Black οut: Τα βραχυκυκλώματα στην ηλεκτροδότηση Αττικής-Πελοποννήσου

Άκρως ανησυχητικά για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το σύστημα ηλεκτροδότησης της χώρας και ιδίως στη Νότια Ελλάδα είναι τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στη χθεσινή ανακοίνωση του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας για τα αίτια του black out και της βλάβης του Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης Κουμουνδούρου.

Αυτά επίσης συμπληρώνονται και με τις προειδοποιήσεις του ίδιου του ΑΔΜΗΕ στα δεκαετή προγράμματα ανάπτυξης του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, όπως αυτά επικαιροποιήθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια.

Το Νότιο σύστημα ηλεκτροδότησης της χώρας με τις μεγαλύτερες καταναλώσεις ρεύματος έχει εδώ και δεκαετίες ανοικτά τρία βραχυκυκλώματα… απειλή για νέα black out. Ήδη σε διάστημα δυόμισι ετών εκδηλώθηκαν. Η πρώτη στις 22 Αυγούστου του 2018, με την «αστοχία υλικού διακόπτη» στο ΚΥΤ Παλλήνης, που είχε σαν αποτέλεσμα το μεσημέρι εκείνης της καλοκαιρινής μέρας να σβήσει η μισή Αττική. Η δεύτερη ήταν προχθές το βράδυ, με «εσωτερικό σφάλμα σε αυτομετασχηματιστή και του αντίστοιχου διακόπτη προστασίας» στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου.

Η μισή Αττική και περιοχές της Πελοποννήσου βυθίστηκαν, χωρίς να έχουν εκδηλωθεί ακραία καιρικά φαινόμενα ούτε υψηλά φορτία κατανάλωσης, στο σκοτάδια για περίπου δύο με δυόμισι ώρες. Ο βουλευτής του ΚΙΝΑΛ Γιώργος Αρβανιτίδης, με χθεσινή του δήλωση σε επερώτηση στη Βουλή, υπολογίζει, μάλιστα, ότι χωρίς ρεύμα έμειναν περίπου 1 εκατομμύριο καταναλωτές.

Ο διακόπτης του 1972

Όπως αποκάλυψε χθες πρώτο το Euro2day.gr κι επιβεβαίωσε το απόγευμα ο ΑΔΜΗΕ, ο αυτομετασχηματιστής που έσκασε… ήταν 35 ετών και ο διακόπτης που θα έπρεπε να προστατεύσει την εκτεταμένη διακοπή ηλεκτροδότησης χρονολογείται από το 1972.

Και τα δύο στοιχεία δουλεύουν ακατάπαυστα από το 1991! Σε σύνολο τεσσάρων αυτομετασχηματιστών, με έναν διακόπτη ανά δύο. Και πιο παλιά το σύνολο ήταν έξι αυτομετασχηματιστές, αλλά επειδή οι δύο είχαν εξαντλήσει τα όριά τους τέθηκαν εκτός λειτουργίας.

Το πρώτο λοιπόν ανοικτό βραχυκύκλωμα… στο σύστημα ηλεκτροδότησης είναι ο απαρχαιωμένος εξοπλισμός των ΚΥΤ και των γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης. Αντικαταστάσεις, οι οποίες, όπως αναφέρουν πηγές, έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και δεκαετίες αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκαν. Και στην πλειάδα των 21 ΚΥΤ, 356 υποσταθμών και 11.000 χλμ. εναέριων γραμμών μεταφοράς υπάρχουν ουκ ολίγοι αυτομετασχηματιστές και άλλος εξοπλισμός των προηγούμενων δεκαετιών, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.

Ο ΑΔΜΗΕ, όπως αναφέρει στη χθεσινή του ανακοίνωση,  από το 2018 προκήρυξε διαγωνισμό προμήθειας 10 νέων αυτομετασχηματιστών, στο πλαίσιο της ανανέωσης κρίσιμων στοιχείων του Συστήματος. Ωστόσο, λόγω προσφυγών κατά του διαγωνισμού, η διαδικασία ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2020 και οι πρώτοι αυτομετασχηματιστές αναμένεται να παραδοθούν το αμέσως επόμενο διάστημα.

Ο εν λόγω διαγωνισμός εντάσσεται στο πενταετές Πρόγραμμα Ανανέωσης Εξοπλισμού (Renovation Plan), συνολικού προϋπολογισμού 80 εκατ. ευρώ, το οποίο για πρώτη φορά ξεκίνησε να σχεδιάζεται και υλοποιείται οργανωμένα από την εταιρεία το 2018. Το εν λόγω πρόγραμμα προβλέπει στοχευμένες σταδιακές αντικαταστάσεις παλαιωμένων στοιχείων του εξοπλισμού, σύμφωνα με την προτεραιοποίηση που έχουν ορίσει οι αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες του ΑΔΜΗΕ. Ενδεικτικά για το 2021 και το 2022, έχουν προϋπολογιστεί ανανεώσεις εξοπλισμού ύψους 16,5 εκατ. και 21 εκατ. ευρώ αντίστοιχα.

Το καταπονημένο ΚΥΤ Κουμουνδούρου

Μία από τις νευραλγικές υποδομές του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας είναι το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης Κουμουνδούρου, στην περιοχή του Ασπροπύργου.

Το συγκεκριμένο ΚΥΤ, με απλά λόγια, μεταφέρει φορτία ηλεκτρικής ενέργειας από τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της Δ. Μακεδονίας και της Στ. Ελλάδας και τα διανέμει στη μέση και χαμηλή τάση της Δυτικής Αττικής με τη βοήθεια του ΚΥΤ Αχαρνών και στην Πελοπόννησο με τη συνδρομή του ΚΥΤ Κορίνθου.

Ο «Κουμουνδούρος» 400 kV κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1970, μαζί με τα άλλα τέσσερα, Αγ. Στεφάνου, Αχαρνών, Παλλήνης και του ημιτελούς της Αργυρούπολης, προκειμένου να μεταφέρουν με ασφάλεια την ηλεκτρική ενέργεια στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, όταν το κέντρο ηλεκτροπαραγωγής της χώρας βρισκόταν αποκλειστικά στη Δυτική Μακεδονία και η μεγαλύτερη ζήτηση φορτίων (κατανάλωσης) σημειωνόταν στην πρωτεύουσα. Η ανισορροπία παραγωγής - κατανάλωσης ανάμεσα στο Βορρά και το Νότο προκαλούσε προβλήματα στην ηλεκτροδότηση, με αποτέλεσμα τα πέντε προαναφερόμενα ΚΥΤ -σχηματίζουν ένα νοητό «πέταλο»- να ενισχύουν την ευστάθεια του συστήματος. Τα πολυετή εμπόδια της κατασκευής πιο σύγχρονου κι ενισχυμένου ΚΥΤ στην Αργυρούπολη έχουν μεταφέρει το βάρος των φορτίων σε αυτό της Κουμουνδούρου, με αποτέλεσμα, όπως περιγράφει και ο ΑΔΜΗΕ στα δεκαετή πλάνα ανάπτυξης του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, «όταν επικρατούν συνθήκες υψηλού φορτίου, τότε  οι ΑΜ/Σ (αυτομετασχηματιστές) φθάνουν στο όριο της λειτουργίας τους σε ό,τι αφορά τη φόρτισή τους…».

Πρόσφατα ο ΑΔΜΗΕ ολοκλήρωσε τον διαγωνισμό ύψους 46 εκατ. ευρώ για την ανακατασκευή του ΚΥΤ, κηρύσσοντας προσωρινό ανάδοχο τη Mytilineos. Σύντομα θα υπογραφεί η σύμβαση για την κατασκευή του έργου, το οποίο θα είναι έτοιμο το 2023.

Η... πονεμένη ιστορία του ΚΥΤ Αργυρούπολης

Στα δεκαετή, όμως, προγράμματα ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ περιλαμβάνεται και η αναγκαιότητα της ολοκλήρωσης του ΚΥΤ Αργυρούπολης.

Στο πλάνο που επικαιροποιήθηκε το 2018, το 2019, αλλά και στο τελευταίο του 2020, ο ΑΔΜΗΕ αναφέρει μεταξύ άλλων για τη σημαντικότητα του έργου του ΚΥΤ:

«Η κατασκευή της πλευράς 400 kV του ΚΥΤ Αργυρούπολης έχει ανασταλεί εξαιτίας σφοδρών αντιδράσεων των κατοίκων και των δημοτικών τους φορέων και επακόλουθων αποφάσεων του ΣτΕ. Η καθυστέρηση ένταξης του ΚΥΤ Αργυρούπολης, δεδομένης της μεγάλης και ταχείας ανάπτυξης του φορτίου της Ν.Α. Αττικής, έχει οδηγήσει στην ανάγκη απομάστευσης μεγάλων ποσοτήτων ισχύος από ένα μόνο σημείο (ΚΥΤ Παλλήνης), καθώς το ένα τρίτο του φορτίου του λεκανοπεδίου εξυπηρετείται από κυκλώματα και Υ/Σ 150 kV στην περιοχή Παλλήνης - Λαυρίου. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί προβλήματα στατικής ασφάλειας και αστάθειας των τάσεων, με επιπτώσεις σε ολόκληρο το Νότιο Σύστημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση ταυτόχρονης απώλειας του διπλού κυκλώματος ΚΥΤ Λαυρίου - ΚΥΤ Παλλήνης, η οποία οδηγεί στην απόρριψη όλης της παραγωγής του ΘΗΣ Λαυρίου που διοχετεύεται στο Σύστημα 400 kV».

Ο ΑΔΜΗΕ με τον τρόπο αυτό περιγράφει και το τρίτο ανοικτό βραχυκύκλωμα στο Νότιο σύστημα της ηλεκτροδότησης.

Η… κατάρα των μοναχών στον «Δυτικό Διάδρομο»

Ένα επίσης από τα ζωτικής σημασίας έργα για την ευστάθεια του συστήματος ηλεκτροδότησης της Πελοποννήσου είναι κι εκείνο του Δυτικού Διαδρόμου (Μεγαλόπολη-Πάτρα-Δυτική Στερεά), συνολικού προϋπολογισμού 110 εκατ. ευρώ.

Το έργο αυτό αναβαθμίζει ουσιαστικά το σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Πελοποννήσου από τα 150 kv στα 400 kV. Όπως αναφέρει ο ΑΔΜΗΕ στη χθεσινή του ανακοίνωση, με το έργο αυτό «η ηλεκτροδότηση θα θωρακιστεί πλήρως, αφού ακόμη και σε περίπτωση ανάλογης σοβαρής βλάβης στην Αττική, το σύστημα της Πελοποννήσου δεν θα επηρεαστεί».

Το έργο της επέκτασης του Συστήματος 400 kV ήταν κολλημένο επί 12 χρόνια και ξεκίνησε το 2018, για να ολοκληρωθεί το 2020. Ωστόσο για παραπάνω από ενάμιση χρόνο η τελευταία κατασκευαστική πινελιά… έχει μπλοκάρει σε δύο πυλώνες υψηλής τάσης στην περιοχή των Καλαβρύτων. Οι μοναχές της Ιεράς Μονής Αγίων Θεοδώρων έχουν κάνει ό,τι περνάει από το χέρι τους για να μην ανεγερθούν οι πυλώνες, οι οποίοι είναι σε μακρινή απόσταση από το μοναστήρι τους. Το θρίλερ βρίσκεται στα δικαστήρια.

Αλλά μέχρι την εκδίκασή του, η Πελοπόννησος θα απειλείται και με νέα black out όπως το προχθεσινό…