Πότε θα απενεργοποιείται ο ΑΜΚΑ για τους μετανάστες

Τη δυνατότητα προσωρινής απενεργοποίησης του Αριθμού Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) σε ανθρώπους που χάνουν το δικαίωμα νόμιμης παραμονής στην Ελλάδα, ή διακόπτεται η διαμονή τους στη χώρα μας, προβλέπει διάταξη του πρόσφατου ασφαλιστικού νόμου που χθες δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ. Με τη νέα αυτή ρύθμιση αναμορφώνεται ενιαίο πλαίσιο για τη χρήση του Αριθμού που συνιστά -μαζί με τον Αριθμό Δελτίου Ταυτότητας και τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου- τον βασικότερο αριθμό ταυτοποίησης φυσικών προσώπων της χώρας.

Στην πράξη, συμπληρώνεται το θεσμικό πλαίσιο που ίσχυε και παρέμενε αμετάβλητο από το 2008, με κεντρικό στόχο να ελεγχθεί η νομιμότητα κάθε επαφής των πολιτών, κυρίως, δε, των ξένων, που προέρχονται από βαλκανικές χώρες ή χώρες που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το ελληνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, για την πρόσβαση στο εθνικό σύστημα υγείας και για πάσης φύσεως παροχές, είτε ως ασφαλισμένου είτε ως ανασφάλιστου.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, περίπου 30 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ήτοι το 10% της συνολικής δαπάνης που αφορά τους ανασφάλιστους πολίτες, δαπανώνται για την περίθαλψη αλλοδαπών με ΑΜΚΑ, μέσω του νόμου των ανασφαλίστων του 2016. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας, δε, δεν γνωρίζουν αν όσοι λαμβάνουν αυτές τις παροχές εξακολουθούν να βρίσκονται στη χώρα ή αν έρχονται στη χώρα όταν χρειάζονται υπηρεσίες υγείας. Να σημειωθεί εδώ ότι σε αυτό το νούμερο δεν περιλαμβάνεται η δαπάνη για αιτούντες άσυλο/μετανάστες κ.λπ. Συνολικά, οι αλλοδαποί με ΑΜΚΑ στη χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία Ιουλίου 2021, ανέρχονται σε 1.705.168 άτομα. Ο αντίστοιχος αριθμός των Ελλήνων με ενεργό ΑΜΚΑ είναι 10.570.787 άτομα.

Με τη νέα ρύθμιση κωδικοποιούνται οι δικαιούχοι, οι προϋποθέσεις και τα στάδια έκδοσης, ενεργοποίησης, απενεργοποίησης και αδρανοποίησης του ΑΜΚΑ, ώστε να επιτευχθεί έως το τέλος του έτους, η διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων και η αυτοματοποίηση όλης της διαδικασίας. Επιχειρείται, δε, παράλληλα και ο περιορισμός της καταστρατήγησης της χρήσης του ΑΜΚΑ και κατά συνέπεια των παροχών υγείας από πολίτες, οι οποίοι πλέον είτε δεν απασχολούνται νόμιμα στη χώρα μας είτε δεν διαμένουν καν σε αυτήν.

Στην πράξη, εισάγεται η διαδικασία ενεργοποίησης αλλά και απενεργοποίησης του αριθμού, σε περίπτωση που ο κάτοχος του ΑΜΚΑ πάψει να πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου. Στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι, αφενός, η καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, αφετέρου, η αποφυγή φαινομένων που παρατηρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, δηλαδή έκδοσης ΑΜΚΑ από μη δικαιούχους, προσκόμισης πλαστών δικαιολογητικών ή και συνέχισης της χρήσης του Αριθμού από μη δικαιούχους, για δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή λήψη προνοιακών παροχών.

Πώς θα επιτευχθεί

Έως το τέλος του έτους, αναμένεται η έκδοση υπουργικής απόφασης με την οποία θα καθορίζονται η διαδικασία και οι λοιπές αρμόδιες υπηρεσίες έκδοσης ΑΜΚΑ, οι λεπτομέρειες έκδοσης ΑΜΚΑ σε ανήλικους δικαιούχους, τα κριτήρια της νόμιμης παραμονής και κατοικίας στη χώρα για τον σκοπό της ενεργοποίησης ΑΜΚΑ, τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την απόδειξη αυτών και κάθε άλλο απαραίτητο δικαιολογητικό για την έκδοση, την ενεργοποίηση, την απενεργοποίηση και την αδρανοποίησή του. Με την ίδια απόφαση θα ορίζονται οι διαδικασίες επίτευξης της αναγκαίας διαλειτουργικότητας των πληροφοριακών συστημάτων των αρμόδιων φορέων για την έκδοση, την ενεργοποίηση, την απενεργοποίηση και την αδρανοποίηση του Αριθμού.

Ήδη έχει υπάρξει μια επί της αρχής συμφωνία με τα συναρμόδια υπουργεία, προκειμένου συστήματα των ΗΔΙΚΑ, του υπουργείου Μετανάστευσης, της Αστυνομίας κ.λπ. να «μιλάνε» μεταξύ τους, ώστε να ελέγχεται η διάρκεια ισχύος εγγράφων που διαθέτει κάθε φυσικό πρόσωπο που μένει στη χώρα μας. Όταν λήγει η ισχύς ενός εγγράφου, αυτόματα θα αδρανοποιείται ο ΑΜΚΑ. Εφόσον ο κάτοχός του ανανεώσει την ισχύ του, ο ΑΜΚΑ θα επανενεργοποιείται.

Τι λέει το άρθρο

1. Ο ΑΜΚΑ αποτελεί υποχρεωτικό αριθμό εργασιακής και ασφαλιστικής ταυτοποίησης όλων των φυσικών προσώπων που υπάγονται στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας. Ουδείς δύναται χωρίς ΑΜΚΑ να απασχοληθεί ως μισθωτός ή ως μη μισθωτός, να ασφαλισθεί και να καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές, να δικαιωθεί και να εισπράξει συντάξεις και γενικότερα πάσης φύσεως παροχές, επιδόματα και βοηθήματα, καθώς και να αποκτήσει ασφαλιστική ικανότητα. Αναγράφεται υποχρεωτικά επί όλων των διοικητικών πράξεων, εγγράφων και παραστατικών που σχετίζονται με τις παραπάνω ενέργειες.

2. Η απόδοση και επιχειρησιακή διαχείρισή του γίνεται από την ΗΔΙΚΑ, ενώ αρμόδιες υπηρεσίες χορήγησης είναι τα ΚΕΠ και ο ΕΦΚΑ.

3. Δικαιούχοι ΑΜΚΑ είναι: (α) οι Έλληνες πολίτες, (β) οι πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και (γ) πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι παραμένουν νόμιμα στην Ελλάδα και έχουν δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας και υπαγωγής στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Δικαιούχοι είναι και οι ανήλικοι των ανωτέρω κατηγοριών, εφόσον παραμένουν νόμιμα και κατοικούν στη χώρα.

4. Ο ΑΜΚΑ ενεργοποιείται με την απόδειξη ύπαρξης νόμιμης παραμονής και κατοικίας στη χώρα και αδρανοποιείται με τον θάνατο. Προσοχή όμως, απενεργοποιείται και όταν παύσουν να συντρέχουν οι προϋποθέσεις ενεργοποίησής του και σε κάθε περίπτωση από την απώλεια της νόμιμης παραμονής στη χώρα. Ενεργοποιείται εκ νέου με την απόδειξη συνδρομής των προϋποθέσεων της παρούσας.