«Κούρεμα» στην ανάπτυξη από το Γραφείο Προϋπολογισμού

Στο 2,7% προσγειώνει την εκτίμηση για τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2021 το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους, περιλαμβάνοντας στους πιο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου το ενδεχόμενο διατήρησης περιοριστικών μέτρων όλο το πρώτο εξάμηνο σε συνδυασμό με τις «αρρυθμίες» στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα εμβολιασμών.

Στη νεότερη έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, δεν αποκλείεται «κούρεμα» χρεών της πανδημίας για τον ιδιωτικό τομέα με τη μορφή ευρωπαϊκής λύσης, η οποία θα συνίσταται σε «επιπρόσθετες παρεμβάσεις και ειδικές ρυθμίσεις αποπληρωμής, που ουσιαστικά θα ισοδυναμούν με ανάληψη μέρους του ιδιωτικού χρέους από τον δημόσιο τομέα», επισημαίνονται οι «αντοχές» στο μέτωπο της ανεργίας ως απόρροια των μέτρων στήριξης αλλά και της μείωσης του εργατικού δυναμικού, καταγράφεται η δημοσιονομική επιδείνωση 20,4 δισ. ευρώ μεταξύ 2019 και 2021, αλλά και η ισχυρή πιστοληπτική ικανότητα του ελληνικού δημοσίου, η οποία αντικατοπτρίστηκε στην πρόσφατη έκδοση 30ετούς ομολόγου.

Στην έκθεση τέταρτου τριμήνου γίνεται και μια ενδιαφέρουσα ανάλυση αναφορικά με τις επιπτώσεις ενδεχόμενων πρόσθετων δημοσιονομικών παρεμβάσεων είτε στην κατεύθυνση στήριξης της δημόσιας κατανάλωσης είτε των μεταβιβάσεων. Το ΓΠΚΒ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στην περίπτωση στήριξης της δημόσιας κατανάλωσης, οι θετικές επιπτώσεις στον ρυθμό ανάπτυξης είναι πολλαπλάσιες.

Αναλυτικά, σύμφωνα με την έκθεση:

1. Η πρόβλεψη του Γραφείου Προϋπολογισμού για τον ρυθμό μεγέθυνσης του 2021 είναι 2,7%. Η πρόβλεψη αυτή υπόκειται σε σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας, που προέρχεται τόσο από την εξέλιξη της ίδιας της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων όσο και από ενδεχόμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις και την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Η διατήρηση των περιοριστικών μέτρων για ολόκληρο το πρώτο τρίμηνο του 2021 και τα προβλήματα στο πρόγραμμα εμβολιασμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν τον σημαντικότερο κίνδυνο για την εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας το τρέχον έτος. Από την άλλη πλευρά, ενδεχόμενη επιτάχυνση των εμβολιασμών και σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών και των μετακινήσεων μέχρι το καλοκαίρι μπορούν να συνεισφέρουν θετικά στην οικονομική δραστηριότητα, κυρίως μέσω του τουρισμού.

2. Έξτρα στήριξη. Για «ενδεικτικούς κυρίως λόγους» εκτιμάται το ενδεχόμενο μιας πρόσθετης δημοσιονομικής παρέμβασης της τάξης των 5 δισ. ευρώ που μπορεί να κατευθυνθεί είτε σε μεταβιβάσεις είτε σε δημόσια κατανάλωση. Στην πρώτη περίπτωση, ο ρυθμός μεγέθυνσης του 2021 αυξάνεται κατά μία περίπου ποσοστιαία μονάδα και διαμορφώνεται σε 3,65%, ενώ στη δεύτερη περίπτωση, η αύξηση του ρυθμού μεγέθυνσης ξεπερνάει τις δύο ποσοστιαίες μονάδες και γίνεται 4,84%. «Οι σημαντικές διαφορές που παρουσιάζει ένα δεδομένο ύψος παρέμβασης ανάλογα με τη χρήση του αναδεικνύει την άποψη που έχουμε εκφράσει επανειλημμένα από την αρχή της κρίσης ότι η δημοσιονομική επέκταση μέσω αγορών αγαθών και υπηρεσιών (δημόσια κατανάλωση ή δημόσια επένδυση) έχει σαφώς ισχυρότερη επίδραση στο συνολικό ΑΕΠ σε σχέση με την επέκταση μέσω μεταβιβάσεων και απαλλαγών από φορολογικές ή ασφαλιστικές υποχρεώσεις, παρά τη θετική επίδραση αυτών των παρεμβάσεων στη συγκράτηση του ποσοστού ανεργίας το 2020.

3. Στα δημόσια οικονομικά, η επιδείνωση που καταγράφεται στο 2020 σε σχέση με το 2019 φτάνει τα 20,4 δισ., διαμορφώνοντας πρωτογενές έλλειμμα σχεδόν 14 δισ. ευρώ (8,4% του ΑΕΠ). «Το επίσημο δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο εξαιτίας του ειδικού τρόπου καταγραφής των έκτακτων μέτρων και ιδιαίτερα των φορολογικών αναστολών και της επιστρεπτέας προκαταβολής, καθώς τα ποσά που αναμένεται να επιστραφούν στο μέλλον δεν θα υπολογιστούν στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα». Το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης αυξήθηκε κατά 10 περίπου δισ., φτάνοντας τα 341 δισ. (205% του ΑΕΠ) τον Δεκέμβριο του 2020. Η επιδείνωση αυτή προέρχεται κατά κύριο λόγο από τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα περίπου 14,8 δισ. (χωρίς τις εγγυήσεις) που πραγματοποιήθηκαν εντός του 2020 για την αντιμετώπιση της πανδημίας καθώς και από τη σημαντική μείωση του ΑΕΠ εξαιτίας της πτώσης της οικονομικής δραστηριότητας. Παρά τις δυσμενείς οικονομικές και δημοσιονομικές εξελίξεις, η διεθνής πιστοληπτική ικανότητα του ελληνικού δημοσίου παραμένει ισχυρή, όπως φάνηκε από την πρόσφατη έκδοση του 30ετούς κρατικού ομολόγου με ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης και αυξημένο ενδιαφέρον από τους διεθνείς επενδυτές.

4. Ιδιωτικό χρέος. Το μη εξυπηρετούμενο ιδιωτικό χρέος στο τέλος του 2020 έφτασε τα 242,6 δισ. (108,1 δισ. στην εφορία, 37,5 δισ. στα ασφαλιστικά ταμεία, 58,1 δισ. στις τράπεζες και 38,9 δισ. στις εγχώριες Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ). Το συνολικό μέγεθος δεν είναι αυξημένο σε σχέση με το 2019, αναμένουμε ωστόσο να καταγράψει σημαντική επιδείνωση όταν θα ξεκινήσει η υλοποίηση των αποπληρωμών. Σε αυτό το στάδιο ενδέχεται να χρειαστούν επιπρόσθετες παρεμβάσεις και ειδικές ρυθμίσεις αποπληρωμής, που ουσιαστικά θα ισοδυναμούν με ανάληψη μέρους του ιδιωτικού χρέους από τον δημόσιο τομέα. Τέτοιες παρεμβάσεις που αφορούν ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο θα πρέπει να έχουν διαφανείς κανόνες και κριτήρια και να αποφασιστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

*Δείτε την έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".