Θολό τοπίο και λουκέτα στην εστίαση μετά από δύο «πέτρινα χρόνια»

Η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων εστίασης ανάγεται σε Νο 1 πρόκληση για το 2022, μετά από δύο δύσκολα χρόνια πανδημίας όπου η αγορά έχασε περίπου το 50% της αξίας της.

Φορτωμένες με ζημιές οι επιχειρήσεις πορεύονται σε περιβάλλον αβεβαιότητας, εν μέσω ανατιμήσεων πρώτων υλών, ενεργειακής κρίσης και προσαρμογής στις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της χώρας. Επίσης η μετακύλιση μέρους του επιπλέον κόστους στις υπηρεσίες και στα προϊόντα εστίασης αναμένεται να επηρεάσει περαιτέρω την κατανάλωση, που έχει ήδη μειωθεί εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων και της κακής ψυχολογίας από τα ρεκόρ κρουσμάτων. Όπως αναφέρουν επιχειρηματίες, χωρίς τη λήψη μέτρων είναι ζητούμενο πόσες επιχειρήσεις θα επιβιώσουν στο νέο περιβάλλον.

Ας σημειωθεί ότι ο κλάδος της εστίασης συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων που χτυπήθηκαν με σφοδρότητα από την πανδημία, καθώς έμεινε σε lockdown περισσότερο διάστημα από κάθε άλλο κλάδο της οικονομίας, συσσωρεύοντας απώλειες που κατά τις εκτιμήσεις πλησίασαν τα 3 δισ. ευρώ σε δύο χρόνια.

Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για το κλείσιμο του 2021, αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και το α’ εξάμηνο οι συσσωρευμένες απώλειες τζίρου συγκριτικά με το 2019 ξεπερνούσαν το 1 δισ. ευρώ. Εξάλλου, σχεδόν 2,5 δισ. ευρώ ήταν οι απώλειες στο σύνολο του 2020, όταν η πτώση έφτασε το 37,2%. Υπενθυμίζεται ότι το 2019 ο κύκλος εργασιών του κλάδου ξεπερνούσε τα 6 δισ. ευρώ.

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αλλά και εκείνα των ερευνών του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ δείχνουν τη δυσμενή θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι επιχειρήσεις εστίασης. Μετά από ένα καλό τετράμηνο το φετινό καλοκαίρι, που ωστόσο δεν ήταν αρκετό για να καλύψουν τις απώλειες 16 μηνών lockdown, τον Νοέμβριο του 2021 βρέθηκαν αντιμέτωπες με τα μέτρα για τους ανεμβολίαστους.

Οι ανεμβολίαστοι

Ο κλάδος κλήθηκε να λειτουργήσει υπό νέους περιορισμούς, όταν μία στις δύο επιχειρήσεις φοβόταν λουκέτο και μία στις τρεις είχε ξεμείνει από μετρητά από τον Ιούλιο. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ) και άλλοι φορείς της εστίασης θεωρούν ότι ο κλάδος χρησιμοποιείται ως μοχλός πίεσης για την αύξηση της συμμετοχής στο εμβολιαστικό πρόγραμμα.

Ενδεικτικά ο Γιώργος Καββαθάς, πρόεδρος της ΠΟΕΣΕ και πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ, σημειώνει ότι με τους περιορισμούς για τους εισερχόμενους στα καταστήματα, μόνο με αρνητικό διαγνωστικό τεστ ή πιστοποιητικό νόσησης, οι επιχειρήσεις έχασαν το 50% της πελατείας τους, κατάσταση που επιδεινώθηκε με την αυστηροποίηση των μέτρων τις τελευταίες εβδομάδες του έτους.

Περιορισμοί σε ωράριο και μουσική

Από την άλλη μεριά, τονίζεται ότι τα μέτρα αλλάζουν τον χαρακτήρα της εστίασης, η οποία «δεν είναι σίτιση», καθώς συνδέεται με τον πολιτισμό, την ψυχαγωγία και τη διασκέδαση. Γι’ αυτό χαρακτηρίστηκε καταστροφική η πρόσφατη απόφαση για περιορισμό του ωραρίου μέχρι τις 12 το βράδυ και ειδικά για το ρεβεγιόν μέχρι τις 2:00 το πρωί σε συνδυασμό με απαγόρευση της μουσικής. Εστιατόρια και κέντρα διασκέδασης έχασαν το «παράθυρο ευκαιρίας» στον εορταστικό τζίρο, ενώ η απουσία αντισταθμιστικών μέτρων εξόργισε παράγοντες της αγοράς.

Ενεργειακό κόστος

Λήψη μέτρων ζητά ο κλάδος, ειδικότερα για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων του πληθωρισμού. Η συζήτηση εστιάζεται κατά βάση στη διαχείριση του ενεργειακού κόστους, που χαρακτηρίζεται «δεύτερο ενοίκιο» από τους επαγγελματίες.

Πληροφορίες για σχετική πρόταση της κυβέρνησης αναφέρουν ότι αυτή τελεί εν αναμονή έγκρισης από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της ΕΕ, όπου έχει προωθηθεί. Στο μεταξύ, καθώς έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια απορρόφησης του επιπλέον κόστους από τις επιχειρήσεις, έχουν αρχίσει να περνούν οι αυξήσεις στα προϊόντα.

Αυξήσεις στις τιμές πρώτων υλών

Ας σημειωθεί ότι το 2022 άρχισε με αναπροσαρμογή τιμοκαταλόγων στις περισσότερες επιχειρήσεις εστίασης, από τα καφέ μέχρι τα σουβλατζίδικα. Το νέο κύμα ανατιμήσεων αφορά συγκεκριμένα είδη τα οποία επηρεάζονται περισσότερο από τις αυξήσεις στις πρώτες ύλες, όπως κρέας, λάδια, τυριά, φρούτα και λαχανικά, καφέ κ.α.

Ενδεικτικά, το σουβλάκι σε αλυσίδες και μεμονωμένα καταστήματα πωλείται με αύξηση 30-40 λεπτά φτάνοντας τα 3 ευρώ, ενώ γύρω στα 20 λεπτά είναι οι αυξήσεις σε ορισμένους καφέδες όπως π.χ. λάτε, εσπρέσο κ.α.

Η μετακύλιση μέρους του κόστους στα προϊόντα είναι αναπόφευκτη. «Τα κοστολόγια έχουν αυξηθεί πάνω από 4 με 5 φορές», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινόπουλος, πρόεδρος του Συνδέσμου Franchise της Ελλάδος και CEO της Coffee Island. Τονίζει δε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν Έλληνες επιχειρηματίες για την προμήθεια προσιτών πρώτων υλών, την ώρα που τα μεταφορικά κόστη έχουν αυξηθεί 15 και 20 φορές.

Το περιβαλλοντικό τέλος

Ο κ. Κωνσταντινόπουλος εκτιμά ότι σε αυτές τις συνθήκες, η εφαρμογή του περιβαλλοντικού τέλους στα πλαστικά μιας χρήσης, 4 λεπτά + ΦΠΑ ανά τεμάχιο, θα επηρεάσει περαιτέρω την κατανάλωση.

Από την πλευρά του, ο Γιάννης Λιάρος, διευθυντής της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρήσεων Οργανωμένης Εστίασης (ΕΠΟΕΣ), σημειώνει ότι το αίτημα του κλάδου για μετάθεση του μέτρου δεν εισακούστηκε. Έχει δοθεί πάντως από την ΑΑΔΕ μια άτυπη περίοδος προσαρμογής. Πολλές αλυσίδες ήταν έτοιμες από την 1.1.2022 αλλά το εγχείρημα της προσαρμογής των ταμειακών μηχανών στις πάνω από 80 χιλ. επιχειρήσεις εστίασης απαιτεί χρόνο, όπως σημειώνει ο κ. Καββαθάς.

Ας σημειωθεί ότι το μέτρο αφορά και πάνω από 100 χιλ. αρτοποιεία, ζαχαροπλαστεία, αλλά και πολλές ακόμη επιχειρήσεις στο σύνολο της αγοράς, που διακινούν προϊόντα σε πλαστικά μιας χρήσης.

Ζητούνται αντισταθμιστικά μέτρα

Για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, σύμφωνα με την ΠΟΕΣΕ, απαιτούνται μέτρα που θα στοχεύουν στην ενίσχυση της ρευστότητας. Την ίδια θέση διατυπώνουν και οι επιχειρηματίες των μεγάλων αλυσίδων. Σύμφωνα με την ΕΠΟΕΣ, ο κλάδος βρίσκεται σε «κενό» μέτρων στήριξης.

Ο κ. Λιάρος σημειώνει ότι με τους νέους περιορισμούς και χωρίς μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων, η εστίαση αναγκάζεται για μία ακόμα φορά να δώσει μάχη επιβίωσης. Στα μέτρα που προτείνει η ΕΠΟΕΣ και τα οποία συμπίπτουν εν πολλοίς με τις προτάσεις άλλων φορέων, περιλαμβάνονται: μείωση των ενοικίων κατά 50% για διάστημα 3 μηνών από την 1.1.2022, άμεση μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση στο 6% για διάστημα ενός έτους, κατάργηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης του καφέ, στήριξη των επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση της αύξησης του ενεργειακού κόστους και μετάθεση της έναρξης εφαρμογής της ειδικής εισφοράς για τα πλαστικά μιας χρήσης κατά ένα έτος.

Οι προθέσεις

Πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι στα σκαριά κυβερνητικές αποφάσεις που στοχεύουν στη διεύρυνση των ΚΑΔ επιχειρήσεων για τις οποίες θεσπίστηκε το μέτρο αναστολής των συμβάσεων εργασίας για τον Ιανουάριο του 2022. Στόχος είναι να συμπεριληφθεί μεγαλύτερη μερίδα της αγοράς εστίασης που επλήγη από την εξάπλωση του νέου κύματος της πανδημίας πέρα από τις επιχειρήσεις στις οποίες επιβλήθηκε απαγόρευση μουσικής και για εκείνες στις οποίες περιορίστηκε η λειτουργία ως τα μεσάνυχτα.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, μελετάται και το σενάριο επέκτασης του μέτρου στο σύνολο της εστίασης και μέχρι το 30% των εργαζομένων ανά επιχείρηση, ενώ σκέψεις γίνονται και για απαλλαγή ενοικίου τον μήνα Ιανουάριο. Προς το παρόν δεν φαίνεται να ωριμάζουν συζητήσεις για άλλα μέτρα που έχουν προτείνει οι επιχειρηματικοί φορείς, όπως π.χ. η παροχή χρηματοδοτήσεων, η μη επιστροφή των επιστρεπτέων προκαταβολών και η μείωση του ΦΠΑ στο 6%.