Σχέδια εκτάκτου ανάγκης στο ΥΠΟΙΚ για την παράταση του lockdown

Το απόγευμα της Τετάρτης, η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών «κρεμόταν από τα χείλη» του Νίκου Χαρδαλιά. Κάθε φορά που ανακοινώνονται νέα περιοριστικά μέτρα, ιδίως όταν έχει προηγηθεί ένας ολόκληρος χρόνος μέτρων στήριξης, οι λογαριασμοί του υπουργείου Οικονομικών ανατρέπονται. Τα 200 εκατ. ευρώ την εβδομάδα από το κλειστό λιανεμπόριο στην Αττική, μέσα σε ένα απόγευμα, έγιναν 400 εκατ. ευρώ, μετά τις νέες ανακοινώσεις.

Όσο τα περιοριστικά μέτρα επεκτείνονται, μήνα με τον μήνα και εβδομάδα με την εβδομάδα, ο λογαριασμός της ύφεσης αυξάνει (οικονομολόγοι δεν αποκλείουν ακόμα και πάνω από 15% το πρώτο τρίμηνο του έτους), οι προοπτικές ανάκαμψης ψαλιδίζονται (στο 3% ανεπίσημα ο πήχης, με το 4,8% του προϋπολογισμού για το 2020 να είναι ξεπερασμένο), ενώ παράλληλα δημοσιονομικοί και ταμειακοί προβληματισμοί έρχονται στο προσκήνιο.

Στον «πάγο» το Σύμφωνο

Τα καλά νέα της Τετάρτης ήρθαν από τις Βρυξέλλες. Εκεί όπου η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι κατά την εκτίμησή της (μένει να ληφθεί η επίσημη απόφαση από το Συμβούλιο αφού συμφωνήσει και το Eurogroup, τον Μάιο), το Σύμφωνο Σταθερότητας θα πρέπει να παραμείνει στον πάγο και το 2022, χωρίς στόχους και δημοσιονομικούς κανόνες.

Σε σχέση με την αρχική ενεργοποίηση της Ρήτρας Διαφυγής το 2020, υπάρχουν όμως ορισμένες βασικές διαφοροποιήσεις. Όσο περνάνε οι μήνες και η συσσώρευση μέτρων στήριξης αυξάνει ελλείμματα και χρέος ολοένα και περισσότερο βγαίνει στο προσκήνιο ο προσωρινός χαρακτήρας τον μέτρων και η στοχευμένη διάστασή τους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι χθεσινές ανακοινώσεις του οικονομικού επιτελείου, με τις οποίες καθιερώνονται «κόφτες» στις αιτήσεις αναστολών εργασίας μηνός Μαρτίου.

Χρήστος Σταϊκούρας και Θόδωρος Σκυλακάκης διαρκώς επισημαίνουν τις τελευταίες εβδομάδες ότι οι πόροι είναι πεπερασμένοι και δεν μπορεί να καλυφθεί το σύνολο των ζημιών για όλους…

Μέτρα με τη «μεζούρα»

Τα μέτρα στήριξης τα οποία είχαν εγγραφεί στον προϋπολογισμό του 2021 αυξήθηκαν με τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών στα 11,6 δισ. ευρώ από 7,5 δισ. ευρώ και έως αυτού του σημείου εκτιμάται πως μπορεί η κατάσταση να είναι διαχειρίσιμη, χωρίς συμπληρωματικό προϋπολογισμό. Εάν αυξηθεί και άλλο ο λογαριασμός, ο συμπληρωματικός προϋπολογισμός γίνεται μονόδρομος.

Υπ' αυτό το πρίσμα, έξτρα μέτρα, παρά την παράταση του lockdown, δεν προβλέπονται παρά μόνο επέκταση υφισταμένων με ακόμα πιο «στοχευμένη» διαχείριση και οι επόμενες παρεμβάσεις τοποθετούνται χρονικά στην έξοδο από τους περιορισμούς.

Τότε αναμένονται οι ανακοινώσεις για 500 εκατ. ευρώ επιδότηση πάγιων δαπανών επιχειρήσεων, με τη μορφή συμψηφισμών φόρων και εισφορών, αλλά και το στοχευμένο κούρεμα των δανείων των τριών πρώτων κύκλων επιστρεπτέας προκαταβολής. Το έως 50% δεν θα είναι για όλους.

Με τα μάτια στις αγορές

Την ίδια ώρα, η κάνουλα των δανεικών από τις αγορές μπορεί να παραμένει ανοιχτή, αλλά οι πρόσφατες αναταράξεις με την άνοδο των αποδόσεων έδειξαν πιθανούς κινδύνους τις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Και τα δανεικά είναι πεπερασμένα ή θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πεπερασμένα από μια χώρα με χρέος πάνω από 200% του ΑΕΠ, υπό την έννοια πως δεν μπορεί να υπάρξει εκτροχιασμός έναντι των αρχικών ανακοινώσεων για εύρος δανεισμού από 12 έως 14 δισ. ευρώ φέτος.

Ακόμα λοιπόν και εάν δημοσιονομικοί στόχοι και κανόνες δεν υπάρχουν τυπικά, το οικονομικό επιτελείο καλείται να λειτουργήσει σε συνθήκες «μετρημένης» δημοσιονομικής ευελιξίας και όχι εκτροχιασμού. Στο τελευταίο ενδεχόμενο, η επόμενη μέρα της πανδημίας θα ήταν η πρώτη της επόμενης κρίσης.

Αναζητήστε... ισοδύναμα

Τον Απρίλιο, η Κομισιόν αναμένεται να δώσει στη δημοσιότητα συγκεκριμένες συστάσεις για κάθε κράτος-μέλος, σταθμίζοντας πολλά δεδομένα, μεταξύ των οποίων το ύψος του δημόσιου χρέους αλλά και τις χρονικές προοπτικές επανόδου της οικονομίας στα προ της πανδημίας επίπεδα. Η γενική εικόνα, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Κομισιόν, είναι πως το καλοκαίρι του 2022 η ευρωζώνη συνολικά θα έχει επανέλθει στα επίπεδα ΑΕΠ του 2019. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, θα χρειαστεί τουλάχιστον ένα εξάμηνο ακόμα. Οι εκτιμήσεις για την Ελλάδα και την ευρωζώνη τελούν υπό διαρκή αναθεώρηση, όσο ο ορίζοντας της εξόδου από το τούνελ της πανδημίας δεν είναι καθαρός.

Μια πρόγευση αυτών των συστάσεων έδωσε ο επίτροπος Τζεντιλόνι. Μιλώντας γενικά για όλες τις χώρες, διεμήνυσε πως σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, οποιαδήποτε αύξηση δαπάνης, πέραν όσων χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης για επενδύσεις, θα πρέπει να χρηματοδοτείται με μόνιμα μέτρα… Τα «ισοδύναμα» επανέρχονται στο προσκήνιο.