτε παρέμεναν για πάνω από 5 ή και 10 χρόνια στη λίστα των μακροχρόνια ανέργων, χωρίς να δέχονται κάποια από τις προτάσεις των εργασιακών συμβούλων του ΟΑΕΔ για κάποια θέση εργασίας.

Έτσι, κάποια από τα σενάρια που εξετάζουν στο υπουργείο Εργασίας είναι η εισαγωγή εισοδηματικών αλλά και περιουσιακών κριτηρίων, για την παραμονή στη λίστα εγγεγραμμένων ανέργων του ΟΑΕΔ και κατά συνέπεια για την κάλυψη των ανέργων με μια σειρά από κοινωνικές παροχές, είτε αυτές αφορούν τη δωρεάν μετακίνηση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, την πρόσβαση σε μειωμένο τιμολόγιο ρεύματος, είτε τη συμμετοχή σε προγράμματα κατάρτισης και απασχόλησης.

Στο πλαίσιο της νέας, μεγάλης μεταρρύθμισης που βρίσκεται στο στάδιο επεξεργασίας και αφορά τον ΟΑΕΔ, με αλλαγές όχι μόνο στη λειτουργία του Οργανισμού αλλά και στην οργανωτική του δομή, καθώς διαπιστωμένη είναι επίσης τόσο η αδυναμία του ΟΑΕΔ να επιτύχει τον ρόλο του, διαμεσολαβώντας μεταξύ των εργοδοτών και των ανέργων, όσο και η κακή διαχείριση κοινοτικών και εθνικών πόρων, για προγράμματα κατάρτισης χωρίς κανένα αποτέλεσμα, στο υπουργείο Εργασίας εξετάζουν επίσης την εφαρμογή του μέτρου της ενεργής αναζήτησης εργασίας ως δεσμευτικής υποχρέωσης του ανέργου.

Στην πράξη, αυτό σημαίνει πως αν ένας άνεργος αρνηθεί έως και τρεις φορές την ένταξή του σε κάποιο πρόγραμμα κατάρτισης-απασχόλησης ή σε κάποια θέση εργασίας, με βάση το Ατομικό Σχέδιο Δράσης που έχει συνταχθεί για αυτόν, θα βγαίνει εκτός λίστας και θα μένει χωρίς παροχές.

Οι τελικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί ακόμη, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος, αλλά στην κυβέρνηση και δη στο υπουργείο Εργασίας εκτιμούν ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό, ειδικά στην παρούσα φάση, να εξασφαλιστεί ότι το σύστημα διαχείρισης των επιδομάτων που σχετίζεται με την ανεργία δεν θα γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από άτομα που δεν έχουν πραγματική ανάγκη. Ταυτόχρονα βέβαια επιδιώκεται η υλοποίηση ενός σχεδίου που δεν θα δημιουργεί κίνητρα για απόκρυψη εισοδημάτων και κυρίως για αδήλωτη- μαύρη εργασία.

Μεταξύ των παροχών που έχει ένας άνεργος, με την κάρτα ανεργίας του ΟΑΕΔ, είναι:

• Μοριοδότηση στις Προκηρύξεις μέσω ΑΣΕΠ.
• Μοριοδότηση σε Προγράμματα Κοινωφελούς Χαρακτήρα ΟΑΕΔ.
• Δυνατότητα Συμμετοχής σε Ενεργητικές Πολιτικές.
• Δυνατότητα Συμμετοχής σε Προγράμματα Κοινωνικής Προστασίας (Κοινωνικός Τουρισμός, Κατασκηνωτικό πρόγραμμα).
• Παροχές ασθενείας σε είδος σε όσους έχουν πραγματοποιήσει οποτεδήποτε τουλάχιστον 3.000 ημερομίσθια στην ασφάλιση του κλάδου ασθενείας του ΙΚΑ και είναι εγγεγραμμένοι άνεργοι στα μητρώα των Υπηρεσιών του ΟΑΕΔ επί ένα συνεχές δωδεκάμηνο πριν από την υποβολή της αίτησής τους για υπαγωγή στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ.
• Προαιρετική Ασφάλιση στους κλάδους σύνταξης και επικουρικής ασφάλισης.
• Ένταξη στο Κοινωνικό Τιμολόγιο της ΔEΗ. Χορηγείται σε όσους είναι εγγεγραμμένοι άνεργοι για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο από το ποσό των 12.000 ευρώ, εφόσον ισχύουν και άλλες προϋποθέσεις που ελέγχονται από τον αρμόδιο Φορέα.
• Μειώσεις ή Απαλλαγές από τη φορολογική αρχή (ΕΝΦΙΑ κ.λπ.). Χορηγείται έκπτωση 50% ή 100% σε φορολογούμενους που βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία πληρωμής της συνολικής οφειλής για το οικείο έτος, ή είναι πολύτεκνοι ή ανάπηροι (εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις που ορίζονται από το νόμο).
• Ένταξη σε ευνοϊκές ρυθμίσεις που αφορούν σε δάνεια, οφειλές κ.λπ. (Νόμος Κατσέλη).
• Δωρεάν μετακίνηση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Αφορά όλους τους κατόχους κάρτας ανεργίας.
• Ωφελούμενοι διαφόρων παροχών (π.χ. επίδομα θέρμανσης). Η αίτηση γίνεται μέσω TAXIS-NET και ισχύουν εισοδηματικά κριτήρια.
• Δυνητικοί δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης. Με εισοδηματικά κριτήρια. Ισχύει η διασύνδεση με υπηρεσίες για ένταξη ή επανένταξη των δικαιούχων στην αγορά εργασίας.
• Ελεύθερη είσοδος σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, εφόσον είναι κάτοχοι ενεργού κάρτας ανεργίας.

Όπως επισημαίνεται και στο «Σχέδιο Ανάπτυξης της Ελληνικής Οικονομίας» που έμεινε γνωστό ως έκθεση Πισσαρίδη, από τον επικεφαλής της ομάδας των επιστημόνων που την συνέταξαν, νομπελίστα οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη, η ορθή στόχευση των επιδομάτων απαιτεί τεκμηρίωση της οικονομικής κατάστασης, εισοδήματος αλλά και περιουσίας των νοικοκυριών, με βάση αντικειμενικά στοιχεία. Στην έκθεση βέβαια, ξεκαθαρίζεται ότι το ύψος των τεκμηρίων θα πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να μη δημιουργούνται σημαντικά αντικίνητρα, αλλά να αποκλείονται από επιδόματα οικογένειες που είναι προφανές ότι δεν τα έχουν ανάγκη.

Κι όπως έδειξε ο πρόσφατος έλεγχος από τις υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ, στη λίστα των εγγεγραμμένων ανέργων του Οργανισμού, που με στοιχεία Ιανουαρίου αριθμεί 1.112.551 ανέργους, εκ των οποίων οι 572.900 βρίσκονται σε αυτήν για πάνω από 12 μήνες, υπάρχουν άνεργοι με πολύ υψηλά εισοδήματα, κάποιοι από αυτούς μάλιστα, παραμένουν στη λίστα του Οργανισμού για πάνω από 5 χρόνια, αλλά και άνεργοι-απασχολούμενοι με «μαύρα» που εξακολουθούν να επωφελούνται από τις παροχές του ΟΑΕΔ. Μάλιστα, η διαπίστωση πως στο μητρώο του ΟΑΕΔ παραμένουν επί χρόνια εγγεγραμμένα άτομα με εισοδήματα ακόμη και εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση της διοίκησης του Οργανισμού και της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας, που εκτιμούν πλέον πως υπάρχει εκτεταμένη κατάχρηση των παροχών του ΟΑΕΔ από κατοίκους «βορείων προαστίων» που εξακολουθούν να λογίζονται ως μακροχρόνια άνεργοι, όπως για παράδειγμα γυναίκα 45 ετών, έγγαμη, με οικογενειακό εισόδημα έτους 2020 άνω των 500.000 ευρώ.

Σύμφωνα με νεότερα στοιχεία των ελέγχων, περισσότερα από 5.000 άτομα με εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ τον χρόνο, όχι μόνο ήταν εγγεγραμμένα στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ αλλά έλαβαν και την έκτακτη οικονομική ενίσχυση για τους μακροχρόνια ανέργους που χορηγήθηκε το 2019.

Από τα στοιχεία του Οργανισμού προκύπτει επίσης ότι ένας στους τρεις μακροχρόνια ανέργους (189.423 άτομα) παραμένουν στο μητρώο του ΟΑΕΔ για περισσότερα από 5 χρόνια ενώ σχεδόν 1 στους 10 (51.143 άτομα) περισσότερα από 10 χρόνια.

Το γεγονός αυτό δημιουργεί στα στελέχη του υπουργείου και του Οργανισμού εύλογες υπόνοιες, για το ενδεχόμενο κάποιοι να προτιμούν τη «μαύρη» εργασία και να παραμένουν εγγεγραμμένοι στο μητρώο εξασφαλίζοντας έτσι τις παροχές που συνδέονται με αυτό, όπως δωρεάν μετακίνηση, κοινωνικός τουρισμός αλλά και μειωμένο τιμολόγιο στο ρεύμα. Αφετέρου, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το μητρώο ανέργων μετατρέπεται για χιλιάδες εγγεγραμμένους σε αυτό σε «παγίδα ανεργίας» αντί για μεταβατικό καθεστώς που θα έπρεπε να οδηγεί το συντομότερο στην επανένταξη στην αγορά εργασίας.

Σε αυτό το πλαίσιο άλλωστε, εκτός από τις αλλαγές που προωθούνται όσον αφορά τις παροχές, στο σχέδιο νόμου που ετοιμάζεται, θα υπάρξει και σημαντική αναδιάρθρωση του ΟΑΕΔ, καθώς φαίνεται πως διαχρονικά δυσκολεύεται να εκπληρώσει τον διαμεσολαβητικό του ρόλο μεταξύ ανέργων και εργοδοτών.

Εξίσου σημαντικές κρίνονται και οι παρεμβάσεις στο σκέλος της κατάρτισης, ιδιαίτερα ενόψει και της διαχείρισης κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους άνω του 1 δισ. ευρώ, με κέντρα ικανά να προσφέρουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, σωστά σχεδιασμένα προγράμματα και, τέλος, πρακτικό αποτέλεσμα, ήτοι ένταξη και διατήρηση του καταρτισθέντος ανέργου σε θέση εργασίας.

* Δείτε τα δικαιώματα ανέργων αναλυτικά στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.