Τράπεζες: Αυξήσεις κεφαλαίου με placement δικαιωμάτων από ΤΧΣ

Τη συμφωνία των θεσμών επί των προτεινόμενων τροποποιήσεων στο νόμο 3864/2010, που διέπει τη λειτουργία του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), φέρεται να εξασφάλισε η κυβέρνηση και περιμένει, πλέον, τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), για να καταθέσει στη Βουλή τη σχετική τροπολογία.

Σύμφωνα με όσα διαρρέονται από κυβερνητικούς αξιωματούχους, με τις προωθούμενες νομοθετικές παρεμβάσεις, θα επιτρέπεται στο ΤΧΣ να συμμετάσχει σε αυξήσεις κεφαλαίου τραπεζών, που δεν διενεργούνται για λόγους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (σ.σ. ανακεφαλαιοποιήσεις).

Το Ταμείο θα έχει τις ευχέρειες ενός κοινού μετόχου. Θα μπορεί, δηλαδή, σε περίπτωση αύξησης κεφαλαίου (ΑΜΚ) μιας εκ των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στις οποίες είναι μέτοχος (Πειραιώς, Εθνική, Alpha, Eurobank) να αποφασίζει πλήρη εξάσκηση δικαιωμάτων ή μερική, με διάθεση των υπολοίπων στην αγορά. Επιπρόσθετα, θα μπορεί να προεγγράφεται για κάλυψη τυχόν αδιάθετων μετοχών.

Προκειμένου να λυθούν τα χέρια των μελών του Γενικού Συμβουλίου του ΤΧΣ, θα προβλέπεται ασυλία ως προς τις αποφάσεις που θα αφορούν μερική εξάσκηση ή διάθεση δικαιωμάτων προτίμησης. Ταυτόχρονα, αλλάζουν τα κριτήρια επιλογής μελών για τα Διοικητικά Συμβούλια των τραπεζών.

Πρόκειται για… χειρουργικές τροποποιήσεις επί του υφιστάμενου νόμου, σύμφωνα με όσους έχουν δει το τελευταίο τρισέλιδο προσχέδιο. Το ερώτημα που ανακύπτει, είναι αν η παραπάνω προσέγγιση είναι ικανή να διασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία του Ταμείου.

Ο νόμος 3864 του 2010, παρά τις 26 τροποποιήσεις που έχει δεχθεί, διαπνέεται από ολιστική προσέγγιση. Ορίζει τη λειτουργία ενός Ταμείου, που λειτουργεί ως βραχίονας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Μπορεί να λειτουργήσει το ΤΧΣ με... χειρουργικές αλλαγές στα άρθρα 8 και 10 του νόμου, χωρίς να υπάρχει μια συνολική τροποποίηση;

Δυαδικός χαρακτήρας ή sovereign fund;

Η κυβέρνηση δεν έχει τοποθετηθεί δημόσια, αν με τις προωθούμενες αλλαγές επιχειρείται να αποκτήσει το ΤΧΣ δυαδικό χαρακτήρα ή θα μετατραπεί σε κρατικό ταμείο συμμετοχών, χάνοντας τα ειδικά προνόμιά του.

Η αρχική πρόθεση, όπως είχε διαρρεύσει, ήταν το ΤΧΣ να μπορεί να ενεργεί υπό δύο ιδιότητες: ως βραχίονας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, στην απευκταία περίπτωση που μια εκ των συστημικών τραπεζών εμφανίσει πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας και ταυτόχρονα ως sovereign fund.

Τα δημοσιεύματα των τελευταίων 10 ημερών δείχνουν στροφή προς τη μετατροπή του σε κρατικό fund, με δικαιώματα αντίστοιχα ενός κοινού μετόχου. Αν συμβεί αυτό, δεν θα προκύψουν πρακτικά θέματα; Για παράδειγμα, τα ανακτηθέντα κεφάλαια που αποδίδουν στο ΤΧΣ οι υπό ειδική εκκαθάριση τράπεζες θα πρέπει να τηρούνται σε χωριστό λογαριασμό ή να αποδίδονται απευθείας στο ΥΠΟΙΚ;

Απαντήσεις, πιθανώς, να δοθούν στη συνεδρίαση της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, την οποία ζήτησε το ΚΙΝΑΛ, για να υπάρξει ενημέρωση ως προς το θέμα της αντιμετώπισης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (Non Performing Exposures - NPEs) των τραπεζών.

Μερική εξάσκηση/πώληση δικαιωμάτων και ασυλία

Η αγορά αναμένει με ενδιαφέρον, επίσης, τις διατάξεις που θα ρυθμίσουν θέματα νομικής κάλυψης των μελών του Γενικού Συμβουλίου του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, καθώς οι αποφάσεις για το αν και πώς θα συμμετάσχει το Ταμείο στην ΑΜΚ της Πειραιώς θα πρέπει ενδεχομένως να ληφθούν αμέσως μετά την ψήφιση των τροποποιήσεων.

Το εύρος, επομένως, της ασυλίας αποτελεί ένα ευαίσθητο θέμα καθώς δεν αποκλείεται να υπάρξουν πολιτικές αντιδράσεις, στην περίπτωση που το Ταμείο υποστεί απίσχναση θέσης (dilution), λόγω απόφασης μερικής εξάσκησης ή διάθεσης δικαιωμάτων/μετοχών.

Crash test η ΑΜΚ της Πειραιώς

Το ΤΧΣ κατέχει, μετά τη μετατροπή των CoCos, το 61,34% του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας και έχει δεσμευτεί να διευκολύνει την επανιδιωτικοποίησή της, εντός της φετινής χρονιάς, με μείωση του δικού του ποσοστού, υπό τον όρο ύπαρξης ευνοϊκών συνθηκών στην αγορά.

Οι σύμβουλοι ιδιωτικοποίησης των Πειραιώς, UBS και Goldman Sachs έχουν εισηγηθεί τη διενέργεια της ΑΜΚ, ύψους 1 με 1,1 δισ. ευρώ, τον προσεχή Απρίλιο.

Το σκεπτικό τους εδράζεται στον εξής παράγοντα: αν χαθεί το «παράθυρο» του Απριλίου, η ΑΜΚ θα μετατεθεί για την περίοδο μετά την ολοκλήρωση του stress test (Ιούνιος-Ιούλιος 2021) και πριν την εκκίνηση της διαδικασίας εποπτικού ελέγχου και αξιολόγησης (SREP) της ΕΚΤ. Δηλαδή, για τον Σεπτέμβριο, εφόσον το επιτρέψει η εξέλιξη της πανδημίας και το κλίμα στις αγορές.

Σύμφωνα με όσα επικοινωνούνται σε υποψήφιους επενδυτές, ο σχεδιασμός, εφόσον εκδηλωθεί ισχυρό ενδιαφέρον από επενδυτές, προβλέπει ότι το ποσοστό του ΤΧΣ θα υποχωρήσει, μετά την ΑΜΚ, στα επίπεδα του 20% από 61,34% σήμερα.

Αυτό θα συμβεί μέσω διάθεσης από το ΤΧΣ δικαιωμάτων, με άνοιγμα βιβλίου προσφορών. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει ενδιαφέρον επενδυτών, θα εξετασθεί το σενάριο να ασκήσει πλήρως τα δικαιώματά του το ΤΧΣ και να επιχειρήσει σε καλύτερες συνθήκες διάθεση πακέτου μετοχών.

Γίνεται επομένως σαφές ότι τα μέλη του Γενικού Συμβουλίου του ΤΧΣ θα πρέπει να λάβουν εξαιρετικά σημαντικές αποφάσεις στο προσεχές μέλλον, που θα αφορούν σε δημόσια περιουσία. Ως εκ τούτου, επιδιώκουν να είναι απολύτως καλυμμένα από τη διάταξη νομικής κάλυψης, που θα φέρει στη Βουλή η κυβέρνηση.

Το ΤΧΣ ιδρύθηκε το 2010 με τον Νόμο 3864 στο πλαίσιο των Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής για την Ελλάδα και προικοδοτήθηκε με αρχικό κεφάλαιο 1,5 δισ. ευρώ, σε μετρητά. Μετά την απόφαση του Eurogroup της 21ης Φεβρουαρίου 2012, το European Financial Stability Fund (EFSF) εισέφερε στο ΤΧΣ το συνολικό ποσό των 48,2 δισ. ευρώ με τη μορφή ομολόγων του EFSF.

Σκοπός του ΤΧΣ είναι η συνεισφορά στη διατήρηση της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Ενεργεί σε συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από το Μνημόνιο Συνεννόησης της 15.3.2012, το σχέδιο του οποίου κυρώθηκε με το ν. 4046/2012 και από τη Συμφωνία Δημοσιονομικών Στόχων και Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της 19.8.2015, το σχέδιο της οποίας κυρώθηκε με το ν. 4336/2015.