Τέλεια καταιγίδα στις τιμές φυσικού αερίου φέρνει ο Nord Stream 2

Η Ευρώπη κρατά την ανάσα της μετά την απόφαση της γερμανικής Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δικτύων (Bundesnetzagentur) την Τρίτη να αναστείλει την πιστοποίηση του πολιτικά αμφιλεγόμενου Nord Stream 2.

Ήδη η νευρική αντίδραση στις αγορές με την εκτίναξη της τιμής του φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με την πρώτη αντίδραση από τη Ρωσία για τις συνέπειες της απόφασης αυτής, προοιωνίζουν ότι ήρθε η ώρα η Ευρώπη να αντιμετωπίσει την τέλεια καταιγίδα, με τον χειμώνα ante portas.

Πολύ περισσότερο η Ελλάδα, όπου ήδη η μέση χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος από τις αρχές Νοεμβρίου έως σήμερα διατηρεί σταθερή πρωτιά ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες, με την υπαρκτή προοπτική πλέον να σκαρφαλώσει ακόμη περισσότερο τον Δεκέμβριο, εφόσον ξεφύγουν οι τιμές του φυσικού αερίου, και με άδηλο το μέλλον της κατά τους υπόλοιπους χειμερινούς μήνες. Όταν με τις σημερινές τιμές αγκομαχούν επιχειρήσεις και νοικοκυριά για το δυσθεώρητο ενεργειακό κόστος, θεωρείται εύλογη πια η μετάβαση από την ενεργειακή κρίση στην ενεργειακή φτώχεια και το ανεξέλεγκτο κύμα ανατιμήσεων σε όλο το φάσμα της αγοράς.

Η απόφαση της Bundesnetzagentur, που αποτελεί επί της ουσίας κορυφαία Ομοσπονδιακή Ρυθμιστική Αρχή, με διευρυμένες αρμοδιότητες, καθώς περιλαμβάνει εκτός από την ενέργεια, τις τηλεπικοινωνίες, τα ταχυδρομεία και τους σιδηροδρόμους, είχε τις ευλογίες τόσο του γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών όσο και της Κομισιόν.

Πρώτα ενημερώθηκαν και μετά δόθηκε η απόφαση στη δημοσιότητα. Κρίσιμο στοιχείο: ακόμη κι αν η εταιρεία του Nord Stream 2, στο υπεραισιόδοξο σενάριο, ικανοποιήσει άμεσα τις προϋποθέσεις που έχει θέσει η γερμανική Ρυθμιστική Αρχή για να δώσει το πράσινο φως στον αγωγό, θα απαιτηθεί επανεξέταση της αίτησής της από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που θα πάρει έως και τέσσερις μήνες.

Πράγμα που σημαίνει ότι είναι πολύ πιθανό η γεωπολιτική αντιπαράθεση με τον Πούτιν να «χτυπήσει κόκκινο», οι ρωσικές βάνες φυσικού αερίου για την Ευρώπη να ξανακλείσουν, οι τιμές του φυσικού αερίου να καλπάζουν κι αυτός ο χειμώνας να μετατραπεί σε εφιάλτη για όλη τη Γηραιά Ήπειρο, που εξαρτάται ενεργειακά από τη Ρωσία.

Το πόσο πιθανό είναι να υπερισχύσει το αρνητικό σενάριο, με την Ευρώπη να «ξεπαγιάζει» φέτος, φάνηκε από τις δηλώσεις στο Reuters του αντιπροέδρου της Άνω Βουλής του Ρωσικού Κοινοβουλίου Konstantin Kosachyov: «Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην πιστοποίηση του αγωγού, πολύ περισσότερο την παραμονή του χειμώνα, δεν είναι προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό είναι χωρίς καμία αμφιβολία».

Κόντρα για το unbundling

Η Ρωσία δεν είδε με καλό μάτι εξαρχής τη λειτουργική προσαρμογή του Nord Stream 2 στους κανόνες της Ε.Ε. Μιλάμε για την υποχρέωση εφαρμογής του unbundling, δηλαδή, τον διαχωρισμό της λειτουργίας του αγωγού από τη διανομή του φυσικού αερίου σε δύο διακριτές επιχειρησιακές οντότητες. Κι αν η απαίτηση αυτή μπορεί να λειτούργησε ως άλλοθι όταν ο αγωγός είχε μπει στο στόχαστρο των ΗΠΑ, επί Τραμπ, μετά την αλλαγή πλεύσης στο ζήτημα αυτό από την πολιτική πέραν του Ατλαντικού, φάνηκε ξεκάθαρα ότι οι Βρυξέλλες δεν θα μπορούσαν να έχουν μια ενεργειακή πολιτική αλά καρτ. Όσο η Ρωσία αντιστεκόταν τόσο θα δυσκόλευε η πιστοποίηση του αγωγού, κάτι που φάνηκε ξεκάθαρα χθες.

Με τη διαδικασία της πιστοποίησης από την Bundesnetzagentur σε εξέλιξη από τις αρχές Σεπτεμβρίου, τα αποθέματα της Ευρώπης σε φυσικό αέριο να βρίσκονται στο ναδίρ και τις τιμές του καυσίμου σε ανοδική τροχιά, καθώς αναδείχθηκε ως «γέφυρα» για την περιβόητη και απροετοίμαστη, όπως αποδείχθηκε, ενεργειακή μετάβαση, ήρθε ο Πούτιν τον Οκτώβριο και σε μια κίνηση «γενναιοδωρίας» δήλωσε ότι η χώρα του θα μπορούσε να ενισχύσει τις ροές προς την Ευρώπη, μόλις εξασφαλιστεί η έναρξη λειτουργίας του αγωγού. Και άνοιξε τις κάνουλες από τις 9 Νοεμβρίου.

Μέχρι τότε οι τιμές του φυσικού αερίου κινούνταν με ρυθμό-ασανσέρ σε ουρανοξύστη, για να πετύχουν ιστορικό ρεκόρ στα 116 ευρώ/MWh στις 7 Οκτωβρίου στο hub της Ολλανδίας (TTF), που αποτελεί σημείο αναφοράς για τις ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου.

Ωστόσο, από τις 9 Νοεμβρίου αρχίζει και καταγράφεται η αποκλιμάκωσή τους, για να διαμορφωθούν περίπου στα 67 ευρώ/MWh στις 11 Νοεμβρίου και να ξαναπάρουν την ανιούσα από την επομένη, μετά τις γνωστές δηλώσεις Λουκασένκο, που απείλησε να διακόψει τη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, υπό την απειλή κυρώσεων σε βάρος της χώρας του, με αιτιολογικό ότι προκάλεσε τεχνητή μεταναστευτική κρίση στα σύνορα με την Πολωνία. Έκτοτε, οι τιμές του φυσικού αερίου στο TTF συνέχισαν να ανεβαίνουν, για να φθάσουμε χθες το απόγευμα, μετά την απόφαση της Bundesnetzagentur, να διαμορφωθούν στα 79,013 ευρώ/MWh. Η συνέχεια προβλέπεται να εξελιχθεί σε θρίλερ.

Στα καθ’ ημάς

Σύμφωνα με στοιχεία από τον ιστότοπο energylive.cloud, η μέση χονδρεμπορική τιμή ρεύματος από την 1η Νοεμβρίου έως και σήμερα είναι στα 217,85 ευρώ τη μεγαβατώρα, η υψηλότερη αυτή τη στιγμή σε όλη την Ευρώπη. Η μέση τιμή εκκαθάρισης στην Αγορά Επόμενης Ημέρας σήμερα ανήλθε στα 254,33 ευρώ/MWh, σημειώνοντας άλμα 6,8% σε σχέση με τη χθεσινή και, βέβαια, κρατώντας τα ευρωπαϊκά σκήπτρα.

Όπως έχουν ενημερώσει οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας τη ΡΑΕ, οι χονδρεμπορικές τιμές διαμορφώνονται ανάλογα με το κόστος αγοράς του φυσικού αερίου, το οποίο προμηθεύονται τον προηγούμενο μήνα, καθώς η Ελλάδα δεν διαθέτει spot αγορά αερίου με φυσική παράδοση, σε αντίθεση με την Ευρώπη. Και ενώ είχε δημιουργηθεί προσώρας η προσδοκία ότι ο Δεκέμβριος θα ήταν κάπως καλύτερος σε ό,τι έχει να κάνει με τις χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος, μετά τις εξελίξεις με τη Ρωσία, αφού οι παραγωγοί θα προμηθεύονταν φυσικό αέριο μέσα στον Νοέμβριο σε χαμηλότερες τιμές, ήρθε η χθεσινή απόφαση και ανατρέπει τα πάντα.

Στην περίπτωση που επαναληφθεί τον Νοέμβριο το ράλι των τιμών του φυσικού αερίου, όπως συνέβη τον Οκτώβριο, με τα αποτελέσματά του να τα βλέπουμε μέσα στον τρέχοντα μήνα, εκτιμάται ως πολύ πιθανόν πλέον ο Δεκέμβριος να είναι ένας μήνας κατά τον οποίο «θα αναστενάξουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά», χωρίς, μάλιστα, οδό διαφυγής και στους επόμενους χειμερινούς μήνες, Ιανουάριο, Φεβρουάριο, με τη ζήτηση να ανεβαίνει κατακόρυφα.

Το ερώτημα που διατυπώνεται είναι πώς θα μπορέσει η κυβέρνηση να συνεχίσει να ασκεί κοινωνική πολιτική, «κουρεύοντας» συνεχώς τον Λογαριασμό του ΕΛΑΠΕ, μέσα από τον οποίο πληρώνονται οι ΑΠΕ. Η νέα αύξηση στις επιδοτήσεις για Νοέμβριο και Δεκέμβριο που ανακοινώθηκε από το ΥΠΕΝ οδήγησε σε νέο «ψαλίδισμα» του λογαριασμού, με συνέπεια να έχει μόλις το 8% των εσόδων από τη δημοπράτηση των ρύπων. Σύμφωνα με απόφαση του ΥΠΕΝ, περίπου το 70% αυτών των εσόδων θα διατεθεί στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται οι επιδοτήσεις, με τον ΕΛΑΠΕ να έχει πλέον μόνον 80 εκατ. ευρώ. Άλλα περιθώρια «κουρέματός» του δεν φαίνεται να υπάρχουν.

Εάν συνεχιστεί η ανοδική κούρσα των τιμών του φυσικού αερίου, καθίσταται σαφές, όπως έλεγαν στο Euro2day.gr πηγές της αγοράς, ότι και η νέα επιδότηση θα εξανεμιστεί και θα προκύψει ανάγκη για ενίσχυσή της προς τα πάνω. Άρα, θα απαιτηθούν εκ των πραγμάτων, έλεγαν οι ίδιες πηγές, άλλου είδους παρεμβάσεις στην αγορά, για την περιστολή και τη συγκράτηση του χονδρεμπορικού κόστους του ρεύματος.