Το κύμα ακρίβειας στα υλικά πλήττει και τα δημόσια έργα

Σε «αναστολή» απειλούν να θέσουν τον ευρύτερο κλάδο των κατασκευών και της οικοδομής οι υπέρογκες ανατιμήσεις βασικών δομικών υλικών και καυσίμων, καθώς το κόστος δεν συνάδει πλέον με τους προϋπολογισμούς των αναληφθέντων έργων.

Σύμφωνα με ανάλυση της Πανελλήνιας Ένωσης Διπλωματούχων Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΔΜΕΔΕ), έως το α’ εξάμηνο του 2021, οι αυξήσεις των πρώτων υλών και οικοδομικών υλικών έχουν οδηγήσει σε αύξηση του κόστους των κύριων τεχνικών έργων. Ειδικότερα, τα Υδραυλικά επιβαρύνθηκαν κατά 18%, τα έργα Οδοποιίας, τα Οικοδομικά και τα Ηλεκτρομηχανικά κατά 25%, ενώ τα Λιμενικά κατά 20%.

Δεδομένων των χαμηλών περιθωρίων κέρδους που διατηρούν οι εργοληπτικές εταιρείες, η απορρόφηση των παραπάνω αυξήσεων κόστους είναι εντελώς απαγορευτικές, όπως σημειώνουν κύκλοι της αγοράς.

Σύμφωνα δε με τον Νίκο Μήλη, πρόεδρο της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ, αρκετές εργοληπτικές εταιρείες με πτυχία Δ’ και ΣΤ’ τάξης φθάνουν στο σημείο να αποσυρθούν από κατασκευαστικά έργα, προτιμώντας ακόμη και την κατάπτωση των εγγυητικών επιστολών τους, προκειμένου να αποφύγουν την υλοποίηση έργων εκ των προτέρων ζημιογόνων.

Το θέμα έχει ήδη θιγεί από τον Απρίλιο, με το σύνολο των εργοληπτικών Οργανώσεων της χώρας (ΣΤΕΑΤ, ΣΑΤΕ, ΠΕΣΕΔΕ, ΠΕΔΜΕΔΕ και ΠΕΔΜΗΕΔΕ) να έχουν αποστείλει σχετική επιστολή στον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κ. Καραμανλή, ενημερώνοντάς τον για τη «σημαντική άνοδο των τιμών υλικών αναγκαίων για την υλοποίηση των δημόσιων έργων, που συντελείται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο από το καλοκαίρι του 2020». Επίσης η ΠΕΔΜΕΔΕ τον Ιούλιο προώθησε την παραπάνω μελέτη-ανάλυσή της προς την ηγεσία του υπουργείου Υποδομών, ζητώντας την ανάληψη πρωτοβουλιών.

Παράγοντες του κατασκευαστικού κλάδου σημειώνουν επίσης ότι η αύξηση του κόστους εκτέλεσης πολλών έργων δεν έχει προβλεφθεί στις υπογραμμένες συμβάσεις, ενώ οι ανατιμητικές τάσεις εμποδίζουν ακόμη και την κατάρτιση προσφορών για μελλοντικά έργα.

Το θέμα της αύξησης των βασικών οικοδομικών υλικών, που επηρεάζει δυσμενώς συμβασιοποιημένα έργα, τέθηκε και στο πρώτο συνέδριο του ΤΕΕ «Green Deal Greece 2021» στα τέλη Ιουνίου, με τον τότε Γενικό Γραμματέα Υποδομών και νυν Υφυπουργό Γιώργο Καραγιάννη να παραδέχεται το πρόβλημα, επισημαίνοντας ότι το Υπουργείο βρίσκεται στη διαδικασία επεξεργασίας του και εξεύρεσης τρόπων για την αντιμετώπισή του.

Το ζήτημα ωστόσο της αναθεώρησης συμβάσεων αποδεικνύεται προβληματικό όσον αφορά το νομικό του χειρισμό, σημειώνουν παράγοντες του κατασκευαστικού κλάδου, καθώς μπορεί να εγείρει προσφυγές και ενστάσεις από τους μειοδότες των διαγωνισμών.

Κατά τις εργοληπτικές οργανώσεις ωστόσο, ο ορισμός συντελεστών αναθεώρησης μπορεί, σύμφωνα με προβλέψεις του νόμου, να γίνει «με μόνη την απόφαση του υπουργού Υποδομών, που εκδίδεται με μόνη τη διαπίστωση μεγάλης απόκλισης από τις τιμές του τριμήνου δημοπράτησης» από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Υποδομών (βλ. την παράγραφο 23 εδ. γ’ άρθρο 153 ν4412/2016, όπως ισχύει σήμερα). Ως, δε, αρμόδια υπηρεσία μπορεί να θεωρηθεί η Επιτροπή Διαπίστωσης Τιμών Δημοσίων Έργων.

Η δημιουργία του Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Εργων και Μελετών (ΕΣΤΕΠ-ΤΙΜ-ΤΕΜ), αλλά και ενός Ηλεκτρονικού Συστήματος Προσδιορισμού Κόστους Συντελεστών Παραγωγής Τεχνικών Έργων, τα οποία συμπεριλήφθηκαν στον πρόσφατο νόμο 4782/2021 που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο βρίσκεται στα σπάργανα, οπότε δεν μπορεί να αποτελέσει προς το παρόν μέρος της λύσης.

Οι εργοληπτικές οργανώσεις έχουν προτείνει, τέλος, τη συνολική αναθεώρηση του τιμοκαταλόγου των δομικών υλικών, ο οποίος δεν έχει ανανεωθεί από το 2012, προκειμένου τουλάχιστον να τιμολογηθούν με ορθότερο τρόπο τα επόμενα έργα.

Σύμφωνα, τέλος, με διεθνείς αναλύσεις, δεν αναμένεται άμεση διόρθωση στις διεθνείς τιμές πρώτων υλών. Σύμφωνα με εκτίμηση της ING (Αύγουστος 2021), η διόρθωση τιμών ορισμένων δομικών υλικών, κυρίως σκυροδέματος, τούβλων και τσιμέντου, δεν αναμένεται νωρίτερα από το καλοκαίρι του 2022. Η τιμή της ξυλείας και του χάλυβα πιθανότατα θα μειωθεί νωρίτερα, εκτιμά επίσης η ING.