Aσφάλιση: Οι αλλαγές για ΑΜΚΑ, τίτλους κτήσης και επιδόματα

Σημαντικές ρυθμίσεις ασφαλιστικού περιεχομένου ενσωματώθηκαν στο νομοσχέδιο «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά» του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων που κατατέθηκε στη Βουλή.

Όπως αναφέρει το υπουργείο Εργασίας, μεταξύ άλλων αναμορφώνεται το θεσμικό πλαίσιο του ΑΜΚΑ, προβλέπεται ο τρόπος ασφαλιστικής αντιμετώπισης των αμειβομένων με Παραστατικά Παρεχόμενων Υπηρεσιών (πρώην Τίτλους Κτήσης), θεσπίζονται ενιαίοι κανόνες για την απονομή παροχών σε χρήμα (επίδομα ασθένειας και μητρότητας) για όλους τους φορείς του e-ΕΦΚΑ και αίρεται η εκκρεμότητα για εκατοντάδες μεταβιβάσεις σύνταξης λόγω θανάτου στο Ν.Α.Τ.

Συστήνεται επίσης στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Μονάδα Εμπειρογνωμόνων που θα στελεχωθεί από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, στα πρότυπα του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Οικονομικών.

Ειδικότερα:

Τι αλλάζει στον ΑΜΚΑ

Με τη ρύθμιση αναμορφώνεται το πλαίσιο του Αριθμού Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ), ο οποίος συνιστά -μαζί με τον Αριθμό Δελτίου Ταυτότητας και τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου- το βασικότερο αριθμό ταυτοποίησης φυσικών προσώπων της χώρας, ενώ το θεσμικό του πλαίσιο έχει μείνει αμετάβλητο από το 2008.

Ο αριθμός αυτός είναι μοναδικός για κάθε δικαιούχο, αποτελεί προϋπόθεση για κάθε επαφή του πολίτη με το ελληνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, για την πρόσβαση στο εθνικό σύστημα υγείας της χώρας και για πάσης φύσεως παροχές, είτε ως ασφαλισμένου είτε ως ανασφάλιστου.

Επιχειρείται λοιπόν:

(α) να τεθούν θεμέλια για τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό του ΑΜΚΑ και να διευκολυνθούν οι πολίτες

Κωδικοποιούνται οι δικαιούχοι, οι προϋποθέσεις και τα στάδια έκδοσης, ενεργοποίησης, απενεργοποίησης και αδρανοποίησης του ΑΜΚΑ, κατά τρόπο ώστε να διευκολύνεται η διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων και η αυτοματοποίηση όλης της διαδικασίας, για να αποφεύγεται η ταλαιπωρία του πολίτη. Με βάση τη νέα νομοθεσία, θα καθοριστούν τα απαραίτητα δικαιολογητικά, τα οποία θα εστιάζουν στην ταυτοποίηση του αιτούντος, στη νομιμότητα της παραμονής του στη χώρα και στο δικαίωμα υπαγωγής στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα.

(β) να περιορισθεί η καταστρατήγηση

Θέτοντας σαφώς πλαίσιο δικαιούχων, εισάγοντας στάδιο ενεργοποίησης-απενεργοποίησης του αριθμού σε περίπτωση που ο κάτοχος ΑΜΚΑ πάψει να πληροί τις προϋποθέσεις του νόμου σε συνδυασμό και με τη χρήση της διαλειτουργικότητας των πληροφοριακών συστημάτων, εξασφαλίζεται η αποφυγή φαινομένων που παρατηρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, δηλαδή έκδοσης ΑΜΚΑ από μη δικαιούχους, προσκόμισης πλαστών δικαιολογητικών ή και συνέχισης της χρήσης του ΑΜΚΑ από μη δικαιούχους για δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή και λήψη προνοιακών παροχών.

Πώς θα αντιμετωπίζονται ασφαλιστικά οι αμειβόμενοι με Παραστατικά Παρεχόμενων Υπηρεσιών (πρώην Τίτλους Κτήσης)

Με το προτεινόμενο άρθρο προβλέπεται η ασφαλιστική αντιμετώπιση των αμειβομένων με Παραστατικά Παρεχομένων Υπηρεσιών (πρώην Τίτλος Κτήσης - πρώην Απόδειξη Επαγγελματικής Δαπάνης) μετά τη θέση σε ισχύ του συστήματος των ασφαλιστικών κατηγοριών (κλάσεων).

Συγκεκριμένα:

*Καθορίζεται ο τρόπος υπολογισμού του χρόνου ασφάλισης που προκύπτει από τις καταβληθείσες εισφορές και προβλέπεται ότι ο χρόνος αυτός δεν μπορεί να ξεπερνάει τον ένα (1) μήνα ανά παραστατικό, αποσυνδέοντας στην ουσία το ύψος του παραστατικού από τον ασφαλιστικό χρόνο με τον οποίο αντιστοιχίζεται. Σε συνδυασμό με την αντίστοιχη νομοθεσία του υπουργείου Οικονομικών, προκύπτει ότι ο συνολικός χρόνος ασφάλισης από Π.Π.Υ. δεν μπορεί να υπερβαίνει τους τρεις (3) μήνες ανά έτος.

*Αποσαφηνίζεται ότι το Π.Π.Υ δεν υποκαθιστά την υπαγωγή στην ασφάλιση με βάση τις διατάξεις των ενταγμένων στων e-ΕΦΚΑ φορέων. Παραδείγματος χάρη, εάν κάποιος παρέχει εξαρτημένη εργασία σε μαγαζί λιανικής, οφείλει να ασφαλιστεί ως μισθωτός με βάση τις διατάξεις του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, και όχι με τίτλο κτήσης, για την απασχόλησή του αυτή.

*Ορίζεται ότι υπόχρεος παρακράτησης και απόδοσης των εισφορών είναι ο εκδότης του Π.Π.Υ.

*Τίθεται ανώτατο όριο στο ποσό της παρακρατούμενης εισφοράς ίσο με την πρώτη μηνιαία ασφαλιστική κατηγορία των μη-μισθωτών, δηλαδή ίσο με 186€ για κύρια ασφάλισης και 55€ για υγειονομική περίθαλψη ανά ΠΠΥ, ρύθμιση που στοχεύει στον περιορισμό της υπέρμετρης παρακράτησης εισφορών από ΠΠΥ, ενώ ταυτόχρονα διευκολύνει πρόσωπα με παραστατικά χαμηλής αξίας να δημιουργήσουν χρόνο ασφάλισης.

*Οι νέες ρυθμίσεις αφορούν παραστατικά που εκδίδονται από 1η Ιανουαρίου 2020 προκειμένου να εναρμονιστεί η παρακράτηση εισφορών μέσω παραστατικών με το σύστημα των ασφαλιστικών κλάσεων. Επιπλέον, και η εκκαθάριση των εισφορών από παραστατικά που έχουν εκδοθεί το διάστημα από 01.02.2019 έως 31.12.2019 θα πραγματοποιηθεί με βάση το νέο νομοθετικό πλαίσιο, καθώς ο νόμος του 2017 δεν εφαρμόστηκε.

*Έτσι, τακτοποιείται η εκκρεμότητα που υπήρχε για χιλιάδες ασφαλισμένους που είχαν κάνει χρήση τίτλων κτήσης τα τελευταία δύο (2) χρόνια.

Ενιαία διαδικασία πιστοποίησης ανικανότητας για εργασία ή πιθανής ημερομηνίας τοκετού για όλους τους φορείς του e-ΕΦΚΑ

Με την έναρξη λειτουργίας στον e-ΕΦΚΑ της ηλεκτρονικής διαδικασίας υποβολής αιτημάτων και χορήγησης επιδομάτων ασθενείας και ενόψει της επικείμενης έναρξης λειτουργίας της ηλεκτρονικής διαδικασίας υποβολής αιτημάτων χορήγησης επιδομάτων μητρότητας, επιβεβαιώθηκε η ανάγκη ύπαρξης ενιαίων κανόνων για όλους τους ενταχθέντες στον e-ΕΦΚΑ φορείς ως προς τα αρμόδια υγειονομικά όργανα και τις περιπτώσεις παραπομπής των αιτημάτων στις Υγειονομικές Επιτροπές για γνωμάτευση.

Συγκεκριμένα, μέχρι σήμερα εξακολουθούσαν να ισχύουν οι επιμέρους διατάξεις της νομοθεσίας του κάθε φορέα που εντάχθηκε στον e-ΕΦΚΑ για τη χορήγηση παροχών σε χρήμα (επίδομα ασθένειας, μητρότητας κ.λπ.). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο κάθε φορέας να αντιμετωπίζει διαφορετικά ποια είναι τα αρμόδια υγειονομικά όργανα για την γνωμάτευση της ασθένειας κ.λπ. και σε ποιες περιπτώσεις παραπέμπονται οι ασφαλισμένοι για γνωμάτευση στις Υγειονομικές Επιτροπές (π.χ. στο πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ σε περίπτωση γνωμάτευσης από ιδιώτη ιατρό η παραπομπή σε Υγειονομικές Επιτροπές γίνεται ακόμη και για μία ημέρα ασθενείας, ενώ αυτό δεν ισχύει σε άλλους πρώην φορείς).

Το προτεινόμενο άρθρο προβλέπει πλέον ενιαία διαδικασία πιστοποίησης της ανικανότητας για εργασία ή της πιθανής ημερομηνίας τοκετού, ορίζοντας τα αρμόδια Υγειονομικά Όργανα για όλους τους ασφαλισμένους του e-Ε.Φ.Κ.Α. και θεσπίζοντας ενιαίους κανόνες παραπομπής των ιατρικών γνωματεύσεων στις Υγειονομικές Επιτροπές, μέχρι τη θέσπιση Ενιαίου Κανονισμού Παροχών σε χρήμα.

Όπως επισημαίνει το υπουργείο Εργασίας, οι ενιαίοι κανόνες που τίθενται:

*λειτουργούν προς την κατεύθυνση της απλούστευσης των διαδικασιών, διευκολύνοντας την ψηφιοποίησή τους και αξιοποιώντας την εμπειρία των πρώην ταμείων και

*ανοίγουν το δρόμο για την αντίστοιχη διαμόρφωση του πληροφοριακού συστήματος του e-Ε.Φ.Κ.Α., ώστε να είναι σαφές πότε το σύστημα θα παραπέμπει τις γνωματεύσεις των ιδιωτών ιατρών και των λοιπών θεραπόντων ιατρών στις Υγειονομικές Επιτροπές για περαιτέρω κρίση.

Εκκαθάριση ασφαλιστικών εισφορών από Εργόσημο του πρώην ΟΓΑ

Ρυθμίζεται η διαδικασία εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εισφορών μέσω εργοσήμου του πρώην ΟΓΑ με βάση το καθεστώς των ασφαλιστικών κατηγοριών (κλάσεων) που ισχύει από 1η Ιανουαρίου 2020, επιλύοντας την εκκρεμότητα ως προς το χρόνο ασφάλισης που αντιστοιχεί στα εργόσημα αυτά.

Συγκεκριμένα, κατά την εκκαθάριση των ασφαλιστικών εισφορών αυτών μέσω εργοσήμου ελέγχεται εάν οι εν λόγω εισφορές καλύπτουν αυτές που αντιστοιχούν στην ασφαλιστική κατηγορία που έχει επιλέξει ο ασφαλισμένος, με ελάχιστη την εισφορά της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας για το σύνολο των κλάδων ασφάλισης του πρώην ΟΓΑ (κύρια σύνταξη, παροχές σε είδος και σε χρήμα, Λογαριασμός Αγροτικής Εστίας). Σε περίπτωση ασφαλισμένου που υπάγεται για πρώτη φορά στην ασφάλιση του π. ΟΓΑ, επιλέγεται υποχρεωτικά η πρώτη ασφαλιστική κατηγορία, ώστε η διαδικασία να γίνει ταχύτερα, χωρίς εμπλοκή του ασφαλισμένου.

Η ρύθμιση αφορά όλους τους ασφαλισμένους του π. ΟΓΑ με εργόσημο, οι οποίοι πλέον θα γνωρίζουν τον χρόνο ασφάλισης στον οποίο αυτό αντιστοιχεί και βάσει του οποίου θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν ή να λάβουν ασφαλιστική ικανότητα.

Σύσταση Μονάδας Εμπειρογνωμόνων για Θέματα Κοινωνικής Ασφάλισης, Πρόνοιας και Κοινωνικών Υποθέσεων (ΜΕΚΥ)

Συστήνεται στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Μονάδα Εμπειρογνωμόνων Απασχόλησης, Κοινωνικής Ασφάλισης, Πρόνοιας και Κοινωνικών Υποθέσεων (ΜΕΚΥ). Σκοπός είναι η υποστήριξη του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των πολιτικών αρμοδιότητας του Υπουργείου από μία ευέλικτη κεντρική δομή με επιτελικό χαρακτήρα. Η νέα αυτή μονάδα θα έχει ιδίως τις ακόλουθες συμβουλευτικές και γνωμοδοτικές αρμοδιότητες:

α) Διερευνά και αξιολογεί εναλλακτικές προτάσεις πολιτικής απασχόλησης, κοινωνικής ασφάλισης, πρόνοιας και κοινωνικών υποθέσεων και αναλύει τα οικονομικά, δημοσιονομικά και ανταποδοτικά τους αποτελέσματα, τα κίνητρα που αυτές διαμορφώνουν για απασχόληση καθώς και τις επιπτώσεις των πολιτικών στη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής

β) Παρακολουθεί και αναλύει, λαμβάνοντας υπόψη το ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον, τις μεταβολές στην εγχώρια αγορά εργασίας και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του εθνικού ασφαλιστικού συστήματος, ιδίως υπό το πρίσμα των δημογραφικών μεταβολών,

γ) Γνωμοδοτεί για κάθε άλλο θέμα πολιτικής και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων αρμοδιότητας ΥΠΕΚΥ που παραπέμπεται σε αυτήν από τον Υπουργό.

Η ΜΕΚΥ θα στελεχωθεί με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και επιδιώκεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη συνδιαμόρφωση των πολιτικών στο πεδίο των κοινωνικών υποθέσεων, σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του Υπουργείου.

Άρση εκκρεμότητας για χήρες συνταξιούχων του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (Ν.Α.Τ.)

Με την προτεινόμενη ρύθμιση αίρεται η εκκρεμότητα για μια κατηγορία συνταξιούχων του Ν.Α.Τ., για τους οποίους επανυπολογισμός δυνάμει των διατάξεων του ν. 4387/2016, και κατ’ επέκταση, η μεταβίβαση των συντάξεων αυτών λόγω θανάτου του ναυτικού, στους δικαιούχους, δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Και τούτο διότι δεν τηρούνται στοιχεία για τις πραγματικές συντάξιμες αποδοχές τους, ούτε στο μηχανογραφικό σύστημα του Ν.Α.Τ., ούτε στους φυσικούς φακέλους.

Πρόκειται για συνταξιούχους ναυτικούς και δικαιούχους συντάξεων χηρείας αυτών, για τους οποίους η κύρια σύνταξη χορηγήθηκε με προγενέστερες του ν. 4387/2016 διατάξεις αλλά δεν είχε επανυπολογιστεί με βάση τον ν. 3075/2002. Για τους συνταξιούχους αυτούς δεν τηρούνται στο μηχανογραφικό σύστημα του Ν.Α.Τ. στοιχεία για τις πραγματικές συντάξιμες αποδοχές, καθώς, σύμφωνα με τον Κώδικα του Ν.Α.Τ., οι κύριες συντάξεις των ναυτικών υπολογίζονταν με βάση πίνακα τεκμαρτών συνταξιοδοτικών μισθών, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη συντάξιμες αποδοχές.

Η ρύθμιση θα ανοίξει το δρόμο πρωτίστως για τη χορήγηση εκατοντάδων εκκρεμών συντάξεων χηρείας στο Ν.Α.Τ., οι οποίες «σκόνταφταν» στην αδυναμία υπολογισμού λόγω απουσίας στοιχείων για τις συντάξιμες αποδοχές των θανόντων συνταξιούχων.

Τροποποίηση έναρξης και λήξης υπαγωγής στην ασφάλιση του π. Τομέα Ασφάλισης Ναυτικών και Τουριστικών Πρακτόρων (Τ.Α.Ν.Τ.Π.)

Τροποποιείται η έναρξη και η λήξη της υπαγωγής στην ασφάλιση ορισμένων κατηγοριών ασφαλισμένων του πρώην Τομέα Ασφάλισης Ναυτικών και Τουριστικών πρακτόρων (Τ.Α.Ν.Τ.Π.).

Σήμερα, η υπαγωγή στην ασφάλιση των εν λόγω ασφαλισμένων συνδέεται με τη χορήγηση και τη διάρκεια της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης. Με την προτεινόμενη ρύθμιση, η έναρξη της ασφάλισης συνδέεται με την έναρξη της δραστηριότητας, όπως αυτή προκύπτει από τη βεβαίωση έναρξης εργασιών της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. και, ομοίως, η διακοπή με τη διακοπή εργασιών στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Αντίστοιχη ρύθμιση ισχύει για τους μη μισθωτούς που υπάγονται στον π. ΟΑΕΕ και τον π. ΕΤΑΑ.

Ειδικά για περιπτώσεις ασφαλιστέων προσώπων που δεν κάνουν έναρξη στη ΔΟΥ, διατηρείται ο ισχύον τρόπος έναρξης και λήξης της ασφάλισης.

Όπως σημειώνει το υπουργείο Εργασίας, η ρύθμιση:

*θα διευκολύνει την αυτόματη άντληση στοιχείων από την ΔΟΥ τόσο κατά την έναρξη όσο και κατά τη λήξη της ασφάλισης και

*θα αποσυνδέσει την ασφάλιση από τη διοικητική διαδικασία της άδειας λειτουργίας.