Στο... ρελαντί η Προθεσμιακή Αγορά Ηλεκτρισμού ενώ εκτοξεύονται οι τιμές

Το περιβάλλον των υψηλών χονδρεμπορικών τιμών ρεύματος φαίνεται ότι άρχισε να στρέφει το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων στην εγχώρια Προθεσμιακή Αγορά Ηλεκτρισμού.

Από τον Σεπτέμβριο, η συγκεκριμένη αγορά, που συνιστά εργαλείο αντιστάθμισης κινδύνου έναντι των διακυμάνσεων των τιμών, παρουσιάζει κινητικότητα, έστω και στο ρελαντί. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη απόσταση ακόμη για την απόκτηση φιλοσοφίας αντιστάθμισης ρίσκου από όλους τους παίκτες της αγοράς.

Σύμφωνα με στοιχεία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, στην Αγορά Παραγώγων τον Σεπτέμβριο έγιναν 19 πράξεις πώλησης-αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που κατέληξαν σε 34 συμβόλαια (μία πράξη μπορεί να αφορά σε περισσότερα του ενός συμβόλαια).

Από αυτά, τα τέσσερα ήταν για παραδόσεις τον Οκτώβριο, με τιμή εκκαθάρισης στα 149,55 ευρώ/MWh, όταν η μέση χονδρεμπορική τιμή για τον μήνα αυτό διαμορφώθηκε στα 198,32 ευρώ/MWh, τα 28 για το δ’ τρίμηνο του έτους, με τιμή στα 151,48 ευρώ/MWh και τα υπόλοιπα 2 για όλο το 2022 με τιμή 111,48 ευρώ/MWh.

Τον Οκτώβριο καταγράφονται 18 πράξεις για 87 συμβόλαια, από τα οποία τα 21 αφορούν σε παραδόσεις εντός του ίδιου μήνα, με μέση τιμή εκκαθάρισης στα 170 ευρώ/MWh, τα 23 τον Νοέμβριο, με μέση τιμή τα 219,07 ευρώ/MWh, όταν η μέση χονδρεμπορική τιμή του μήνα είναι στα 228,87 ευρώ/MWh, τα 21 για τον Δεκέμβριο με τιμή 225,33 ευρώ/MWh, άλλα 21 συμβόλαια για το α’ τρίμηνο του 2022, με τιμή στα 207,85 ευρώ/MWh και ένα για όλο το 2022 με τιμή στα 139,11 ευρώ/MWh.

Ανάλογη κινητικότητα υπάρχει και τον Νοέμβριο, ωστόσο, τα συγκεντρωτικά στοιχεία θα δημοσιοποιηθούν με το κλείσιμο του μήνα. Δεν κατέστη δυνατό να γίνει γνωστό ποιοι ενεργειακοί παίκτες πραγματοποίησαν τις συγκεκριμένες συναλλαγές, καθώς καλύπτονται από ανωνυμία, με βάση τις λειτουργικές αρχές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.

Μία πρώτη διαπίστωση, με βάση τις τιμές των διμερών συμβολαίων που κλείστηκαν: Η αγορά προεξοφλεί ότι η χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος θα εξακολουθήσει να κινείται ανοδικά και τους επόμενους μήνες, γι’ αυτό και οι προμηθευτές σπεύδουν να κλείσουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια με «κλειδωμένες» χαμηλές τιμές, χετζάροντας, επί της ουσίας, ποσότητες ενέργειας που προορίζονται για πελάτες τους.

Μία ρηχή αγορά

Η Προθεσμιακή Αγορά Ηλεκτρισμού θεσμοθετήθηκε το 2020 και σήμερα θεωρείται τεχνικά και ρυθμιστικά άρτια. Η εκπλήρωση των υποχρεώσεων των συμμετεχόντων εξασφαλίζεται με την παρουσία της ATHEXClear (εταιρεία εκκαθάρισης συναλλαγών του Χρηματιστηρίου Ενέργειας), ως αδειοδοτημένος Κεντρικός Αντισυμβαλλόμενος.

Σήμερα διαθέτει 25 μέλη (παραγωγούς ενέργειας, προμηθευτές, τράπεζες, traders και χρηματιστηριακές εταιρίες), με market maker (Ειδικό Διαπραγματευτή) τη ΔΕΗ, η οποία έχει την ευθύνη να εισαγάγει τα πρώτα προθεσμιακά προϊόντα, τρία παράγωγα φορτίου βάσης με μηνιαία, τριμηνιαία και ετήσια χρονική διάρκεια και τρία παράγωγα φορτίου αιχμής για αντίστοιχα διαστήματα, με συγκεκριμένο spread.

Παρ' όλα αυτά, η αγορά αυτή παραμένει ρηχή ως τώρα, με περιορισμένους όγκους συναλλαγών, γεγονός που αποδίδεται από πηγές της ενεργειακής αγοράς, στην απροθυμία, γενικότερα, των παικτών να αξιοποιήσουν την αντιστάθμιση κινδύνου, αλλά και της ίδιας της ΔEΗ να ασκήσει πιο δυναμικά την αρμοδιότητά της. Βέβαια, υπάρχουν εγχώριοι ενεργειακοί όμιλοι που συμμετέχουν σε προθεσμιακές αγορές παραγώγων και συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, κυρίως μέσω του Ευρωπαϊκού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (EEX), προκειμένου να κάνουν hedging για τις ανοικτές θέσεις τους.

Άλλωστε, η πρακτική αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας, με την Προθεσμιακή Αγορά να καλύπτει έως και το 60% των συναλλαγών της συνολικής αγοράς ηλεκτρισμού, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία. Εδώ, αντίθετα, η έναρξη της λειτουργίας της Προθεσμιακής Αγοράς συνέπεσε, κατ' αρχάς, με τη συγκυρία της πανδημίας, για να ακολουθήσει η ενεργειακή κρίση.

Όπως επισήμαναν αρμόδιοι χρηματιστηριακοί αναλυτές μιλώντας στο Euro2day.gr, «η ενεργειακή κρίση έπληξε το core business, ήταν δύσκολο να υπάρξει ενδιαφέρον για την Προθεσμιακή, σε συνδυασμό με τις αναταράξεις στην Αγορά Εξισορρόπησης, στην οποία εντάχθηκαν οι διακυμάνσεις, χωρίς να είναι βασικό κομμάτι της αγοράς. Δεν είναι εύκολο να πεις σε κάποιον να «κλειδώσει» μια τιμή σήμερα, τον σοκάρει το επίπεδό τους, το θεωρεί υψηλό. Προτιμά να περιμένει να μειωθούν. Άρα, έγινε ακόμη πιο δύσκολο να μπει ένας παίκτης στην Προθεσμιακή Αγορά με αυτό το περιβάλλον των τιμών».

Η απροθυμία έχει, όμως, κι άλλο λόγο. Την έλλειψη τεχνικής γνώσης που απαιτείται. Χρειάζεται, για παράδειγμα, να οργανωθούν ανάλογα τμήματα στις εταιρείες, που για μεν τις μεγαλύτερες είναι πιο εύκολο, αλλά δαπανηρό για τις μικρότερες. Γι’ αυτό, άλλωστε, οι περισσότεροι παίκτες της αγοράς επιλέγουν να κάνουν τέτοιου είδους συμβόλαια μέσω brokers, για να αποφύγουν τον κίνδυνο του συναλλασσόμενου.

Καταγράφονται, επίσης, και αιτιάσεις ότι το ελληνικό Χρηματιστήριο είναι ακριβότερο σε σχέση με τα ευρωπαϊκά, προτείνεται να μειωθούν οι απαιτήσεις οικονομικής ρευστότητας και να καθιερωθούν και άλλοι market makers, πλην της ΔEΗ. Ο αντίλογος σε όλα αυτά, είναι, κατ' αρχάς, ότι δεν είναι απόφαση του Χρηματιστηρίου Ενέργειας η επιλογή και άλλων Ειδικών Διαπραγματευτών, αλλά των μελών της Προθεσμιακής Αγοράς, ενώ τα trading fees είναι χαμηλότερα του EEX, όπως και οι χρεώσεις εκκαθάρισης.

Σε κάθε περίπτωση, αρμόδιοι παράγοντες επισημαίνουν ότι χρειάζεται χρόνος ωρίμανσης 4-5 ετών για την ελληνική Προθεσμιακή Αγορά, ώστε να αποκτήσει την απαιτούμενη ρευστότητα και, παράλληλα, να γίνει η αντιστάθμιση κινδύνου κομμάτι τoυ day to day business, προς όφελος όχι μόνον των εταιρειών αλλά και των πελατών τους.

«Αυτό που λείπει, είναι η κουλτούρα αντιστάθμισης ρίσκου», τονίστηκε χαρακτηριστικά.