Eurogroup: Υπουργοί σε... σύγχυση λόγω ΕΚΤ και Covid

Φρανκφούρτη, ανταπόκριση Αγγελική Παπαμιλτιάδου.

Σήμερα όλα τα μάτια είναι στραμμένα στη Φρανκφούρτη, στις αποφάσεις και προπάντων στη ρητορική (forward guidance) που θα εξαγγείλει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Ήδη από χθες, οι αγορές «ένιωσαν» την προοπτική η ΕΚΤ να προχωρήσει ακόμα και σήμερα σε μια μικρή περικοπή του έκτακτου προγράμματος αγοράς ομολόγων PEPP. Πολλοί από τους «σκληρούς» του ΔΣ της ΕΚΤ έχουν κάνει ξεκάθαρο σε δηλώσεις τους ότι ο αυξημένος πληθωρισμός οδηγεί σε προσαρμογή του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων, ώστε να ευθυγραμμιστεί με τη μεταβαλλόμενη οικονομική πραγματικότητα.

Οι περισσότεροι αναλυτές αναμένουν από την κεντρική τράπεζα να μειώσει τον ρυθμό των αγορών περιουσιακών στοιχείων της (80 δισ. ευρώ μηνιαίως σήμερα), στο πλαίσιο του προγράμματος που ξεκίνησε πέρυσι για να βοηθήσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες να αντιμετωπίσουν την πανδημία του κορωνοϊού.

Όμως το μεγάλο αίνιγμα δεν είναι αυτό. Είναι το λεγόμενο forward guidance. H πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ θα κληθεί να πείσει τις αγορές και να δώσει το μήνυμα ότι η πολιτική της ΕΚΤ θα παραμείνει διευκολυντική (accommodative) για τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια. Και αυτό θα πρέπει να το κάνει ξεκάθαρο σε όλους τους τόνους, σε μια χρονική στιγμή που τεχνικά τουλάχιστον πιθανόν θα ανακοινώσει το λεγόμενο tapering, δηλαδή τη μείωση της στήριξης.

Διασταυρωμένες πληροφορίες αναφέρουν ότι η ΕΚΤ είναι πιθανό σήμερα να αναθεωρήσει ανοδικά τις προβλέψεις της για το ΑΕΠ της ευρωοικονομίας τόσο για το τρίτο τρίμηνο του 2020 όσο και για το τέταρτο τρίμηνο. 

Για αυτούς τους λόγους, κεντρικοί τραπεζίτες όπως ο Ρόμπερτ Χόλζμαν της Αυστρίας άρχισαν να ζητούν το τέλος του προγράμματος, εάν ο πληθωρισμός αποδειχθεί πιο «ανθεκτικός». Βεβαίως, η κυρίαρχη άποψη της ΕΚΤ είναι ότι παραμένει παροδικό φαινόμενο, με τις τιμές να αυξάνονται το επόμενο έτος και το 2023 με πολύ πιο αργούς ρυθμούς από τον επίσημο στόχο του 2% που θέτει η ΕΚΤ ως σημείο αναφοράς.

Το ερώτημα είναι εάν η «ωραιοποίηση» της πορείας του δείκτη τιμών καταναλωτή είναι περισσότερο πολιτική παρά πραγματική. Πηγές από τη Φρανκφούρτη ανέφεραν πως έχει ήδη προκύψει συναίνεση ότι οι «σημαντικά υψηλότερες» αγορές ομολόγων δεν είναι πλέον απαραίτητες. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι οι μηνιαίες αγορές ενδέχεται να πέσουν πιο κοντά στον ρυθμό του πρώτου έτους, των 60 δισ. ευρώ τον μήνα.

Προς το παρόν, αυτό που πρέπει να κάνει η Λαγκάρντ, αναφέρουν οι αναλυτές της Bank of America, είναι «να βρει απαντήσεις που θα καθησυχάζουν τις αγορές ότι η ποσοτική χαλάρωση ενδέχεται να μην τελειώσει νωρίτερα από ό,τι υπολογιζόταν προηγουμένως».

Οι υπουργοί ακονίζουν… μαχαίρια στο Eurogroup

Η απόφαση της ΕΚΤ σήμερα έχει και άρωμα Eurogroup. Αύριο το πρωί, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης θα συνεδριάσουν άτυπα στη Σλοβενία μαζί με τους κεντρικούς τραπεζίτες του ευρώ. Το Σάββατο θα συμμετέχουν στη συνεδρίαση του Ecofin όλοι οι υπουργοί Οικονομικών και κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Και μπορεί τα συμβούλια να είναι άτυπα -δηλαδή δεν λαμβάνονται αποφάσεις-, όμως η παράδοση δείχνει ότι σε αυτά είναι που χαράσσεται η μελλοντική πορεία, ιδιαίτερα στα δημοσιονομικά.

Σύμφωνα με την ατζέντα:

1. Πρώτο θέμα είναι η οικονομική κατάσταση στην ευρωζώνη και η «σημαντικότητα της επιδημιολογικής κατάστασης στο σημερινό οικονομικό σταυροδρόμι».

2. Δεύτερο θέμα είναι η ανισότητα της ανάκαμψης από την πανδημία από χώρα σε χώρα, ακόμα και από περιοχή σε περιοχή και οι επιπτώσεις σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο.

3. Το τρίτο θέμα είναι η φερεγγυότητα του εταιρικού τομέα και πιθανά μέτρα για τη διευκόλυνση της εταιρικής αναδιάρθρωσης και την οικονομική προσαρμογή στη ζώνη του ευρώ στην περίοδο ανάκαμψης μετά την Covid.

4. Το τέταρτο και καυτό θέμα που περιλαμβάνει τα τρία προηγούμενα είναι η ενημέρωση των υπουργών από την ΕΚΤ για τις αποφάσεις της.

Εδώ αναμένεται να αρχίσουν να βγαίνουν σιγά σιγά τα μαχαίρια. Γιατί, σύμφωνα με πηγές της Κομισιόν, πολλές χώρες «κρύβονταν» πίσω από τη «ρήτρα γενικής διαφυγής» και την αντιμετώπιση της πανδημίας για διάφορες δαπάνες.

Εάν η ΕΚΤ αποφασίσει σήμερα ότι η μετάλλαξη Δέλτα δεν άφησε διαρθρωτικά προβλήματα και η ανάκαμψη της ευρωζώνης επιστρέφει δυναμικά, τότε αυτό είναι δίκοπο μαχαίρι για τις χώρες με υψηλό χρέος, πολλές δαπάνες και έναν πληθωρισμό που ανεβαίνει:

1. Εάν το Eurogroup επιλέξει μια αισιόδοξη ρητορική, τότε ναι μεν δίνει ώθηση στις επενδύσεις και στις αγορές και στο επενδυτικό και χρηματοπιστωτικό κλίμα, όμως, από την άλλη, θα πρέπει να έρθει αντιμέτωπο με το «συγύρισμα» της δημοσιονομικής πολιτικής που κρέμεται ωσάν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια χωρών όπως η Ελλάδα και η Ιταλία. Είναι γνωστό ότι οι Βόρειες χώρες επιθυμούσαν την εφαρμογή μιας υπο-ρήτρας, ένα ζωνάρι, από το 2022, όπου οι δαπάνες των χωρών-μελών θα πρέπει να δικαιολογούνται έως και να προεγκρίνονται.

2. Εάν στο Eurogroup περάσει η γραμμή ότι είμαστε ακόμα σε επιφυλακή (vigilance), τότε η ρήτρα της γενικής διαφυγής θα διατηρείται. Όμως αυτό ενδέχεται να προκαλέσει διαρθρωτικά προβλήματα στις οικονομίες, αστάθεια στις επενδύσεις και στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, καθώς οι πολίτες θα παραμείνουν φοβισμένοι για το «άγνωστο» που μπορεί να έρθει.

Το να ακολουθεί διαφορετική γραμμή η ΕΚΤ από το Eurogroup είναι σύνηθες φαινόμενο, ιδιαίτερα στα χρόνια της κρίσης. Αυτό που ίσως γίνει πρώτη φορά είναι η ΕΚΤ να είναι πιο… χαλαρή στις προβλέψεις της από τους πολιτικούς.

Η σοβαρότητα του πληθωρισμού

Πολλοί αναλυτές μιλούν για το εάν η αύξηση του πληθωρισμού είναι προσωρινό φαινόμενο ή έχει μόνιμες «προθέσεις». Αναμένουν δε από την ΕΚΤ να δώσει την απάντηση. Εντός του Eurogroup όμως επικρατεί αναβρασμός, ασχέτως με την εξήγηση που θα δώσει η ΕΚΤ. Όπως μας δηλώνει κυβερνητικό στέλεχος, «ο πληθωρισμός είναι ζήτημα επιβίωσης για μια κυβέρνηση».

«Ερχόμαστε στο δια ταύτα. Ξεκινούν οι ανατιμήσεις σε είδη πρώτης ανάγκης, ενώ μετά ακολουθούν και σε άλλα. Ερχονται οι απαιτήσεις για αύξηση των μισθών και των συντάξεων, ώστε να καλυφθούν οι απώλειες στην τσέπη, μετά οι πορείες, οι απεργίες και στο τέλος, η πολιτική αναταραχή». «Ούτε lockdown λόγω Covid, ούτε τουρκικές παραβιάσεις, ούτε Βόρεια Μακεδονία. Από την τσέπη μπορεί να ξεκινήσει η πολιτική αποσταθεροποίηση», τονίζει χαρακτηριστικά.