Είναι η Covid-19 εργατικό ατύχημα;

Φως σε ένα δύσκολο νομικό θέμα, που απασχολεί εσχάτως την ελληνική κοινωνία, επιχειρεί να ρίξει το euro2day.gr με τη βοήθεια του δικηγόρου - εργατολόγου Γιάννη Καρούζου. Οι ευθύνες του εργοδότη που δέχεται εργαζόμενους που, για παράδειγμα, δεν πραγματοποιούν rapid tests, όχι έναντι στους παραβάτες αλλά έναντι στους άλλους, συνεπείς εργαζόμενους. Οι δυσκολίες που προκύπτουν από τη φύση της νόσου.

Είναι η Covid-19 εργατικό ατύχημα; Ποια είναι η ευθύνη του εργοδότη, εάν κάποιος εργαζόμενος κολλήσει εν ώρα εργασίας κορωνοϊό; Πώς αυτό μπορεί να αποδειχθεί; Γιατί δεν έχει προβλεφθεί ευθύνη για τον εργοδότη, σε περίπτωση παράβασης των μέτρων από τον εργαζόμενο;

Τα ερωτήματα αυτά αλλά και πολλά άλλα δημιουργούνται συνεχώς, στην προσπάθεια της πολιτείας αλλά και της κοινωνίας να αντεπεξέλθουν στις δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες που δημιουργούνται εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού.

Όπως ξεκαθαρίζει μιλώντας στο Euro2day.gr ο γνωστός Εργατολόγος - Δικηγόρος Γιάννης Καρούζος, ως εργατικό ατύχημα χαρακτηρίζεται κάθε «βίαιο συμβάν που πλήττει τον μισθωτό κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή εξ αφορμής αυτής και επιφέρει τον θάνατό του ή τον καθιστά ανίκανο προς εργασία για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 4 ημερών». Από τον ορισμό αυτόν προκύπτει ότι ένα ατύχημα μπορεί να θεωρηθεί εργατικό όχι μόνο όταν συμβαίνει στον τόπο εργασίας ή κατά τη χρονική διάρκεια αυτής, αλλά και όταν συνδέεται έστω και έμμεσα με αυτήν.

Εξ ορισμού, λοιπόν, δεν μπορεί να προκύψει απάντηση για το αν η μετάδοση της Covid-19 σε εργαζόμενο στον χώρο εργασίας και η εξ αυτού νοσηλεία του τελευταίου ή ακόμα και η κατάληξή του, εντάσσεται στην έννοια του εργατικού ατυχήματος.

«Η απάντηση στο επίμαχο ζήτημα δεν μπορεί να είναι απόλυτη και μονοσήμαντη» επισημαίνει ο κ. Καρούζος. Και εξηγεί: «Για την προσέγγιση του ζητήματος, σκόπιμο κρίνεται να προβούμε σε μία επισκόπηση των ισχύοντων υγειονομικών μέτρων που οφείλουν οι εργοδότες και εργαζόμενοι να τηρούν και συγκεκριμένα, αναφερόμαστε στην υποβολή σε δύο rapid tests ανά εβδομάδα και την ανάρτηση του αποτελέσματος στην ειδική διαμορφωμένη πλατφόρμα, ως προϋπόθεση προσέλευσης στον χώρο εργασίας και παροχής εργασίας με αυτοπρόσωπη παρουσία.

Η μη τήρηση των δύο υποχρεωτικών tests κατ’ αρχάς επιφέρει πρόστιμο στον ίδιο τον εργαζόμενο και διοικητική κύρωση στον εργοδότη. Πουθενά όμως η ανοχή και η αμέλεια του εργοδότη στην παραβατική συμπεριφορά του εργαζόμενου δεν αξιολογείται ως μέτρο, που η μη τήρησή του θα μπορούσε να προκαλέσει κίνδυνο υγείας στο λοιπό προσωπικό. Δηλαδή, σε καμία διάταξη δεν προβλέφθηκε ότι η τήρηση των μέτρων υγιεινής σε σχέση με τη μετάδοση της Covid θα ενεργοποιεί την ευθύνη του εργοδότη έναντι των εργαζομένων ως προς τη στοιχειοθέτηση εργατικού ατυχήματος».

Σύμφωνα με τον κ. Καρούζο, μια τέτοια πρόβλεψη θα μπορούσε να αποτρέψει για παράδειγμα τις 21.000 αρνητές των rapid tests, όπως αυτοί καταγράφηκαν την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής του μέτρου.

Πουθενά επίσης και στα υπόλοιπα μέτρα, δεν συμπεριλήφθηκε αντίστοιχη αξιολόγηση στη μη εφαρμογή των σχετικών ρυθμίσεων (π.χ. μη τήρηση μάσκας, αποστάσεων στους χώρους εργασίας, μη χορήγηση αντισηπτικών μέσων κ.λπ.). Να σημειωθεί εδώ ότι ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου, στη Βουλή, είχε αφήσει ανοικτό το ζήτημα ο θάνατος από Covid να θεωρηθεί υπό προϋποθέσεις εργατικό ατύχημα. Όμως, όπως αναφέρει στο euro2day.gr ο έμπειρος νομικός, «για μία ακόμα φορά η πολιτεία δείλιασε και πέταξε το γάντι στη δικαιοσύνη».

Πώς όμως αξιολογείται μία κατ’ αρχάς διοικητική παράβαση, υπέρογκου οικονομικού βάρους για τον εργοδότη που ανέχεται τον παραβάτη εργαζόμενο, που αρνείται την υποβολή σε rapid test, σε επίπεδο εργατικού ατυχήματος;

Ο κ. Καρούζος είναι σαφής: Προφανώς η ευθύνη του εργοδότη δεν αφορά τον παράνομο εργαζόμενο, ο οποίος μπορεί να νοσεί. Είναι ευθύνη έναντι των λοιπών εργαζομένων, που μάλιστα τηρούν και πειθαρχούν στα μέτρα και εκτέθηκαν στη νόσο από τη συναναστροφή τους με τον παράνομο εργαζόμενο.

Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. «Εκτιμούμε κατ’ αρχάς ότι εξαιτίας της αποδεικτικής αδυναμίας, που συνίσταται κυρίως α) στη δυσκολία ιχνηλάτησης των περιστατικών και β) την αδυναμία εξακρίβωσης της πηγής μετάδοσης, λόγω της επιθετικής φύσης του ιού, η στοιχειοθέτηση του εργατικού ατυχήματος, είναι εξαιρετικά δύσκολη» ξεκαθαρίζει. Για να συμπληρώσει ωστόσο, ότι «υπό προϋποθέσεις και ειδικά στην περίπτωση που αποδειχθεί ότι ο εργοδότης παραβιάζει συστηματικά τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας για την αποφυγή μετάδοση της νόσου (π.χ. επιτρέπει την είσοδο σε εργαζόμενο που δεν είναι εμβολιασμένος και δεν έχει υποβληθεί σε rapid test, επιτρέπει την εργασία σε κλειστούς χώρους χωρίς τη χρήση μάσκας κ.λπ.), ο τελευταίος θα έρθει αντιμέτωπος με τη σχετική ευθύνη έναντι του εργαζόμενου».

Υπενθυμίζεται ότι εφόσον ο εργαζόμενος που υπέστη το εργατικό ατύχημα είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ (πρώην ΙΚΑ), ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση περιουσιακής αποζημιώσεώς του. Ο μισθωτός, δηλαδή, δικαιούται μόνο τις χορηγούμενες από τον ασφαλιστικό του οργανισμό παροχές. Μόνο εάν το ατύχημα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη, ο τελευταίος έχει υποχρέωση να καταβάλει στον παθόντα ή στα μέλη της οικογένειάς του τη διαφορά ανάμεσα στις παροχές του ασφαλιστικού οργανισμού και στο ποσό της αποζημίωσης που δικαιούται βάσει των διατάξεων του κοινού αστικού δικαίου. Συγχρόνως, στην περίπτωση αυτή ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει και στον ΕΦΚΑ (πρώην ΙΚΑ) τη δαπάνη των παροχών του.

Επιπλέον, ο παθών διατηρεί κατά του εργοδότη, εφόσον το εργατικό ατύχημα οφείλεται σε δόλο ή αμέλεια αυτού, ή αν υπάρχει παράβαση των διατάξεων για τους όρους υγιεινής και ασφάλειας, αξίωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης, η οποία προκλήθηκε από το ατύχημα. Σε περίπτωση δε θανάτου του εργαζομένου, επιδικάζεται στους συγγενείς αυτού χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης. Η εν λόγω αξίωση παραγράφεται μετά το πέρας πέντε ετών.