Οι 13 κρίσιμες αλλαγές στο νομοσχέδιο για την εργασία

Χωρίς ουσιώδεις αλλαγές στο θέμα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, αυστηρές όμως προσθήκες στις διατάξεις περί απεργιακών κινητοποιήσεων και βελτιώσεις στις διατάξεις για τις απολύσεις που είχαν προκαλέσει αντιδράσεις, κατατέθηκε  αργά χθες, το απόγευμα στη Βουλή το νομοσχέδιο του  υπουργείου Εργασίας.

Οι αλλαγές προήλθαν σύμφωνα με το υπουργείο μετά τη διαβούλευση και αφού ελήφθησαν υπόψιν σειρά προτάσεων από επιστημονικούς και συνδικαλιστικούς φορείς και δεν αλλάζουν το πνεύμα της μεταρρύθμισης. Βάσει του σχεδιασμού, η επεξεργασία του στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής θα ξεκινήσει την Τρίτη 8 Ιουνίου, με στόχο  να ψηφιστεί 17 Ιουνίου, μετά από δύο συνεδριάσεις.  

1. Στην επίμαχη διάταξη για τις απολύσεις, που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την πλευρά και των εργαζόμενων και των εργοδοτών, κυρίως δε των νομικών, καθώς έδινε το δικαίωμα για  4μηνη καθυστέρηση στην καταβολή της αποζημίωσης, και τη δυνατότητα καταβολής της με έως και 10% μείωση,  διευκρινίζεται αφενός ότι η καταβολή της αποζημίωσης πρέπει να είναι σύγχρονη με την απόλυση και αφετέρου ορίζεται ότι η υπολειπόμενη καταβληθείσα αποζημίωση πρέπει να συμπληρωθεί. 

2. Αλλαγές υπάρχουν και στις διατάξεις περί απεργιών, με αιχμή την προσθήκη της τελευταίας στιγμής, που προβλέπει αστικές ευθύνες σε περίπτωση που γίνουν επεισόδια κατά την διάρκεια της κινητοποίησης, εμποδίζοντας τους εργαζόμενους που το επιθυμούν, να εργαστούν. Παράλληλα, εισάγεται και η απαγόρευση της επαναπροκήρυξης μιας απεργίας, σε περίπτωση που κριθεί παράνομη από το δικαστήριο.

Αναλυτικά, ορίζεται ότι εάν κριθεί παράνομη απεργία ή στάση εργασίας που έχει κηρυχθεί από πρωτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, δεν επιτρέπεται  η κήρυξη απεργίας από την αντίστοιχη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση για το ίδιο θέμα.

Επίσης, προστίθεται διάταξη σύμφωνα με την οποία τόσο οι συνδικαλιστές που πραγματοποιούν καταλήψεις, αποκλεισμούς, ή ασκούν βία, εμποδίζοντας τους εργαζόμενους που δεν συμμετέχουν στην απεργία να εργαστούν, όσο και η συνδικαλιστική τους οργάνωση, θα έχουν αστική ευθύνη. Η ευθύνη δεν βαραίνει το σύνολο των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου αλλά εκείνους που προβαίνουν σε αυτές τις πράξεις, ενώ η καταβολή αποζημίωσης προϋποθέτει την άσκηση αγωγής από την θιγόμενη επιχείρηση.

3. Μια επίσης σημαντική προσθήκη στο τελικό κείμενο που κατατέθηκε χθες, στη Βουλή, αφορά την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η δυνατότητα, να καθορίζονται και  μισθολογικοί όροι, οι οποίοι όμως, θα ισχύουν μόνο για τους συμβαλλόμενους στη σύναψη της ΕΓΣΣΕ. Στην πράξη, διασώζεται το επίδομα γάμου, που περιλαμβάνεται στη συμφωνία που υπογράφει η ΓΣΕΕ με τους εργοδοτικούς φορείς. Επίσης, στο κείμενο περιλαμβάνεται ρύθμιση σύμφωνα με την οποία η μη κωδικοποίηση των συλλογικών συμβάσεων δεν θα επιφέρει την ακύρωση της συλλογικής σύμβασης που υπεγράφη, όπως προβλεπόταν στο σχέδιο στη δημόσια διαβούλευση, αλλά απλώς δεν θα ισχύουν οι παλαιοί όροι συλλογικών συμβάσεων που δεν κωδικοποιήθηκαν.

4 Στο θέμα της εγγυημένης υπηρεσίας κατά τη διάρκεια απεργιών στην κοινή ωφέλεια, παραμένει το ποσοστό 33%, αλλά προβλέπεται ότι μπορεί να μειωθεί με ΚΥΑ που εκδίδουν ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και ο καθ’ ύλην αρμόδιος Υπουργός κατόπιν τεκμηριωμένου αιτήματος ή συμφωνίας των κοινωνικών εταίρων. Σε περίπτωση που δεν επέλθει η συμφωνία για το προσωπικό ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας, η διαφορά παραπέμπεται στη μεσολάβηση του ΟΜΕΔ.

Οι επίμαχες διατάξεις για το ευέλικτο 8ωρο και τις υπερωρίες παραμένουν, όμως αναδιατυπώνεται για νομοτεχνικούς λόγους η διάταξη με την οποία επιβεβαιώνεται νομικά η ισχύς του 8ωρου/5θήμερου/40ωρου, όπως εφαρμόζεται σήμερα.

5. Παραμένει με μικρές διορθώσεις η διάταξη για τη δυνατότητα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, μετά από αίτημα του εργαζόμενου, με ατομική συμφωνία, καθώς και αυτή για την αύξηση των προβλεπόμενων ορίων υπερωριακής απασχόλησης. Παράλληλα,  εισάγεται ειδική πρόβλεψη για καταβολή αποζημίωσης, σε περίπτωση λύσης της σύμβασης εργασίας πριν τη χορήγηση μειωμένου ωραρίου εργασίας ή/και ρεπό.    

6. Ειδικά για το ευέλικτο 8ωρο, αποσαφηνίζεται ότι σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο ότι ο εργαζόμενος δεν υπέβαλε αίτημα για διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Το αρχικό κείμενο έκανε λόγο για απαγόρευση απόλυσης στην περίπτωση που ο εργαζόμενος δε δεχτεί το αίτημα του εργοδότη για διευθέτηση. Επίσης διευκρινίζεται ότι το ωράριο εργασίας στο πλαίσιο συστήματος διευθέτησης του χρόνου εργασίας θα δηλώνεται και στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.

7. Στις υπερωρίες, επιτρέπεται ανά ημέρα έως τρεις ώρες και ανά έτος έως  150 ώρες  με αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο, προσαυξημένο κατά  40%. Η αποζημίωση για κάθε ώρα υπερωρίας, καθ’ υπέρβαση των ορίων του νόμου θα πληρώνεται προσαυξημένη κατά 120%. Παρέχεται δε, εξουσιοδότηση στον Γενικό Γραμματέα Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας  για τη χορήγηση άδειας υπερωριακής απασχόλησης, πέραν των προβλεπομένων, με αποζημίωση  προσαύξησης 60% επί του ωρομισθίου.  

8. Συμπληρώνονται οι περιπτώσεις επιχειρήσεων/δραστηριοτήτων, οι οποίες εξαιρούνται αυτοδικαίως από την υποχρεωτική ανάπαυση κατά την Κυριακή και τις ημέρες αργίας. Περιλαμβάνονται ιδίως οι ταχυδρομικές υπηρεσίες (courier) και οι δραστηριότητες παραγωγής υγειονομικών ειδών ή νοσηλευτικών υλικών, οι επιχειρήσεις logistics, παροχής υπηρεσιών τηλεφωνικού κέντρου και τεχνικής υποστήριξης πελατών, παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος και security.

9. Προβλέπεται η κατάργηση της διαφοροποίησης μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών, αναφορικά με την προθεσμία προμήνυσης και την καταγγελία των συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας.

10. Εισάγεται απαλλαγή του εργαζόμενου από την υποχρέωση παροχής εργασίας, μετά την κοινοποίηση σε αυτόν της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας από τον εργοδότη. Θεσπίζεται επίσης, η Ψηφιακή  Κάρτα Εργασίας, η  δυνατότητα 4ήμερης εργασίας την εβδομάδα στο πλαίσιο της διευθέτησης του χρόνου εργασίας και η χορήγηση του διαλείμματος μετά από 4 ώρες εργασίας (αντί για 6 ώρες).

11. Οι βασικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου προβλέπουν τη σύσταση της Επιθεώρησης Εργασίας ως Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής, με λειτουργική ανεξαρτησία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Η Επιθεώρηση Εργασίας θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας ενώ ορίζεται ότι το πόρισμα της Επιθεώρησης Εργασίας επί διαφορών που στοιχειοθετούνται από την ψηφιακή κάρτα εργασίας (π.χ. απαιτήσεις για δεδουλευμένα, επίδομα άδειας) θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα για να βγει διαταγή πληρωμής από το δικαστήριο. Μάλιστα,  ξεκαθαρίζεται ότι κατά τα πέντε πρώτα χρόνια λειτουργίας της Επιθεώρησης Εργασίας, οι υπάλληλοι του Υπουργείου Εργασίας που σήμερα υποστηρίζουν το ελεγκτικό έργο του ΣΕΠΕ, εξακολουθούν να το πράττουν. Για το ίδιο διάστημα, μετατάξεις και αποσπάσεις για την πλήρωση των θέσεων της Επιθεώρησης Εργασίας γίνονται κατά προτεραιότητα από προσωπικό του ΥΠΕΚΥ με ιδιότητα Επιθεωρητή Εργασίας. 

12. Διευρύνεται η λίστα των περιπτώσεων της άκυρης απόλυσης (προστασία και του πατέρα πλέον για 6 μήνες μετά τη γέννηση κάθε παιδιού, προστασία λόγω ενασκήσεως δικαιώματος, κλπ.) Στις λοιπές περιπτώσεις (ένταση στις σχέσεις εργαζομένου – εργοδότη ή αναδιάρθρωση μιας επιχείρησης), το Δικαστήριο αντί οποιασδήποτε άλλης συνέπειας, με βάση ρύθμιση που ισχύει στη Γαλλία και την Ισπανία, μετά από αίτημα είτε του εργαζομένου είτε του εργοδότη, επιδικάζει υπέρ του εργαζομένου ποσό πρόσθετης αποζημίωσης (αποδοχές 3 μηνών έως το διπλάσιο της νόμιμης αποζημίωσης).

13. Όσο για το πεδίο των αδειών, στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε διευρύνονται, σε συνεννόηση με το Υπ. Εσωτερικών, και στο προσωπικό του Δημοσίου για το οποίο εφαρμόζεται το εργατικό δίκαιο περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων τους εργαζόμενους με σχέση Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου (ΙΔΟΧ), οι παρακάτω άδειες:

α. Ειδική άδεια παροχής προστασίας μητρότητας (6 μήνες επιδοτούμενοι από ΟΑΕΔ) και

β. Άδεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής 7 ημερών με αποδοχές.

Επίσης επεκτείνεται η άδεια 4 ημερών για παρακολούθηση σχολικής επίδοσης και σε παιδιά που φοιτούν σε Ειδικά Σχολεία και σε Ειδικές Δομές για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες, ενώ προτεραιοποιούνται οι αιτήσεις γονέων παιδιών με αναπηρία για τη χορήγηση γονικής άδειας.

Οι ήδη ανακοινωθείσες διατάξεις προβλέπουν:

• Άδεια πατρότητας: 14 ημέρες με αποδοχές έναντι 10 που προβλέπει η Οδηγία και 2 που ισχύει σήμερα
• Προστασία του νέου πατέρα κατά της απόλυσης για 6 μήνες από τη γέννηση του τέκνου. Περιορισμός αντικινήτρων για πρόσληψη γυναικών
• Παραμένει η προστασία της εγκύου και εργαζόμενης μητέρας για 18 μήνες μετά τον τοκετό
• Γονική άδεια 4 μηνών για κάθε γονέα με επιδότηση για πρώτη φορά από τον ΟΑΕΔ για τους 2 μήνες
• Δικαίωμα ευέλικτων ρυθμίσεων (π.χ. τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο, μερική απασχόληση) για γονείς και φροντιστές με βάση την Οδηγία 1158/2019.
• Απουσία 2 ημέρες κατ’ έτος με αποδοχές για λόγους ανωτέρας βίας
• Άδεια φροντιστή για συγγενείς ή συνοίκους που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας
• Επέκταση της άδειας λοχείας 9 εβδομάδων μετά τη γέννα και στην υιοθεσία τέκνου
• Επέκταση της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας 6 μηνών με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ και στην υιοθεσία τέκνου
• Επέκταση του μειωμένου ωραρίου (άδεια φροντίδας τέκνου) και στην μητέρα που απέκτησε τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας
• Θεωρείται άκυρη η απόλυση εργαζομένου επειδή ζήτησε ή έλαβε άδεια –Θεσπίζεται αντιστροφή του βάρους της απόδειξης υπέρ του εργαζομένου στο Δικαστήριο.

Αντιμετώπιση της βίας και παρενόχλησης

Διεύρυνση προστασίας: Προστίθενται στα προστατευόμενα άτομα και οι εργαζόμενοι στην άτυπη οικονομία.

Δημόσιο: Σειρά δικαιωμάτων (όπως ενδεικτικά: διεύρυνση προστασίας και σε βία και απλή παρενόχληση και όχι μόνο στην παρενόχληση λόγω διακρίσεων, αποχώρηση από την εργασία σε περίπτωση κινδύνου), όπως προβλέπει η ΔΣΕ 190 επεκτείνονται και στο δημόσιο τομέα. Η ρύθμιση εισάγεται ύστερα από συνεννόηση με το Υπουργείο Εσωτερικών.

Τηλεργασία

Επίλυση διαφορών: Η τηλεργασία εφαρμόζεται μετά από συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Στο τελικό κείμενο, διευκρινίζονται απλώς περαιτέρω οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της τηλεργασίας, όταν αυτές δεν έχουν συμφωνηθεί μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου με την πρόσληψη ή με τροποποίηση της σύμβασης εργασίας. Ορίζεται συγκεκριμένα ότι, η τηλεργασία μπορεί να εφαρμόζεται με απόφαση του εργοδότη μόνο για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και όταν προηγείται σχετική κυβερνητική απόφαση, ή μετά από αίτηση του εργαζομένου, σε περίπτωση τεκμηριωμένου κινδύνου της υγείας του. Αν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των δύο πλευρών θα παραπέμπεται προς επίλυση στην Επιθεώρηση Εργασίας.

Ορίζεται ρητώς ότι το κόστος που αναλαμβάνει ο εργοδότης είναι ο εξοπλισμός (απόκτηση, συντήρηση, αποκατάσταση) και οι επικοινωνίες - οι λεπτομέρειες καθορίζονται με υπουργική απόφαση. Παραμένει η πρόβλεψη ότι οι δαπάνες αυτές δεν αποτελούν αποδοχές, αλλά εκπιπτέα δαπάνη για την εργοδοτική επιχείρηση, είναι αφορολόγητες και δεν επιβαρύνονται με ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη ή εργαζομένου. Μειώνονται όμως, τα υποχρεωτικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει η σύμβαση της τηλεργασίας.

Στις ρυθμίσεις για τις ψηφιακές πλατφόρμες, περιλαμβάνονται πλέον,  ακόμη κι αυτές που  συναλλάσσονται απευθείας με τον πελάτη.

Στον τομέα της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία, προστίθεται άρθρο για την κατάρτιση ετήσιου Εθνικού Προγράμματος  με συγκεκριμένες αρχές και προδιαγραφές: εκτίμηση κινδύνων, χρονοπρογραμματισμός δράσεων, συνέργειες, παρακολούθηση με βάση στόχους και δείκτες προόδου.

Επίσης,  κυρώνεται η Σύμβαση 187 του Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία