Εμπόριο: Ποιοι κλάδοι σώθηκαν, ποιοι βούλιαξαν στις γιορτές

Τα σούπερ μάρκετ συνέχισαν να παίρνουν μερίδιο από το υπόλοιπο λιανεμπόριο, «βάζοντας χέρι» και στον εορταστικό τζίρο, τα βιβλιοπωλεία ευνοήθηκαν από την άρση του lockdown, όπως και τα καταστήματα εποχικών ειδών που ξεπούλησαν. Ταυτόχρονα τα παιχνιδάδικα διευκολύνθηκαν από το click away, αποσπώντας, σε συνδυασμό με τα e-shop, κομμάτι της χριστουγεννιάτικης πίτας, το μέγεθος της οποίας με βάση τις πρώτες εκτιμήσεις φαίνεται να ξεπέρασε το δισεκατομμύριο (πέρυσι ήταν 3,5 δισ. ευρώ).

Τα παραπάνω αποτελούν βασικές τάσεις που συνθέτουν τη μία όψη της αγοράς, καθώς υπάρχουν και κλάδοι όπως, κυρίως, τα κοσμηματοπωλεία αλλά και τα καταστήματα ένδυσης και υπόδησης, που δεν κατάφεραν να καλύψουν στο τελευταίο δεκαπενθήμερο του 2020 ούτε το 1/3 του αντίστοιχου περσινού τζίρου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις μία στις τρεις επιχειρήσεις εμφάνισε απώλειες μικρότερες του 50% κατά την εορταστική περίοδο και πολύ λίγες κατάφεραν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους. Ανάλογο ποσοστό εμφάνισε απώλειες που ξεπέρασαν το 70-80%.

Οι πολλές ταχύτητες στην αγορά και οι νέες καταναλωτικές τάσεις αποτυπώνονται στην ανακατάταξη μεριδίων μεταξύ φυσικών και ψηφιακών καταστημάτων, μεταξύ ομοειδών εταιρειών αλλά και μεταξύ μεγάλων και μικρότερων παικτών της αγοράς. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολη σε αυτή τη φάση η εξίσωση που δίνει το ποσοστό του τζίρου που τελικά περισώθηκε στο σύνολο της αγοράς.

Ειδικότερα στο λιανεμπόριο τροφίμων, ο Δεκέμβριος, με ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 15% με βάση προσωρινά στοιχεία, έκλεισε μια εξαιρετική χρονιά για τον κλάδο. Σε ετήσια βάση, εκτιμάται ότι η ανάπτυξη κυμάνθηκε στο 9-10% σε σχέση με το 2019 (όταν η αξία της αγοράς ανήλθε σε 11,5 δισ. ευρώ). Ας σημειωθεί ότι τον τελευταίο μήνα του χρόνου, η αγορά πραγματοποιεί το 11% του κύκλου εργασιών της ενώ το 2020 ήδη από τον Νοέμβριο, όταν άρχισε το lockdown, καταγράφηκε σημαντική αύξηση της ζήτησης σε τρόφιμα και ποτά, με τα τυροκομικά, τα κρασιά, τις σοκολάτες και τα αλλαντικά να βρίσκονται στην κορυφή της κατάταξης.

Αυτή την περίοδο πάντως τα δώρα των παιδιών ήταν στο επίκεντρο. Στην αγορά του παιχνιδιού, αντίθετα με άλλους κλάδους, η παράδοση εκτός (click away) έδωσε ώθηση στις πωλήσεις κυρίως των μικρών καταστημάτων, πολλά από τα οποία έφτασαν στο 100% του περσινού τζίρου τους. Μάλιστα υπάρχουν και περιπτώσεις επαγγελματιών που αναφέρουν ότι τον ξεπέρασαν, αλλά στο σύνολο της αγοράς είναι ζήτημα αν μπήκε στα ταμεία το 50-60% του περσινού τζίρου.

Οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς «έσωσαν» μεν ένα ποσοστό πάνω από 15-20% του περσινού εορταστικού τζίρου τους, αλλά δυσκολεύτηκαν να λειτουργήσουν με το click away, όπως συνέβη με την Jumbo, που δεν μπήκε καν στη διαδικασία, σε αντίθεση με άλλες αλυσίδες του κλάδου όπως ο Μουστάκας, τα Max Stores κ.ά.

Επίσης τα e-shop λειτούργησαν μετ’ εμποδίων καθώς δεν άντεξαν τον μεγάλο όγκο παραγγελιών και τα courier δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις έκτακτες συνθήκες. Έτσι βγήκαν μπροστά κάποιοι μικροί παίκτες που πήραν ασυνήθιστα μεγάλο μερίδιο από την πίτα του εορταστικού τζίρου. Μικρά δίκτυα και κάποιες βιοτεχνίες έφτασαν μέχρι το 30% περίπου του περσινού τζίρου τους ενώ ενισχύθηκαν οι πωλήσεις στα καταστήματα της περιφέρειας, αφού οι περιορισμοί των μετακινήσεων από νομό σε νομό ανάγκασαν τους καταναλωτές να κάνουν τα ψώνια τους στα πλησιέστερα καταστήματα.

Ικανοποίηση επικρατεί στον κόσμο του βιβλίου, που ευνοήθηκε από το άνοιγμα των βιβλιοπωλείων. Δεδομένου ότι ήταν και τα μόνα καταστήματα -μαζί με τα super market και τα καταστήματα εποχικών ειδών- στα οποία μπορούσε να μπει κανείς για να κάνει τα ψώνια του, δημιουργήθηκε κοσμοσυρροή τις ημέρες μεταξύ των αργιών Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς. Παράγοντες της αγοράς, αν και δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν σε τι βαθμό καλύφθηκε μέρος του χαμένου τζίρου από τα lockdown που προηγήθηκαν, θεωρούν ότι σίγουρα περιορίστηκε η πτώση, που ανερχόταν σε περίπου 30% στο εννεάμηνο.

Το ίδιο ισχύει για τα καταστήματα εποχικών ειδών, ενώ στον αντίποδα βρέθηκαν κλάδοι του λιανεμπορίου όπως τα κοσμηματοπωλεία και τα είδη πολυτελείας. Οι απώλειες στο σύνολο της συγκεκριμένης αγοράς ξεπερνούν το 50% από την αρχή του 2020 και η εορταστική περίοδος δεν βοήθησε για να περιοριστούν οι απώλειες.

Ειδικά η αγορά κοσμημάτων και ρολογιών αναδεικνύεται στον πιο αδύναμο κρίκο του λιανεμπορίου, με πολλές μικρές επιχειρήσεις να γράφουν απώλειες που ξεπερνούν ακόμη και το 70-80%, καθώς η κρίση και οι περιορισμοί οδήγησαν σε αναβολή μυστηρίων όπως βαφτίσεις και γάμοι και απέτρεψαν τους καταναλωτές από μη αναγκαίες δαπάνες. Επιπλέον, μια μικρή μόνο μερίδα αυτής της αγοράς διαθέτει παρουσία στο ηλεκτρονικό εμπόριο, που σημαίνει πρακτικά ότι περίπου επτά στις δέκα επιχειρήσεις δεν ήταν σε θέση να πραγματοποιήσουν πωλήσεις για μεγάλο διάστημα. Οι λίγες εταιρείες που διαθέτουν υποδομές για ηλεκτρονικές πωλήσεις περιόρισαν τις απώλειές τους περίπου στο 30%, αξιοποιώντας το click away ως συμπληρωματικό εργαλείο.

Μέσω διαδικτύου αλλά και μέσω των φαρμακείων διασώθηκαν οι πωλήσεις στον κλάδο καλλυντικών, δεδομένου ότι οι εξειδικευμένες αλυσίδες παραμένουν κλειστές, αν και την περίοδο των γιορτών αρκετά σημεία πώλησης λειτούργησαν με παράδοση εκτός καταστήματος. Η αγορά σε κάποια κανάλια έγραψε θετικό πρόσημο ενώ αρώματα και καλλυντικά προτιμήθηκαν στα χριστουγεννιάτικα δώρα και λόγω των προσφορών στις οποίες προχώρησαν τα μεγάλα e-shop.

Λιγότερο κινήθηκαν στις γιορτές είδη ένδυσης και υπόδησης ενώ, αντίθετα, τα αθλητικά είδη φαίνεται να διατήρησαν τη δυναμική τους, στο πλαίσιο των νέων τάσεων που θέλουν τους καταναλωτές να αθλούνται περισσότερο. Ειδικότερα τα καταστήματα ένδυσης προσβλέπουν στην επικείμενη εκπτωτική περίοδο για να ενισχύσουν τους τζίρους τους και ήδη προσφεύγουν σε καμπάνιες με δέλεαρ προσφορές για να δεσμεύσουν την πελατεία τους.

Τα καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών αποσπούν παραδοσιακά μεγάλο κομμάτι της πίτας του εορταστικού τζίρου ενώ η οργάνωσή τους στον τομέα των διαδικτυακών πωλήσεων τους προσθέτει πλεονέκτημα. Πάντως οι επαγγελματίες του κλάδου παρακολουθούν με αμηχανία τις εξελίξεις ενώ αιφνιδιάστηκαν με το νέο lockdown. Τρέχουν και δεν φτάνουν για να διαχειριστούν τα παράπονα των πελατών τους, που είχαν κλείσει ραντεβού για click away και τελικά δεν θα παραλάβουν, ούτε εκτός ούτε εντός.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι κάποιες αλυσίδες ακύρωσαν παραγγελίες που είχαν προγραμματίσει μέσω click away αυτή την εβδομάδα, ενώ η Κωτσόβολος υποστηρίζει ότι εκτέλεσε όλες τις παραγγελίες του click away μέσα σε 24 ώρες. Media Markt και Public δίνουν στους πελάτες τους επιλογή, είτε να ολοκληρώσουν την αγορά στο κατάστημα, όταν αρθούν τα περιοριστικά μέτρα, είτε με παράδοση στο σπίτι και μάλιστα δωρεάν, αναλαμβάνοντας το κόστος.