Covid-19 και εργασία: «Οδηγός» για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα

Η βαριά σκιά της νέας μετάλλαξης Όμικρον «ακουμπά» το σύνολο των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα, καθώς η νόσος Covid-19 επηρεάζει άμεσα όχι μόνο την προσωπική αλλά και την επαγγελματική ζωή. Ιδιαίτερα εξαιτίας της δραματικής αύξησης των κρουσμάτων αλλά και ενόψει της έναρξης των μαθημάτων.

Το euro2day.gr παρουσιάζει έναν αναλυτικό οδηγό για το πότε είναι νόμιμη η απουσία εργαζομένων λόγω νόσησης από κορωνοϊό, αλλά και ποια άλλα εργαλεία έχει στη διάθεσή του ο εργαζόμενος-γονέας.

Όπως ξεκαθαρίστηκε και με την πρόσφατη υπουργική απόφαση, για να θεωρηθεί νόμιμη η απουσία από την εργασία λόγω νόσησης από την Covid-19 αρκεί η βεβαίωση θετικού ελέγχου με τη χρήση ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου Covid-19 (rapid test).

Προσοχή όμως. Αυτό αφορά την απουσία από την εργασία, όχι τις προϋποθέσεις έκδοσης πιστοποιητικού νόσησης ή τη λήψη άδειας ασθενείας από ιατρό που κατατίθεται στον ΕΦΚΑ.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η νόσηση από Covid-19 λογίζεται ως ασθένεια, με συνέπεια να διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 657 και 658 του Αστικού Κώδικα, βάσει των οποίων ο εργαζόμενος δικαιούται αποδοχών ασθενείας υπό τους όρους και προϋποθέσεις που θέτουν οι εν λόγω διατάξεις, με δεδομένο ότι κωλύεται να εργασθεί για σπουδαίο λόγο που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητά του.

Η άδεια ασθενείας μπορεί να εγκριθεί από τον ΕΦΚΑ σε μεταγενέστερο χρόνο, απαιτείται όμως ιατρική γνωμάτευση που να αναφέρει ότι διαγνώσθηκε ο εργαζόμενος θετικός σε μοριακό test ή rapid test Covid-19 τη συγκεκριμένη ημερομηνία, καθώς και τα συμπτώματα που εμφανίζει ο ασθενής (πυρετός, έντονος βήχας, δυσκολία στην αναπνοή).

Στη γνωμάτευση αυτή θα πρέπει ο γιατρός να συστήνει τον κατ’ οίκον περιορισμό του εργαζόμενου που βρέθηκε θετικός στην Covid-19 , ενώ πρέπει να αναφέρονται οι ημέρες αναρρωτικής άδειας που του χορηγούνται.

Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της άυλης συνταγογράφησης από ιδιώτη ιατρό συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΥΥ ή από ιατρό δημόσιας δομής.

Ανάλογα με τα συμπτώματα και τη διάρκειά τους, ο ιατρός θα κρίνει το διάστημα διάρκειας της άδειας, προκειμένου να υπάρχει η πλήρης ανάρρωση του εργαζόμενου.

Στη συνέχεια, ο εργαζόμενος θα πρέπει να υποβάλει ηλεκτρονικά στον ΕΦΚΑ αλλά και στον εργοδότη την άδειά του, προκειμένου να εκδοθεί από τον Φορέα το επίδομα ασθενείας. Η σχετική ηλεκτρονική διεύθυνση στον ΕΦΚΑ είναι: https://www.efka.gov.gr/el/epidoma.

Τι ισχύει όμως στην περίπτωση που ο εργαζόμενος έρθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα; Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες του ΕΟΔΥ, εφόσον είναι εμβολιασμένος, δεν απαιτείται καραντίνα. Προτείνεται η χρήση μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας (Ν95 ή ΚΝ95 ή FFP2) ή διπλής μάσκας για 10 ημέρες και διενέργεια εργαστηριακού ελέγχου (PCR ή Rapid Antigen Test) την 5η ημέρα από την έκθεση.

Αντίθετα, για μη πλήρως εμβολιασμένους ή ανεμβολίαστους προβλέπεται η παραμονή στο σπίτι για 5 ημέρες και αποφυγή επαφής με άλλα άτομα. Την 5η ημέρα θα πρέπει να διενεργηθεί εργαστηριακός έλεγχος (PCR ή Rapid Antigen Test) κι εφόσον το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, απαιτείται η χρήση μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας (Ν95 ή ΚΝ95 ή FFP2) ή διπλής μάσκας για τουλάχιστον άλλες πέντε (5) ημέρες.

Πώς όμως θα δικαιολογείται αυτή η 5ήμερη απουσία; Σύμφωνα με τους ειδικούς, στην περίπτωση των μη πλήρως εμβολιασμένων ή των ανεμβολίαστων που μετά από επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα πρέπει να μείνουν τουλάχιστον 5 μέρες σε καραντίνα, μπορεί να γίνει χρήση του άρθρου 15 του N.4722/2020, ήτοι, να παρέχει την εργασία του από το σπίτι κι όπου αυτό δεν είναι εφικτό, να κάνει χρήση της δυνατότητας που προβλέπει ότι θα εργάζεται όταν λήξει η καραντίνα κατά 1 επιπλέον ώρα πέραν του ημερήσιου συμβατικού ωραρίου του, μέχρι τη συμπλήρωση του ημίσεος των ωρών που αντιστοιχούν στις εργάσιμες ημέρες παραμονής κατ’ οίκον. Προσοχή: Βάσει του νόμου, ο χρόνος αυτός δεν λογίζεται ως υπερεργασία ή υπερωριακή απασχόληση, σε περίπτωση πλήρους απασχόλησης, ούτε ως πρόσθετη εργασία, σε περίπτωση μερικής απασχόλησης κι ο εργαζόμενος δεν δικαιούται καμία προσαύξηση ή αμοιβή για πρόσθετη εργασία.

Οι γονείς, εφόσον νοσούν από κορωνοϊό τα τέκνα τους (έως και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή χωρίς όριο ηλικίας σε περίπτωση ΑμεΑ ή τέκνων που φοιτούν σε ειδικά σχολεία ή σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης), δικαιούνται να κάνουν χρήση ειδικής άδειας για την ασθένεια των τέκνων για 14 ημέρες.

Παράλληλα, όπως επισημαίνει μιλώντας στο euro2day.gr ο γνωστός δικηγόρος - εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, με τον πρόσφατο εργασιακό νόμο θεσμοθετήθηκαν μια σειρά από επιπλέον άδειες, που λειτουργούν παράλληλα με τις ειδικά προβλεπόμενες στην έκτακτη νομοθεσία λόγω Covid, όπως για παράδειγμα η άδεια καραντίνας και η άδεια νόσησης τέκνου. Αυτές είναι:

Άδεια φροντιστή: Χορηγείται σε εργαζόμενο με προϋπηρεσία έξι μηνών, έχει διάρκεια έως 5 εργάσιμες ημέρες, μπορεί να χορηγηθεί τμηματικά ή άπαξ και αφορά πρόσωπο που αντιμετωπίζει σοβαρό ιατρικό λόγο που μπορεί να είναι η νόσηση από Covid. Η άδεια αυτή είναι άνευ αποδοχών. Η χορήγησή της μπορεί να προστεθεί και να επεκτείνει την άδεια νόσησης τέκνου από Covid, η οποία είναι μετ’ αποδοχών και διαρκεί 7 ή 14 ημέρες.

Δικαιολογημένη Απουσία για λόγους Ανωτέρας Βίας: Έχει διάρκεια 1 εργάσιμη ημέρα και μπορεί να χορηγηθεί έως 2 φορές ετησίως. Χορηγείται σε περίπτωση ασθένειας οικογενειακού προσώπου και είναι με αποδοχές.

Οι δύο παραπάνω άδειες χορηγούνται με βεβαίωση ιατρού ή νοσοκομειακή γνωμάτευση.

Άδεια Άνευ Αποδοχών: Η άδεια αυτή χορηγείται σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν επιδιωχθεί να συνδεθεί με τη νόσο Covid. Δεν μπορεί να προηγηθεί η χορήγησή της, αν δεν εξαντληθούν άλλες ειδικότερες άδειες με αποδοχές, όπως καραντίνας, ασθενείας κ.λπ. Έχει διάρκεια έως 1 έτος και απαιτεί την αίτηση και έγκριση του εργαζόμενου.

Άδεια ασθένειας παιδιού ή άλλου εξαρτώμενου μέλους: Έχει διάρκεια έως 6 εργάσιμες ημέρες ανά έτος, χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά, είναι άνευ αποδοχών και αυξάνεται σε 8 εργάσιμες ημέρες, αν ο δικαιούχος προστατεύει δύο παιδιά και σε 14, αν προστατεύει περισσότερα από δύο. Ομοίως μπορεί να συνδυαστεί και να επαυξήσει την άδεια νόσησης τέκνου από Covid.

Άδεια λόγω νοσηλείας των παιδιών: Όταν καθίσταται αναγκαία η άμεση παρουσία του εργαζόμενου και πάντως όχι πέρα των 30 εργάσιμων ημερών ανά έτος. Χορηγείται άνευ αποδοχών και αφού εξαντληθούν συναφή δικαιώματα με αποδοχές, πλην της ετήσιας κανονικής άδειας, η χορήγηση της οποίας έπεται.

Βέβαια, όπως επισημαίνει ο κ. Καρούζος, ο πρόσφατος εργασιακός νόμος έχει και άλλα εργαλεία, που κατά περίπτωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους εργαζόμενους και εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού. Έτσι, κάθε εργαζόμενος γονέας με τέκνα έως 12 ετών δικαιούται να ζητά ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για λόγους φροντίδας, όπως ιδίως τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή ακόμα και μερική απασχόληση. Απαιτείται η προϋπηρεσία έξι μηνών.

Υπάρχει, τέλος, και η δυνατότητα παροχής εργασίας με τηλεργασία ανεξαρτήτως τέκνων, σε περίπτωση τεκμηριωμένου κινδύνου της υγείας του εργαζόμενου κατόπιν αίτησης αυτού. Η περίπτωση αυτή αφορά στις ευπαθείς ομάδες εργαζομένων. Αναμένεται η έκδοση ειδικής υπουργικής απόφασης που πάντως, έως ότου δημοσιευτεί, μπορεί να ισχύσει αναλογικά η αρχική εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας με συστάσεις για την εξ αποστάσεως εργασία ευπαθών ομάδων σε συνθήκες πανδημίας.

Τι ισχύει όμως στην περίπτωση απόλυσης κατά τη διάρκεια που ο εργαζόμενος νοσεί από Covid-19; Όπως επισημαίνει ο δικηγόρος - εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, ο νέος εργασιακός νόμος απαγορεύει τις απολύσεις που συντελούνται λόγω διάκρισης, προβλέποντας ότι εκείνες είναι άκυρες αν συμβούν, με επακόλουθο είτε την επαναπρόσληψη του εργαζόμενου είτε την καταβολή αυξημένης επιπλέον αποζημίωσης. Στην πιθανή περίπτωση να απολύονται εργαζόμενοι κατά τη διάρκεια που νοσούν από Covid-19 και είναι ανίκανοι προς εργασία, αναδεικνύεται το ερώτημα αν αυτοί οι εργαζόμενοι προστατεύονται από τις σχετικές διατάξεις. Σύμφωνα με το νόμο, ένα από τα χαρακτηριστικά που απαγορεύεται να αποτελέσει κριτήριο διάκρισης είναι η αναπηρία ή η χρόνια πάθηση. Με τον όρο «χρόνια πάθηση» εννοούνται οι ασθένειες εκείνες που προκύπτουν είτε από παθήσεις είτε από ατύχημα και παρουσιάζουν τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω περιστατικά: διάρκεια επ’ άπειρον και μη υφιστάμενη αναγνωρισμένη θεραπεία, υποτροπή ή πιθανότητα υποτροπής, μονιμότητα, μακροχρόνια παρακολούθηση, ιατρικές επισκέψεις και διαγνωστικές εξετάσεις.

Σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Mohamed Daouidi, μακροχρόνια είναι η βλάβη εάν τη στιγμή που λαμβάνει χώρα το δυσμενές μέτρο της απόλυσης δεν ήταν προβλέψιμη η διάρκεια της επαγγελματικής ανικανότητας του εργαζομένου. Συνεπώς, μία πάθηση που είναι προσωρινή, όμως δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια την εξέλιξή της, τη διάρκεια που καθίσταται ανίκανος για εργασία ο νοσών, απαιτεί συνεχείς διαγνωστικούς ελέγχους και ιατρική παρακολούθηση, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μακροχρόνια βλάβη, που αποκλείει την απόλυση.

Από τα παραπάνω θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι και η λοίμωξη από Covid, εξαιτίας των μακροχρόνιων και άγνωστων ακόμα επιπλοκών (π.χ. σύνδρομο long Covid), της ραγδαίας και ανεξέλικτης πορείας της νόσου, η οποία μπορεί να αποκλείσει από την εργασία για αρκετό χρονικό διάστημα τον νοσούντα, εμπίπτει στην έννοια της μακροχρόνιας βλάβης, με αποτέλεσμα, εκείνος που νοσεί από Covid να προστατεύεται από την απόλυση.