ΣΕΒ: Τα «δυναμικά επαγγέλματα» της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης

Πολλά από τα επαγγέλματα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ) είναι αρκετά δυναμικά, δηλαδή παρέχουν καλύτερες προοπτικές απασχόλησης και αμοιβές. Πρόκειται για μεσαίου επιπέδου επαγγέλματα, κυρίως στους παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας οι οποίοι επεδείκνυαν αξιοσημείωτη δυναμική ως βασικοί πυλώνες αύξησης των θέσεων εργασίας και ενίσχυσης της απασχόλησης την περίοδο μεταξύ της κορύφωσης της οικονομικής κρίσης και της εκδήλωσης της πανδημίας.

Συγκεκριμένα, όπως σημειώνει σε έρευνά του ο ΣΕΒ, μεταξύ 2013-2019, η απασχόληση στη μεταποίηση, στα logistics, στις ΤΠΕ, στην ενέργεια και στην εξόρυξη αυξήθηκε ταχύτερα από ό,τι η απασχόληση στο σύνολο της οικονομίας.

Το 2019, το 68% των εργαζομένων στους κρίσιμους παραγωγικούς κλάδους απασχολούνταν σε επαγγέλματα ΕΕΚ, όταν για το σύνολο της οικονομίας, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 37%. Μεταξύ των επαγγελμάτων ΕΕΚ, πολυπληθέστερες κατηγορίες είναι οι «Χειριστές», οι «Τεχνίτες» και τα «Επαγγέλματα Διοίκησης και Οικονομίας», που επιδεικνύουν αξιοσημείωτη δυναμική και εξελίσσονται ως βασικοί πυλώνες ενίσχυσης της απασχόλησης.

Με άλλα λόγια, πρόκειται για κλάδους και επαγγέλματα με σημαντική προοπτική για τους εργαζόμενους, καθώς βρίσκονται στο επίκεντρο των αναζητήσεων των επιχειρήσεων για κατάλληλα καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό.

Σύμφωνα με τη μελέτη, τα επαγγέλματα που αμείβονται με καλύτερους μισθούς σε σχέση με τον μέσο όρο και είναι τα εξής:

• Τεχνικοί του τομέα της πληροφόρησης και επικοινωνίας,
• Υπάλληλοι γενικών καθηκόντων και χειριστές μηχανών με πληκτρολόγιο,
• Υπάλληλοι εξυπηρέτησης πελατών,
• Υπάλληλοι καταγραφής αριθμητικών δεδομένων και υλικών,
• Πωλητές,
• Χειροτέχνες και τυπογράφοι,
• Ηλεκτρολόγοι και ηλεκτρονικοί,
• Τεχνίτες επεξεργασίας τροφίμων, επεξεργασίας ξύλου, ειδών ένδυσης,
• Χειριστές σταθερών βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού,
• Συναρμολογητές (μονταδόροι),
• Οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού.

Αναφορικά με τις αμοιβές, αναφέρεται ότι οι μέσοι μισθοί επαγγελμάτων όπως των: «Ηλεκτρολόγων και ηλεκτρονικών», «Τεχνικών του τομέα της πληροφόρησης και επικοινωνίας» και «Υπάλληλων γενικών καθηκόντων και χειριστών μηχανών με πληκτρολόγιο» είναι υψηλότεροι από τον μέσο μισθό της οικονομίας, γεγονός που συνιστά ένδειξη υπερβάλλουσας ζήτησης για ανθρώπινο δυναμικό στα εν λόγω επαγγέλματα.

Επιπλέον, οι μέσοι μισθοί ορισμένων δυναμικών επαγγελμάτων χαμηλών τυπικών προσόντων, όπως είναι οι «Οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού», οι «Συναρμολογητές (μονταδόροι)» και οι «Χειριστές σταθερών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού» βρίσκονται πολύ κοντά στον μέσο μισθό της οικονομίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η αμοιβή των τυπικών προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού για τα εν λόγω επαγγέλματα, όπως και για τους «Ηλεκτρολόγους και ηλεκτρονικούς», είναι χαμηλή σε σχέση με άλλα επαγγέλματα υψηλών προσόντων (για παράδειγμα αυτών για τα οποία απαιτείται πανεπιστημιακή εκπαίδευση), θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ο μέσος μισθός τους βρίσκεται κοντά στον μέσο μισθό της οικονομίας ή τον υπερβαίνει, εξαιτίας της υπερβάλλουσας ζήτησης εκ μέρους των επιχειρήσεων για ανθρώπινο δυναμικό στα επαγγέλματα αυτά.

Καθώς όμως, οι παραγωγικοί κλάδοι απορροφούν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του ανθρώπινου δυναμικού, εντείνεται η ανάγκη ποιοτικής αναβάθμισης του συστήματος ΕΕΚ και περαιτέρω διασύνδεσής του με τις προκλήσεις του παραγωγικού μετασχηματισμού, ώστε να προσφέρει τις συγκεκριμένες σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες που θα επιτρέψουν στους ανθρώπους να βρουν δουλειά και στις επιχειρήσεις να καλύψουν τις επιχειρησιακές τους ανάγκες.

Η ενίσχυση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού διευρύνει τις προοπτικές απασχόλησης και δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να καλύψουν εξειδικευμένες τους ανάγκες. Για αυτό, ο ανασχεδιασμός των προγραμμάτων ΕΕΚ είναι μια διαδικασία με αμοιβαία οφέλη για εργαζόμενους, υποαπασχολούμενους, άνεργους και επιχειρήσεις, και μια κρίσιμη προϋπόθεση προκειμένου να υποστηριχθεί αποτελεσματικά η μετάβαση προς ένα αναπτυξιακό υπόδειγμα προσανατολισμένο στην παραγωγή και τις εξαγωγές, με περισσότερες και καλύτερες δουλειές.

Τα συμπεράσματα αυτά, μεταξύ άλλων, προκύπτουν από την έρευνα που διενήργησε ο ΣΕΒ στο πλαίσιο της συμμετοχής του στα Περιφερειακά Συμβούλια Σύνδεσης με την Παραγωγή και την Αγορά Εργασίας (ΣΣΠΑΕ), για τον εντοπισμό και την ανάδειξη των διαφόρων δυναμικών επαγγελμάτων, ανά Περιφέρεια ή και ανά κλάδο που προέρχονται από το σύστημα της ΕΕΚ.

Ο ΣΕΒ συμμετέχει ενεργά στη συζήτηση για τον ανασχεδιασμό των προγραμμάτων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, και καταθέτει προτάσεις και αναλύσεις ώστε να αξιοποιηθούν από ένα ευρύ φάσμα αρμόδιων φορέων (Υπ. Παιδείας, Υπ. Εργασίας, ΟΑΕΔ, ΕΣΠΑ κ.α.) για την αντιστοίχιση των δυναμικών και πολυπληθών επαγγελμάτων ΕΕΚ με θεματικές περιοχές εκπαίδευσης και κατάρτισης και τη βελτίωση της διασύνδεσης της ΕΕΚ με τις επιχειρήσεις.

Βασικά ευρήματα

• Υπάρχουν δυναμικά τεχνικά επαγγέλματα που προέρχονται από την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση όπου αυξάνει ο αριθμός εργαζομένων και παρέχονται καλές προοπτικές απασχόλησης και αμοιβών, και είναι σημαντικό η ΕΕΚ να εστιάσει εκεί.

• Το 2019, η απασχόληση σε κλάδους όπως η Μεταποίηση, τα Logistics, οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, η Ενέργεια και η Εξόρυξη, αντιστοιχούσε στο 17% του συνόλου. Σε αυτούς τους κλάδους, ο ρυθμός αύξηση της απασχόλησης την περίοδο 2013-2019 είναι υψηλότερος από ότι για το σύνολο της οικονομίας.

• Τα επαγγέλματα ΕΕΚ είναι ιδιαίτερα σημαντικός πυλώνας της απασχόλησης στους παραγωγικούς κλάδους (68%). Καθώς μεγαλώνει η συμβολή των παραγωγικών κλάδων στη συνολική απασχόληση, εντείνεται η ανάγκη διασύνδεσης της ΕΕΚ με αυτούς ώστε να προσφέρει προγράμματα που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων και άρα να βοηθάει και την επαγγελματική προοπτική των συμμετεχόντων σε αυτή.

• Ο ρόλος της ΕΕΚ είναι κομβικός καθώς πρέπει να εφοδιάζει τους συμμετέχοντες με τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες, να διευκολύνει την ένταξή τους στην αγορά εργασίας και να λειτουργεί με γνώμονα τις παραγωγικές ανάγκες των επιχειρήσεων.

• Η προσαρμογή της ΕΕΚ στις τεχνολογικές και οικονομικές συνθήκες θα επιτρέψει στο ελληνικό παραγωγικό οικοσύστημα να καλύψει τις ανάγκες σε γνώσεις και δεξιότητες και να ενισχύσει την απασχόληση με κατάλληλα εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό σε δυναμικές, ανερχόμενες παραγωγικές δραστηριότητες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

• Παράλληλα, η προσπάθεια αναβάθμισης της ΕΕΚ είναι ανάγκη να συνδυαστεί και με πρωτοβουλίες σε άλλα, συναφή πεδία, όπως, για παράδειγμα, τα Ρυθμιζόμενα Τεχνικά Επαγγέλματα όπου οι παραγωγικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν διαρκείς και σοβαρότατες ελλείψεις κατάλληλα καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού, γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και καθυστερήσεις στις διαδικασίες αδειοδότησης.

• Στην Περιφέρεια, αυξήθηκαν από δύο το 2013, σε τέσσερις το 2019, οι περιφέρειες με μερίδιο απασχόλησης στους παραγωγικούς κλάδους υψηλότερο από 20%, Αυτές οι Περιφέρειες κατέγραψαν και ορισμένους από τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης της απασχόλησης συνολικά. Ωστόσο, υπάρχουν περιφέρειες με ενδείξεις υπερβάλλουσας ζήτησης -δηλαδή ελλείψεων στην προσφορά ανθρώπινου δυναμικού για κάποια από τα επαγγέλματα της ΕΕΚ.

• Η αντιστοίχιση των δυναμικών και πολυπληθών επαγγελμάτων ΕΕΚ με εξειδικευμένες θεματικές περιοχές εκπαίδευσης και κατάρτισης μπορεί να αποτελέσει πολύτιμη εισροή και οδηγό για τον ουσιαστικό ανασχεδιασμό των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών φορέων (ΙΕΚ, ΕΠΑΛ, Σχολές Μαθητείας ΟΑΕΔ).