Ράλι στο e-εμπόριο, φωτιά και οι χρεώσεις στα marketplaces

Τον ανταγωνισμό φυσικού και ψηφιακού καταστήματος αλλά και την ραγδαία ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης και μετέπειτα, σε συνδυασμό με τις προκλήσεις στα κόστη επιβεβαιώνει η Ενδιάμεση Έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ) για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Aπό τα ευρήματα προκύπτει ότι η σχέση ηλεκτρονικών και φυσικών καταστημάτων είναι ευθέως ανταγωνιστική, η δε ένταση του ανταγωνισμού ποικίλλει ανά κατηγορία προϊόντος. Το showrooming και ο παρασιτισμός εις βάρος του διαδικτυακού καταστήματος είναι αντίρροπες τάσεις και οι γνώμες διίστανται ως προς ποια είναι ισχυρότερη - άποψη που μεταβάλλεται ανάλογα με την κατηγορία προϊόντος. Σύμφωνα με τους αναλυτές, οι ίδιοι οι καταναλωτές αξιολογούν την τάση του free riding εις βάρος του διαδικτυακού καταστήματος ως ισχυρότερη, καθώς 1 στους 2 (52%) online καταναλωτές ερευνά πρώτα στο διαδίκτυο πριν αγοράσει τελικά από φυσικά καταστήματα, ενώ σε συμπεριφορά showrooming προβαίνουν περίπου το 1 στους 4 (24%).

Στο πλαίσιο της μελέτης η ΕΑ πραγματοποίησε έρευνα καταναλωτών η οποία κατέδειξε ουσιώδη αύξηση της συχνότητας των ηλεκτρονικών αγορών, καθώς το ποσοστό των ερωτηθέντων που αγοράζουν διαδικτυακά “σπάνια” μειώθηκε περίπου στο μισό (από 47% σε 23%), ενώ αντίστοιχα το ποσοστό όσων αγοράζουν διαδικτυακά τουλάχιστον “κάποιες φορές τον μήνα” ή συχνότερα, αυξήθηκε από 42% σε 69%.

Μεσοσταθμικά, ο μέσος αριθμός ετήσιων αγορών μέσω διαδικτύου εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 57%, από 37 φορές περίπου ανά έτος σε 59 φορές περίπου ανά έτος, δηλαδή περίπου μία online αγορά κάθε εβδομάδα. Σημειώνεται ότι τα ποσοστά όσων χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες αρκετά συχνά ή συχνότερα είναι χαμηλότερα για είδη σουπερμάρκετ με 29%, ενώ οι κατηγορίες με τη μεγαλύτερη χρήση είναι οι ηλεκτρικές συσκευές με 76%, οι ηλεκτρονικές συσκευές με 72% και τα είδη σπιτιού με 57%.

Την ίδια στιγμή, η υγειονομική κρίση επιτάχυνε τις διαδικασίες για την έναρξη ή την ενίσχυση της συνεργασίας των λιανοπωλητών με τις online πλατφόρμες, οι οποίες έχουν παρουσιάσει αξιοσημείωτη ανάπτυξη τόσο σε όρους συνεργαζόμενων επιχειρηματικών χρηστών και επισκεψιμότητας χρηστών/καταναλωτών, όσο και σε όρους κύκλου εργασιών και έχουν ενδεχομένως καταστεί, σύμφωνα με τις απόψεις των λιανοπωλητών, οιωνεί αναπόφευκτος εμπορικός εταίρος ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Χρεώσεις ανά κλικ

Σύμφωνα με την ΕΑ η πλειονότητα των ελληνικών online πλατφορμών που δραστηριοποιούνται στην εμπορία προϊόντων στην Ελλάδα κατηγοριοποιούνται ως πλατφόρμες αναζήτησης και σύγκρισης τιμών και έχουν υιοθετήσει ως μοντέλο εσόδων τη χρέωση ανά κλικ (pay per click). Μία online πλατφόρμα αναζήτησης προϊόντων και σύγκρισης τιμών, η Snif, έχει ως βασικό μοντέλο χρέωσης το συνδρομητικό, ενώ η πλατφόρμα Shopistas προσφέρει και το συνδρομητικό και το μοντέλο χρέωσης ανά κλικ.

Η Skroutz, στην πλατφόρμα marketplace, στην οποία παρέχει τη δυνατότητα ολοκλήρωσης των συναλλαγών λειτουργώντας ως dropshipper, οι χρεώσεις βασίζονται στις πωλήσεις που πραγματοποιούνται, ήτοι ακολουθεί αμιγώς το μοντέλο χρέωσης ανά πώληση (pay per sale). Όσον αφορά στην πλατφόρμα αναζήτησης και σύγκρισης τιμών, η Skroutz εφαρμόζει το μοντέλο χρέωσης ανά κλικ (pay per click), ωστόσο, όπως αναφέρει η ίδια, με την ωρίμανση της αγοράς και την ανάπτυξη των κατάλληλων εργαλείων επιβεβαίωσης ολοκλήρωσης της συναλλαγής και κατάλληλης προσαρμογής του τιμοκαταλόγου (υπηρεσία Skroutz Analytics), βρίσκεται σε μεταβατική φάση μεταφοράς όλων των συνεργαζόμενων λιανοπωλητών.

Ένας στους πέντε λιανοπωλητές εκφράζει έντονο προβληματισμό για το κόστος ανά κλικ ή ανά αγορά σε μηχανές αναζήτησης και marketplaces. Από την έρευνα, παρατηρείται ραγδαία αύξηση των χρεώσεων των online πλατφορμών στους επιχειρηματικούς χρήστες, ιδίως κατά τα τελευταία δύο έτη, χρονική περίοδος κατά την οποία οι πλατφόρμες έχουν παρουσιάσει αξιοσημείωτη ανάπτυξη.

Ενδεικτικά στοιχεία της ΕΑ για την εξέλιξη χρεώσεων λιανοπωλητών για προϊόντα της κατηγορίας ηλεκτρονικών συσκευών δείχνει ότι τον Δεκέμβριο του 2016 το ύψος της χρέωσης ήταν 0,05 ευρώ ανά κλικ και τον Δεκέμβριο του 2020 ήταν 0,23 - 0,34 ευρώ ανά κλικ. Μερίδα λιανοπωλητών επισημαίνει ότι οι μονομερείς αυξήσεις απειλούν τη βιωσιμότητά τους ή τους στερούν απαραίτητα κεφάλαια για την ανάπτυξή τους ή ακόμα τους οδηγούν σε μετακύλιση των επιπρόσθετων δαπανών αυτών στον τελικό καταναλωτή. Ορισμένοι μάλιστα προβλέπουν ότι η σκοπούμενη αλλαγή μοντέλου χρεώσεων της μεγαλύτερης επιγραμμικής πλατφόρμας αναζήτησης και σύγκρισης τιμών (από CPC κόστος ανά κλικ σε CPS κόστος ανά πώληση) θα έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω επιβάρυνσή τους.

Τα 4 οφέλη

Τα τέσσερα βασικά οφέλη από τις ηλεκτρονικές αγορές είναι σύμφωνα με την έρευνα των καταναλωτών:

• Η δυνατότητα αγοράς χωρίς μετακίνηση – ευκολία, με ποσοστό 59% να βαθμολογεί με μέγιστη σπουδαιότητα και σταθμισμένη βαθμολογία 4,06/5,
• Η δυνατότητα πραγματοποίησης αγοράς σε βραδινές ώρες/σε ώρες που τα φυσικά καταστήματα δεν λειτουργούν, με ποσοστό 58% να βαθμολογεί με - μέγιστη σπουδαιότητα και σταθμισμένη βαθμολογία 4,01/5,
• Η πρόσβαση σε προϊόντα που δεν υπάρχουν σε φυσικά καταστήματα, με ποσοστό 49% να βαθμολογεί με μέγιστη σπουδαιότητα και σταθμισμένη βαθμολογία 3,96/5 και
• Η υγιεινή–αποφυγή συγχρωτισμού, με ποσοστό 55% να βαθμολογεί με μέγιστη σπουδαιότητα και σταθμισμένη βαθμολογία 3,75/5.

Οι χαμηλότερες τιμές των προϊόντων βαθμολογούνται επίσης υψηλά με μέγιστη σπουδαιότητα από το 46% των καταναλωτών, ενώ η μεγαλύτερη ποικιλία και διαθεσιμότητα προϊόντων αναφέρεται ως μέγιστης σπουδαιότητας από το 38%.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι όσον αφορά στην ευχαρίστηση από τις ηλεκτρονικές αγορές, ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό (95%) των ερωτηθέντων καταναλωτών, είναι ευχαριστημένοι από τη συνολική εμπειρία τους ως ηλεκτρονικοί καταναλωτές, γεγονός που έχει αποτυπωθεί και σε άλλες έρευνες, στις οποίες φαίνεται ότι οι Έλληνες καταναλωτές εμφανίζουν σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό ικανοποίησης κατά την αγορά στο διαδίκτυο, σε σχέση με το μέσο όρο στην ΕΕ, αλλά και στην ΕΕ-15.

Τα μέσα πρόσβασης

Όσον αφορά στα διάφορα μέσα και συσκευές τα οποία επιλέγονται για την πραγματοποίηση αγορών, η πλειοψηφία εξακολουθεί να χρησιμοποιεί ηλεκτρονικούς υπολογιστές laptops και desktops (το 83% αρκετά συχνά ή συχνότερα), αλλά η διαφορά από τα smartphones είναι πλέον σχετικά μικρή (το 64% αρκετά συχνά ή συχνότερα) ενώ το 26% χρησιμοποιεί tablets αρκετά συχνά ή συχνότερα.

Οι δημοφιλείς πλατφόρμες του εξωτερικού

Ως πιο δημοφιλείς ιστοσελίδες του εξωτερικού για τις αγορές τους οι καταναλωτές ανέδειξαν τις διεθνείς online πλατφόρμες marketplace Αmazon (26%), eBay (14%), AliExrpress (8%) και Wish (5%). Οι ημεδαπές online πλατφόρμες αναγνωρίζουν τις σημαντικές ανταγωνιστικές πιέσεις που υφίστανται από marketplaces του εξωτερικού, λόγω της ευρύτατης χρήσης τους, ενώ η συμμετοχή των λιανεμπόρων που εδρεύουν στο εξωτερικό στις ημεδαπές online πλατφόρμες είναι αμελητέα.

Οι πληρωμές

Στις πληρωμές οι δημοφιλέστερες μέθοδοι αναδείχθηκαν οι πιστωτικές/χρεωστικές κάρτες και η αντικαταβολή, ακολουθούμενες από το paypal, την προπληρωμένη κάρτα και στη συνέχεια την τραπεζική κατάθεση. Τα υπόλοιπα μέσα πληρωμής όπως ψηφιακό πορτοφόλι, google pay και κρυπτονομίσματα καταγράφουν πολύ μικρά ποσοστά. Συγκεκριμένα, το 82% χρησιμοποιεί αρκετά συχνά ή συχνότερα πιστωτική κάρτα, το 55% αντικαταβολή, το 30% paypal, το 24% προπληρωμένη κάρτα και το 17% τραπεζική κατάθεση.