Με… «point system» η πιστοποίηση των κέντρων κατάρτισης

Μετρήσιμους δείκτες, μέσω των οποίων θα αξιολογούνται συνεχώς οι πάροχοι κατάρτισης, όπως το ποσοστό ολοκλήρωσης ενός προγράμματος, ο αριθμός των καταρτιζόμενων που τοποθετήθηκαν ή όχι σε θέσεις εργασίας, η διατήρησή τους στη θέση αυτή μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα, η μισθολογική εξέλιξή τους αλλά και η ικανοποίηση του καταρτιζόμενου και του εργοδότη του, αναμένεται να θεσμοθετήσει το υπουργείο Εργασίας, με στόχο τη δημιουργία ενός Εθνικού Συστήματος Δεξιοτήτων.

Ο σχεδιασμός που περιγράφεται, μεταξύ άλλων, και στις προωθούμενες δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, περιλαμβάνει την ενοποίηση των κονδυλίων σε έναν Λογαριασμό, τη ριζική αναθεώρηση του υπάρχοντος κατακερματισμένου συστήματος, την εφαρμογή ενός νέου συστήματος αυστηρής μέτρησης και αναφοράς συγκεκριμένων αποτελεσμάτων από τους παρόχους κατάρτισης, την ενεργή συμμετοχή των πανεπιστημίων αλλά και των κοινωνικών φορέων στην διαδικασία αυτή και βέβαια, τη διασύνδεση των πραγματικών αναγκών της αγοράς εργασίας με την προσφορά.

Οι πάροχοι θα μπαίνουν σε μια λίστα, βάσει των αποδόσεων που θα πετυχαίνουν, με τη «βαθμολογία» τους να καταγράφεται σε Κάρτα, η οποία θα είναι προσβάσιμη από τους πιθανούς τους πελάτες. Η απόδοσή τους άλλωστε θα καθορίζει και τα προνόμια (μπόνους) που μπορεί να έχουν από το Εθνικό Συμβούλιο Δεξιοτήτων όπως βέβαια και τις πιθανές ποινές, σε περίπτωση μέτριας ή κακής «βαθμολογίας».

Στόχος της προωθούμενης κυβερνητικής παρέμβασης είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος αναντιστοιχίας δεξιοτήτων που πλήττει την ελληνική οικονομία. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τον ΣΕΒ, το 38% των επιχειρήσεων όλων των μεγεθών αντιμετωπίζουν σημαντική δυσκολία στην εύρεση υπαλλήλων με τις απαραίτητες δεξιότητες για να καλύψουν τις κενές θέσεις, την ίδια στιγμή βέβαια που το μερίδιο των εταιρειών που παρέχουν κατάρτιση σε δεξιότητες για το προσωπικό τους παραμένει το χαμηλότερο στην ΕΕ, στο 22%, σε σύγκριση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, που είναι 72%.

Το «καμπανάκι» χτύπησε πολύ πριν από το... χτύπημα της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης, όμως τα φαινόμενα τύπου «σκοϊλ ελικίκου» που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας έκαναν ξεκάθαρη την ανάγκη μιας κεντρικής παρέμβασης, καθώς στην αντίθετη περίπτωση, είναι πολύ πιθανό να χαθεί άλλος ένας κύκλος σημαντικών κεφαλαίων, κοινοτικών και εθνικών, χωρίς κανένα απολύτως χειροπιαστό αποτέλεσμα...

Η μελέτη του ΙΟΒΕ

Την έλλειψη αξιοπιστίας στην πιστοποίηση των επαγγελματικών προσόντων, την ανορθολογική επιλογή ειδικοτήτων και εκπαιδευτών καθώς και παρωχημένες ειδικότητες και οδηγούς κατάρτισης διαπιστώνει μεταξύ άλλων έκθεση του ΙΟΒΕ για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση.

Ενόψει της μεγάλης μεταρρύθμισης που ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας, το Ίδρυμα, σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ, προχώρησε στη διενέργεια μελέτης, με αντικείμενο τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας και ανταποδοτικότητας της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΚ).

Η μελέτη επικεντρώνεται στη διασύνδεση των προγραμμάτων ΕΕΚ με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και στην ποιοτική αξιολόγησή τους κατά την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα, και διαπιστώνει ότι εξαιτίας όλων των παραπάνω παθογενειών και αρρυθμιών, η Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά στην κατάταξη των χωρών μελών της ΕΕ, όσον αφορά στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, τόσο σε όρους ανεργίας των νέων και των μακροχρόνια ανέργων όσο και σε όρους ανταγωνιστικότητας και κοινωνικής ενσωμάτωσης ευάλωτων και ευαίσθητων ομάδων.

Σε αυτή την εικόνα, σύμφωνα με ένα από τα συμπεράσματα της μελέτης, συνεισφέρει και το σημαντικό έλλειμμα δεξιοτήτων στο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας, όπως καταγράφεται στους σχετικούς δείκτες, λόγω των μειωμένων επιπέδων ανάπτυξης και ενεργοποίησης δεξιοτήτων και της χαμηλής αντιστοίχισης δεξιοτήτων με την αγορά εργασίας.

Αναλυτικά, στους λόγους της υστέρησης της Ελλάδας συγκαταλέγονται οι αρρυθμίες στην οργάνωση της ΕΕΚ, η έλλειψη αξιοπιστίας στην πιστοποίηση των επαγγελματικών προσόντων, η ανορθολογική επιλογή ειδικοτήτων και εκπαιδευτών, η ύπαρξη παρωχημένων ειδικοτήτων και οδηγών κατάρτισης, η απουσία συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στο σχεδιασμό της ΕΕΚ, η απουσία δομών ΕΕΚ μετα-γυμνασιακού επιπέδου και οι αλληλοεπικαλύψεις μεταξύ των δομών και εκπαιδευτικών διαδρομών, καθώς και ο κατακερματισμός και η έλλειψη συντονισμού.

Το point system

Το υπουργείο Εργασίας σε συνεργασία με τη διοίκηση του ΟΑΕΔ έχουν επεξεργαστεί μια ολοκληρωμένη πρόταση, ένα σχέδιο νόμου που φιλοδοξεί να αλλάξει εκ βάθρων το ισχύον σύστημα κατάρτισης, δημιουργώντας ένα απλούστερο, αποτελεσματικότερο, στοχευμένο αλλά και ευέλικτο σύστημα, που θα στηρίζεται σε μετρήσιμους ποιοτικούς και ποσοστικούς στόχους, θα ευθυγραμμίζει τις ανάγκες των εργαζομένων και των εργοδοτών, θα υποστηρίζει το πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης και θα προωθεί τη συνεχή και αποτελεσματική επανακατάρτιση του εργατικού δυναμικού της χώρας, με αναβάθμιση των δεξιοτήτων του.

Η προτεινόμενη Νέα Εθνική Στρατηγική για τις Δια Βίου δεξιότητες, σύμφωνα με πληροφορίες θα επικεντρωθεί στην προώθηση των ακόλουθων βασικών στοιχείων:

1. Παρακολούθηση και κάλυψη των αναγκών προσφοράς και ζήτησης της αγοράς εργασίας

Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση θα εκσυγχρονίσει, θα αναβαθμίσει και θα συνδέσει υπάρχουσες βάσεις δεδομένων που βρίσκονται σε διάφορα υπουργεία και οργανισμούς σε ένα νέο και επανασχεδιασμένο εργαλείο παρακολούθησης και ανάλυσης των προοπτικών της αγοράς εργασίας. Το εργαλείο αυτό θα χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό των επαγγελματικών τάσεων και τις ανάγκες δεξιοτήτων της οικονομίας, προκειμένου να προβάλλονται και να προβλέπονται εξελίξεις σε εθνικό, περιφερειακό, τοπικό και κλαδικό επίπεδο. Στόχος είναι ο σχεδιασμός μιας προληπτικής και στοχευμένης εθνικής στρατηγικής δεξιοτήτων.

Σημαντικό ρόλο στην διαδικασία θα διαδραματίσει η συστηματική ανατροφοδότηση του νέου αυτού εργαλείου με πληροφορίες από τα Πανεπιστήμια αλλά και τα κλαδικά συμβούλια εργοδοτών, όπως ισχύει σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι εμπλεκόμενοι φορείς θα συμμετέχουν στον σχεδιασμό και την ενημέρωση των προγραμμάτων κατάρτισης και των προγραμμάτων σπουδών όσον αφορά τα προσόντα και τις συνεχώς μεταβαλλόμενες και αυξανόμενες απαιτήσεις.

Θα χρησιμοποιούνται ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα, με στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ελλείψεων στην αγορά εργασίας καθώς και τη μείωση των αναντιστοιχιών στις δεξιότητες.

Στην πράξη, θα καθοδηγούν τις επιλογές κατάρτισης που προσφέρουν οι πάροχοι και τις επιλογές κατάρτισης που πραγματοποιούνται από εργαζόμενους και εργοδότες, καθώς και το ύψος των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων.

2. Συντονισμός και εξορθολογισμός των μοντέλων χρηματοδότησης

Το σημερινό, κατακερματισμένο, αλληλεπικαλυπτόμενο και εν πολλοίς αναποτελεσματικό σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης, απαιτεί βάσει του κυβερνητικού σχεδιασμού, τη δημιουργία ενός απλούστερου συστήματος, με ένα κοινό σύνολο κανόνων και στόχων, το οποίο με τη σειρά του απαιτεί ενοποίηση των διαφορετικών μηχανισμών χρηματοδότησης.

Η προωθούμενη μεταρρύθμιση προβλέπει μια ενιαία μέθοδο χρηματοδότησης, μέσω ενός ειδικού Λογαριασμού. Αυτό θα επιτρέψει τη δημιουργία νέων, ενιαίων κανόνων, τον καθορισμό κοινών στόχων που θα συνδέονται με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και τη δυνατότητα συνεπούς παρακολούθησης και αξιολόγησης μέσω κοινών δεικτών.

Ο εξορθολογισμός των μοντέλων χρηματοδότησης και η μετάβαση σε ένα απλούστερο και πιο διαφανές σύστημα εκτιμάται ότι θα προσελκύσει νέους παρόχους στην αγορά και θα προωθήσει περισσότερες και υψηλότερης ποιότητας επιλογές.

3. Μέτρηση αποτελεσμάτων και διασφάλιση ποιοτικού ελέγχου

Ο ακρογωνιαίος λίθος της προτεινόμενης μεταρρύθμισης είναι η εφαρμογή ενός νέου συστήματος αυστηρής μέτρησης και αναφοράς συγκεκριμένων αποτελεσμάτων. Εκτός από τις βασικές αρχές, όπως τα προσόντα και η εμπειρία του προσωπικού κατάρτισης, η διαπίστευση, οι πιστοποιήσεις, οι εγκαταστάσεις, η κατάλληλη αδειοδότηση κ.λπ., το νέο σύστημα θα προβλέπει την αυστηρή μέτρηση συγκεκριμένων αποτελεσμάτων. Θα θεσμοθετηθούν δηλαδή κρίσιμοι δείκτες, όπως ποσοστά ολοκλήρωσης ενός προγράμματος, τοποθέτησης καταρτιζόμενων σε θέσεις εργασίας, διατήρησης των θέσεων αυτών και εξέλιξης των εργαζόμενων και των μισθών τους, ποσοστά πιστοποίησης, ποσοστά αδειών, ικανοποίηση εργαζομένου - εκπαιδευόμενου και εργοδότη κ.λπ.

Έτσι, θα αξιολογείται η αποτελεσματικότητα αφενός των προγραμμάτων, αφετέρου του παρόχου.

Το προτεινόμενο μοντέλο θα μετρά και θα αξιολογεί τακτικά την πραγματική απόδοση επένδυσης και προγραμμάτων κατάρτισης. Αυτό με τη σειρά του εκτιμάται ότι θα βοηθήσει στην δημιουργία εξαιρετικά προσιτών και βολικών προγραμμάτων με ποιοτικό περιεχόμενο.

Προκειμένου ένας πάροχος να διατηρείται στη λίστα με τους επιλέξιμους παρόχους, θα πρέπει να διατηρεί υψηλή βαθμολογία, ενώ τα προγράμματά του θα πιστοποιούνται συνεχώς, προωθώντας έτσι τον ανταγωνισμό και τη συνεχή βελτίωση σε ολόκληρη την αγορά παρόχων.

Επιπλέον, οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες θα είναι καλύτερα ενημερωμένοι και έτσι θα κάνουν καλύτερες επιλογές τόσο για τα προγράμματα όσο και για τους παρόχους.

Τέλος, η εστίαση στα αποτελέσματα της αγοράς εργασίας θα παρακινήσει τους παρόχους να σχεδιάσουν -μαζί με όλους τους ενδιαφερόμενους εταίρους- και να προσφέρουν προγράμματα που ανταποκρίνονται στη ζήτηση της αγοράς εργασίας και στις ανάγκες των εργοδοτών.

4. Σύνδεση αποτελεσμάτων με κίνητρα αλλά και κυρώσεις

Μέσω του νέου μηχανισμού, οι πάροχοι κατάρτισης θα πρέπει πρώτα να πληρούν ένα ελάχιστο όριο ποιότητας προκειμένου να συμμετάσχουν στη νέα λίστα εθνικών επιλέξιμων εκπαιδευτικών. Αυτό βέβαια θα αξιολογείται συνεχώς. Θα πρέπει δηλαδή να διατηρούν ένα συγκεκριμένο επίπεδο απόδοσης βάσει αποτελεσμάτων για να παραμείνουν επιλέξιμοι. Με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, οι πάροχοι θα ομαδοποιούνται σε κατηγορίες που αντιστοιχούν στα επίπεδα απόδοσής τους, και βάσει αυτών θα καθορίζονται οι ανταμοιβές αλλά και οι υποχρεώσεις τους.

Όσοι έχουν υψηλές αποδόσεις, θα επωφελούνται για παράδειγμα από υψηλότερες πληρωμές/μπόνους και λιγότερες ρυθμίσεις επίβλεψης.

Αντίθετα, οι χαμηλής απόδοσης πάροχοι, που έχουν κακά αποτελέσματα, θα τίθενται σε κατάσταση προειδοποίησης, θα έχουν χαμηλότερες απολαβές, θα αντιμετωπίζουν υψηλότερο έλεγχο και ενδέχεται να χάνουν και την επιλεξιμότητά τους, να βγαίνουν δηλαδή από τη λίστα.

Μεταξύ των προτάσεων που συζητούνται, είναι μάλιστα η δημιουργία μιας Κάρτας που θα περιλαμβάνει την βαθμολογία του κάθε παρόχου, προκειμένου ο τελικός καταναλωτής, άνεργος ή εργαζόμενος, να επιλέγει με βάση αυτήν.

5. Δημιουργία ενός εθνικού φορέα υλοποίησης και ελέγχου της διαδικασίας

Προτείνεται η δημιουργία ενός Εθνικού Συμβουλίου Δεξιοτήτων, υπεύθυνου για το σχεδιασμό της Εθνικής Στρατηγικής Δεξιοτήτων που θα καθορίσει το γενικό πλαίσιο με τις βασικές προτεραιότητες, συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιαγράμματα, θα καθοδηγήσει και θα επιβλέψει το σχεδιασμό και την εφαρμογή όλων των κυβερνητικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τις δεξιότητες, θα συντονίσει διαφορετικές πρωτοβουλίες, θα εντοπίσει κενά δεξιοτήτων και βέβαια θα διαχειριστεί το σύστημα ποιοτικού ελέγχου και λογοδοσίας.