Τα 16 SOS για τον πτωχευτικό και την εξυγίανση επιχειρήσεων

Τη δυνατότητα να ρυθμίσουν τις οφειλές και να επαναφέρουν τις επιχειρήσεις τους σε τροχιά βιωσιμότητας, με τη ρύθμιση των οφειλών τους και την αποφυγή της πτώχευσης, έχουν πλέον, μέσω της προπτωχευτικής διαδικασίας εξυγίανσης που προβλέπει το νέο πτωχευτικό πλαίσιο (ν.4738/2020), τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

Η προσφυγή στη συγκεκριμένη διαδικασία είναι εφικτή από την 1η Μαρτίου 2021, ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι απαιτεί (η διαδικασία) υποχρεωτικά τη σύνταξη ειδικής έκθεσης, η οποία τεκμηριώνει τη βιωσιμότητα της επιχείρησης.

Η έκθεση αυτή συντάσσεται αποκλειστικά και μόνο από εξειδικευμένα φυσικά και νομικά πρόσωπα, που είναι μέλη του Μητρώου Εμπειρογνωμόνων Αναδιάρθρωσης Οφειλών. Στη συνέχεια, η έκθεση αξιολογείται από τους πιστωτές και εφόσον η πλειονότητά τους συμφωνεί, τότε κατατίθεται συμφωνία εξυγίανσης προς το δικαστήριο, το οποίο την επικυρώνει. Με την υποβολή της αίτησης στο δικαστήριο παρέχεται αναστολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών από όλους τους πιστωτές.

Με αφορμή την έναρξη της δυνατότητας αξιοποίησης της συγκεκριμένης προπτωχευτικής διαδικασίας, στο Euro2day.gr παρουσιάζουμε με τη μορφή ερώτησης - απάντησης 16 κρίσιμα σημεία.

1. Τι είναι η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων;

Η διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων είναι μία συλλογική προπτωχευτική διαδικασία και έχει ως σκοπό τη διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιάρθρωση και ανόρθωση της επιχείρησης με την επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης.

2. Ποιοι μπορούν να υπαχθούν στη διαδικασία εξυγίανσης επιχειρήσεων;

Στη συγκεκριμένη διαδικασία μπορεί να υπαχθεί κάθε πρόσωπο το οποίο ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα και έχει το κέντρο των κυρίων συμφερόντων του στην Ελλάδα. Μπορεί να ζητήσει με αίτησή του την επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης, όταν βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεών του κατά τρόπο γενικό, αλλά και όταν υφίσταται απλώς πιθανότητα αφερεγγυότητάς του, η οποία μπορεί να αρθεί με τη διαδικασία αυτή.

3. Ποιο είναι το αρμόδιο δικαστήριο;

Αρμόδιο δικαστήριο για τις διαδικασίες της εξυγίανσης επιχειρήσεων είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου ο οφειλέτης έχει το κέντρο των κυρίων συμφερόντων του, το οποίο δικάζει με τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Οι αποφάσεις του δεν υπόκεινται -κατά κανόνα- σε τακτικά ή έκτακτα ένδικα μέσα (π.χ. έφεση).

4. Σε ποια ποσοστά πρέπει να υπάρχει συναίνεση των πιστωτών για να επικυρωθεί από το δικαστήριο η συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης;

Για να επικυρωθεί συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης πρέπει να παρασχεθεί συναίνεση από τον οφειλέτη και από πιστωτές του που εκπροσωπούν, αφενός, περισσότερο από το 50% των απαιτήσεων που έχουν ειδικό προνόμιο και αφετέρου, περισσότερο από το 50% των λοιπών απαιτήσεων, σε κάθε περίπτωση, όσων θίγονται από τη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης. Θεωρείται ότι δεν θίγεται η απαίτηση ενός πιστωτή όταν, κατά τη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης, δεν επηρεάζεται η νομική κατάσταση που είχε πριν από την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης.

5. Πώς υπολογίζονται αυτά τα ποσοστά;

Τα παραπάνω ποσοστά υπολογίζονται με βάση κατάσταση πιστωτών που επισυνάπτεται στη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης, η ημερομηνία της οποίας δεν μπορεί να είναι προγενέστερη των τριών ημερολογιακών μηνών από την ημερομηνία υποβολής της συμφωνίας στο δικαστήριο. Στην κατάσταση των πιστωτών συμπεριλαμβάνονται όλοι οι πιστωτές, ανεξαρτήτως γενικών ή ειδικών προνομίων, έστω και αν δεν είναι ληξιπρόθεσμες. Πιστωτές από αμφοτεροβαρείς συμβάσεις περιλαμβάνονται μόνο στο μέτρο που έχουν εκπληρώσει τη δική τους παροχή προς τον οφειλέτη ή που έχουν αξίωση αποζημίωσης μετά από υπαναχώρηση από τη σύμβαση. Πιστωτές θεωρούνται επίσης και όσοι έχουν απαιτήσεις από χρηματοδοτικές μισθώσεις.

6. Μπορεί να επικυρωθεί από το δικαστήριο η συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης χωρίς τη σύμπραξη του οφειλέτη;

Η επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης, η οποία έχει συναφθεί μόνον από πιστωτές, χωρίς τη σύμπραξη του οφειλέτη/επιχείρησης, είναι δυνατή κυρίως όταν ο οφειλέτης βρίσκεται, κατά τον χρόνο σύναψης της συμφωνίας, σε παύση πληρωμών ή, όταν πρόκειται για κεφαλαιουχική εταιρεία, εφόσον το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων του οφειλέτη καταστεί κατώτερο του 1/10 του μετοχικού κεφαλαίου και δεν έχει αποκατασταθεί τουλάχιστον στο ποσοστό αυτό εντός της διαχειριστικής χρήσης που ακολουθεί την ημερομηνία αναφοράς του ετήσιου ισολογισμού στον οποίο διαπιστώνεται ότι συνέτρεξε η περίπτωση αυτή, ή αν ο οφειλέτης δεν έχει υποβάλει προς καταχώρηση οικονομικές καταστάσεις δύο τουλάχιστον διαδοχικών διαχειριστικών χρήσεων, ή στην περίπτωση που πρόκειται για εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, αν το σύνολο των ίδιων κεφαλαίων της εταιρείας καταστεί κατώτερο από το 1/2 του εταιρικού κεφαλαίου.

7. Ποιο μπορεί να είναι το περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης;

Σύμφωνα με το άρθρο 39 του ν. 4738/2020, η συμφωνία εξυγίανσης δύναται να έχει ως αντικείμενο οποιαδήποτε ρύθμιση του ενεργητικού και του παθητικού του οφειλέτη και ιδίως:

α) Τη μεταβολή των όρων των υποχρεώσεων του οφειλέτη χωρίς περιορισμό, συμπεριλαμβανομένων και τρεχουσών ή συναφθεισών ρυθμίσεων με φορείς του Δημοσίου ή Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης.

β) Την κεφαλαιοποίηση υποχρεώσεων του οφειλέτη με την έκδοση μετοχών κάθε είδους ή κατά περίπτωση εταιρικών μεριδίων. Πριν από την κεφαλαιοποίηση δύναται να λαμβάνει χώρα μείωση του μετοχικού κεφαλαίου για την απόσβεση ζημιών ή για το σχηματισμό αποθεματικού.

γ) Τη ρύθμιση των σχέσεων των πιστωτών μεταξύ τους μετά από την επικύρωση της συμφωνίας είτε υπό την ιδιότητά τους ως πιστωτών είτε σε περίπτωση κεφαλαιοποίησης ή μεταβίβασης επιχείρησης σε νέο φορέα, υπό την ιδιότητά τους ως μετόχων ή εταίρων.

δ) Τη μείωση των απαιτήσεων έναντι του οφειλέτη.

ε) Την εκποίηση επιμέρους περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη.

στ) Την ανάθεση της διαχείρισης της επιχείρησης του οφειλέτη σε τρίτο με βάση οποιαδήποτε έννομη σχέση, περιλαμβανομένης ενδεικτικά της εκμίσθωσης ή της σύμβασης διαχείρισης.

ζ) Τη μεταβίβαση του συνόλου ή μέρους της επιχείρησης του οφειλέτη σε τρίτο ή σε εταιρεία των πιστωτών.

η) Την αναστολή των ατομικών και συλλογικών διώξεων των πιστωτών για ορισμένο διάστημα μετά την επικύρωση της συμφωνίας.

θ) Τη λήψη από τον οφειλέτη ή από φορέα στον οποίο μεταβιβάζεται επιχειρηματική δραστηριότητα του οφειλέτη ενδιάμεσης ή νέας χρηματοδότησης για τη διατήρηση της αξίας της επιχείρησης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξυγίανσης ή, αντιστοίχως, για την εφαρμογή του επιχειρηματικού σχεδίου μετά την εξυγίανση.

ι) Τον διορισμό προσώπου που θα επιβλέπει την εκτέλεση των όρων της συμφωνίας εξυγίανσης ασκώντας τις εξουσίες που του δίνονται κατά τους όρους της συμφωνίας εξυγίανσης.

ια) Την καταβολή συμπληρωματικών ποσών προς εξόφληση απαιτήσεων σε περίπτωση βελτίωσης της οικονομικής θέσης του οφειλέτη.

8. Υπάρχουν περιπτώσεις που το δικαστήριο δεν επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης;

Αν πιθανολογείται ότι με την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης δεν αίρεται η παύση πληρωμών που τυχόν υφίσταται, το δικαστήριο δεν επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης και, αν εκκρεμεί αίτηση πτώχευσης, κηρύσσει την πτώχευση του οφειλέτη. Αν δεν εκκρεμεί αίτηση πτώχευσης, αλλά το δικαστήριο διαπιστώσει την παύση των πληρωμών, η απόφαση απόρριψης της επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης κοινοποιείται με μέριμνα της γραμματείας.

9. Από ποιο χρονικό σημείο ισχύει η συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης;

Η ισχύς της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης τελεί υπό την προϋπόθεση της επικύρωσής της από το δικαστήριο, εκτός αν κατά τη βούληση των συμβαλλομένων το σύνολο ή μέρος των όρων της ισχύουν μεταξύ τους και χωρίς την επικύρωση κατά τις διατάξεις του κοινού δικαίου.

10. Υπάρχουν περιπτώσεις που το δικαστήριο δεν επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης;

Αν πιθανολογείται ότι με την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης δεν αίρεται η παύση πληρωμών που τυχόν υφίσταται, το δικαστήριο δεν επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης και, αν εκκρεμεί αίτηση πτώχευσης, κηρύσσει την πτώχευση του οφειλέτη. Αν δεν εκκρεμεί αίτηση πτώχευσης, αλλά το δικαστήριο διαπιστώσει την παύση των πληρωμών, η απόφαση απόρριψης της επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης κοινοποιείται με μέριμνα της γραμματείας.

11. Με ποιον τρόπο μπορεί η επιχείρηση-οφειλέτης να προστατευθεί από τα επαπειλούμενα μέτρα εκτέλεσης; Υπάρχει αυτόματη αναστολή τους και για ποιο χρονικό διάστημα;

Από την κατάθεση της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης προς επικύρωση και μέχρι την έκδοση απόφασης από το δικαστήριο για την επικύρωση ή μη της συμφωνίας εξυγίανσης, ισχύουν τα ακόλουθα:

α) αναστέλλονται αυτόματα τα μέτρα, εκκρεμή ή μη, ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη-επιχείρησης για την ικανοποίηση απαιτήσεων που έχουν γεννηθεί μέχρι την έκδοση της απόφασης επί της αίτησης επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης,

β) αναστέλλεται η λήψη οποιουδήποτε ασφαλιστικού μέτρου κατά του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένης της συντηρητικής κατάσχεσης και της εγγραφής προσημείωσης υποθήκης, συναινετικής ή κατ' αντιδικία, εκτός εάν με αυτό επιδιώκεται η αποτροπή της απομάκρυνσης ή αφαίρεσης ή μετακίνησης κινητών πραγμάτων της επιχείρησης, τεχνολογικού ή εν γένει εξοπλισμού της που δεν έχει συμφωνηθεί και ενέχει τον κίνδυνο απαξίωσης της επιχείρησης του οφειλέτη,

γ) απαγορεύεται η διάθεση των ακινήτων και του εξοπλισμού της επιχείρησης του οφειλέτη, εκτός και αν αντικαθίσταται με άλλα τουλάχιστον ίσης αξίας ή εκτός και αν η διάθεση αφορά χρήση τους ως εξασφάλισης στο πλαίσιο ενδιάμεσης χρηματοδότησης, η οποία αναφέρεται στη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης,

δ) αναστέλλονται οι αποκλειστικές προθεσμίες άσκησης αξιώσεων και παραγραφής, υπό τις οποίες τελούν οι απαιτήσεις των πιστωτών και τα δικαιώματα των υπέρ του οφειλέτη εγγυητών και συνοφειλετών του εις ολόκληρον, καθώς και οι προθεσμίες και η άσκηση διαδικαστικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένων των προθεσμιών των ενδίκων μέσων, και

ε) απαγορεύεται ο συμψηφισμός απαιτήσεων που γεννήθηκαν πριν την κατάθεση, καθώς και η παρακράτηση τρεχουσών οφειλών προς τον οφειλέτη λόγω απαιτήσεων που γεννήθηκαν πριν την κατάθεση, συμπεριλαμβανομένων και παρακρατήσεων από δημόσια αρχή για την έκδοση αποδεικτικών ή βεβαιώσεων.

Η παραπάνω αναστολή δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 4 μήνες και μπορεί να εφαρμοστεί μόνον μία φορά ανά οφειλέτη.

12. Πώς μπορεί η επιχείρηση-οφειλέτης να προστατευθεί από τα επαπειλούμενα μέτρα εκτέλεσης μετά τη λήξη της αυτόματης αναστολής τους και για πόσο χρόνο;

Μετά την πάροδο της περιόδου των 4 μηνών της αυτόματης αναστολής μέτρων εκτέλεσης, η αναστολή λήψης μέτρων, εκκρεμών ή μη, ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη, καθώς και η λήψη κάθε άλλου προληπτικού μέτρου, μπορεί να διαταχθεί από το αρμόδιο δικαστήριο, με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων.

Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την παράταση της διάρκειας κάθε προληπτικού μέτρου ύστερα από αίτηση του έχοντος έννομο συμφέρον ή αυτεπαγγέλτως, όμως, σε κάθε περίπτωση, η συνολική διάρκεια της αναστολής, συμπεριλαμβανομένης της αυτοδίκαιης αναστολής και των παρατάσεων και ανανεώσεων της αναστολής, δεν υπερβαίνει τους 12 μήνες.

13. Ποια άλλα προληπτικά μέτρα προβλέπονται;

Το δικαστήριο μπορεί επίσης να απαγορεύσει την καταγγελία συμβάσεων τις οποίες κρίνει ουσιώδεις για τη λειτουργία της επιχείρησης μέχρι την επικύρωση ή την απόρριψη της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης, αλλά και να επιτρέψει τη δανειοδότηση του οφειλέτη άνευ ασφαλιστικής ή φορολογικής ενημερότητας, εφόσον κρίνεται αναγκαίο για τη λειτουργία της επιχείρησης.

Στα προληπτικά μέτρα μπορούν να τίθενται εξαιρέσεις, αν συντρέχει σπουδαίος κοινωνικός λόγος, όπως, ενδεικτικά, προκειμένου να καταβληθούν σε πιστωτή ποσά που είναι αναγκαία για τη διατροφή τούτου ή της οικογένειάς του ή για την ικανοποίηση απαιτήσεων διατροφής άλλων προσώπων.

Απαιτήσεις εργαζομένων για μισθούς δεν καταλαμβάνονται από τα προληπτικά μέτρα, εκτός αν το δικαστήριο επεκτείνει αυτά και στις απαιτήσεις αυτές για σπουδαίο λόγο και για ορισμένο χρόνο ειδικά αναφερόμενους στην απόφαση.

14. Μπορεί να ακυρωθεί η συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης;

Η συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης μπορεί να ακυρωθεί με απόφαση του δικαστηρίου, μετά από αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον.

15. Πότε ακυρώνεται η συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης;

Η συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης μπορεί να ακυρωθεί με απόφαση δικαστηρίου εάν μετά από την επικύρωση αποκαλύφθηκε ότι η συμφωνία αποτέλεσε προϊόν δόλου του οφειλέτη ή συμπαιγνίας του με πιστωτή ή τρίτο, ιδίως λόγω απόκρυψης του ενεργητικού ή διόγκωσης του παθητικού του, υπό την προϋπόθεση ότι η ζημία που υπέστη ο αιτών από τον δόλο ή τη συμπαιγνία δεν μπορεί να αποκατασταθεί με την καταβολή αποζημίωσης από τους υπαιτίους.

16. Τι επιφέρει η ακύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης;

Η ακύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης επιφέρει αυτοδικαίως την αποδέσμευση των πιστωτών από τους όρους της συμφωνίας εξυγίανσης επιχείρησης και την επαναφορά τους στην πριν από την επικύρωση της συμφωνίας νομική θέση τους ως προς το ύψος, το είδος, την εξασφάλιση και τα προνόμια των απαιτήσεών τους κατά του οφειλέτη και τυχόν συνοφειλετών και εγγυητών, εφόσον είχαν διαμορφωθεί διαφορετικά στη συμφωνία εξυγίανσης επιχείρησης, μετά από αφαίρεση των ποσών που τυχόν είχαν λάβει κατά τη συμφωνία.