Προϋπολογισμός: Οι προβλέψεις για ανάπτυξη, φόρους και ελλείμματα

Ανάπτυξη 5,5% το 2021 προβλέπει το προσχέδιο προϋπολογισμού το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή, θέτοντας τον πήχη δύο μονάδες ψηλότερα, στο 7,5%, στον βαθμό όπου εισρεύσουν όπως προβλέπεται εντός του επόμενου έτους κεφάλαια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης.

Με τον ορίζοντα της πανδημίας να παραμένει θολός, στο προσχέδιο ενσωματώνεται και πρόβλεψη δυσμενών εξελίξεων είτε εντός του 2020 είτε στο δεύτερο τρίμηνο του 2021, οπότε η ανάπτυξη στο επόμενο έτος θα περιοριστεί, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στο 4,5% με 5%. Το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι οι συνολικές εισροές από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης θα φτάσουν τα 5,5 δισ. ευρώ.

Στο προσχέδιο ενσωματώνονται φορολογικές ελαφρύνσεις που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση, όπως η αναστολή της εισφοράς αλληλεγγύης και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες και παρατίθεται ένας κατάλογος των μέτρων που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας, συνολικού ύψους 21,468 δισ. ευρώ φέτος. Το 2021, οι σχετικές δαπάνες περιορίζονται αισθητά σε 2,7 δισ. ευρώ καθώς ο προϋπολογισμός επιστρέφει προς την περιοχή των μηδενικών πρωτογενών πλεονασμάτων (-1% του ΑΕΠ στο κεντρικό σενάριο με εκτίναξη στο 3% σε περίπτωση επιβεβαίωσης καθοδικών κινδύνων). Ενσωματώνονται ακόμα αυξημένες δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα στα 2,5 δισ. ευρώ, με αύξηση 2 δισ. ευρώ σε σχέση με φέτος.

Έσοδα και δαπάνες προσαρμόζονται στις προβλέψεις ανάκτησης σημαντικού μέρους του χαμένου εδάφους φέτος, όταν η ύφεση 8,2% οδηγεί σε συρρίκνωση των εσόδων και αύξηση των δαπανών. Τα καθαρά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού, σε δημοσιονομική βάση, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 53.705 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 3.558 εκατ. ευρώ ή 7,1% έναντι των εκτιμήσεων του 2020.

Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2021 προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν (σε δημοσιονομική βάση) σε 63.884 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 4.645 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη εκτίμηση για το 2020.

Για το έτος 2021, προβλέπεται η διάθεση πόρων ύψους 6,750 δισ. ευρώ μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, με κατανομή της συνολικής δαπάνης μεταξύ των έργων που θα συγχρηματοδοτηθούν από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ύψους 6.000 εκατ. ευρώ και εκείνων που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους, ύψους 750 εκατ. ευρώ.

Στα βασικά μεγέθη, στο προσχέδιο προϋπολογισμού προβλέπεται ότι η ανεργία από 18,6% φέτος θα υποχωρήσει στο 16,5% το 2021, η απασχόληση θα αυξηθεί κατά 5,2% μετά από βουτιά 4,7% φέτος, η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 5,8% μετά από πτώση 6% και η δημόσια κατανάλωση, αντίστροφα, θα περιοριστεί κατά 1,8% μετά από φετινή άνοδο κατά 1,7%.

Το 2021, το υπουργείο Οικονομικών προβλέπει έκρηξη επενδύσεων με ρυθμό 30,4% μετά από πτώση 10,9% φέτος, αύξηση εισαγωγών κατά 18% (-15,1% φέτος) και εξαγωγών κατά 22,2% (-24,7%) με τον αποπληθωριστή ΑΕΠ σε θετική μεταβολή 1%, μετά από αρνητική μεταβολή -0,8% το 2020.

Στον προϋπολογισμό του 2021 διατηρείται, για λόγους ασφάλειας, το ειδικό αποθεματικό που δημιουργήθηκε το 2020 για την Covid-19, ώστε να υπάρχει δυνατότητα αντιμετώπισης αναγκών που μπορεί να δημιουργηθούν τόσο από τις υγειονομικές όσο και από τις οικονομικές πτυχές της πανδημίας τους πρώτους μήνες του 2021.

Οι ανάγκες αυτές και οι συνέπειες της ύφεσης του 2020 οδηγούν σε πρόβλεψη πρωτογενούς ελλείμματος ύψους 1% για το 2021, ποσοστό που συνδυάζει τη συνέχιση της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής με την αναγκαία όμως σύνεση που απαιτεί η διασφάλιση της μακροχρόνιας ισορροπίας της ελληνικής οικονομίας. Το ποσοστό αυτό θα επιδεινωθεί και θα κινηθεί στην περιοχή του 3%, στην περίπτωση του δυσμενούς μακροοικονομικού σεναρίου.

Σε κοινή τους δήλωση, Χρήστος Σταϊκούρας και Θεόδωρος Σκυλακάκης σημειώνουν πως η δυναμική ανάκαμψη η οποία προβλέπεται για το 2021 διευκολύνεται επίσης από τα μέτρα μείωσης του φορολογικού και ασφαλιστικού βάρους και ενθάρρυνσης της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, που περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό του 2021. Μέτρα που αφορούν -μεταξύ άλλων- στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά τρεις μονάδες από την 1.1.2021, στην κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για τα εισοδήματα που προέρχονται από ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα και στη δυνατότητα προσλήψεων χωρίς ασφαλιστικές εισφορές για έξι μήνες και υπό ελάχιστες γραφειοκρατικές προϋποθέσεις, που ήδη ξεκίνησε από την 1η Οκτωβρίου του 2020. Η ανάκαμψη διευκολύνεται επίσης από τα εκτεταμένα αλλά συνετά μέτρα στήριξης του 2020, που έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις και το 2021».

Αναλυτικά, καταθέτοντας το κείμενο του Προσχεδίου, ο υπουργός Οικονομικών κ. Χρήστος Σταϊκούρας και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Θόδωρος Σκυλακάκης δήλωσαν:

«Καταθέτουμε προς συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2021, σε μια περίοδο κατά την οποία η παγκόσμια οικονομία και οι κοινωνίες συνεχίζουν να δοκιμάζονται από τη σοβαρότερη υγειονομική κρίση της τελευταίας εκατονταετίας και τη -συνεπακόλουθη- χειρότερη ετήσια παγκόσμια ύφεση από το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

Ο προϋπολογισμός του 2021 καταρτίζεται, δυστυχώς, υπό παράδοξες και εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες και υπό το καθεστώς σοβαρής αβεβαιότητας, που συνεπάγεται η ευμετάβλητη πιθανολόγηση του χρόνου λήξης της πανδημίας και επιστροφής της παγκόσμιας οικονομίας σε τροχιά κανονικότητας, σημαντικής ανάταξης και διατηρήσιμης ανάπτυξης.

Η εγγενής αυτή αβεβαιότητα και οι μεταφερόμενες οικονομικές και δημοσιονομικές συνέπειες της ύφεσης το επόμενο έτος οδήγησαν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα στην απόφαση να ισχύσει, και το 2021, στα δημοσιονομικά των χωρών-μελών της ευρωζώνης, η γενική ρήτρα διαφυγής. Απόφαση που έχει ως στόχο να προφυλαχθεί, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, από τις επιπτώσεις της πανδημίας ο παραγωγικός και κοινωνικός ιστός και να μην παρεμποδιστεί η σημαντική ανάκαμψη που σε κάθε περίπτωση προβλέπεται για το επόμενο έτος. Στο πλαίσιο της γενικής ρήτρας διαφυγής, αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού, η εμπιστοσύνη που απολαμβάνει η χώρα τόσο στις αγορές όσο και μεταξύ των εταίρων και πιστωτών της. Αυτή αντανακλάται στα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων που βρίσκονται σήμερα σε ιστορικά χαμηλά και είναι κατά τάξεις μεγέθους μικρότερα από αυτά με τα οποία δανειζόταν η προηγούμενη κυβέρνηση.

Επίσης πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν στον προϋπολογισμό του 2021 οι ευρωπαϊκοί πόροι που η χώρα διασφάλισε στη διαπραγμάτευση του Ιουλίου του 2020 και θα εισρεύσουν το 2021, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και του React EU. Οι πόροι αυτοί ενισχύουν την ανάκαμψη της χώρας προσθέτοντας δύο ποσοστιαίες μονάδες στην ανάπτυξη το 2021, ανεβάζοντάς την από το 5,5% (σενάριο βάσης), στο 7,5% (τελική πρόβλεψη Προσχεδίου). Στο δυσμενές σενάριο για την εξέλιξη της πανδημίας, είτε εντός του 2020 είτε στο δεύτερο τρίμηνο του 2021, η ανάπτυξη στο επόμενο έτος θα περιοριστεί, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στο 4,5% με 5%.

Η δυναμική ανάκαμψη η οποία προβλέπεται για το 2021 διευκολύνεται επίσης από τα μέτρα μείωσης του φορολογικού και ασφαλιστικού βάρους και ενθάρρυνσης της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, που περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό του 2021. Μέτρα που αφορούν -μεταξύ άλλων- στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά τρεις μονάδες από την 1.1.2021, στην κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για τα εισοδήματα που προέρχονται από ιδιωτική οικονομική δραστηριότητα και στη δυνατότητα προσλήψεων χωρίς ασφαλιστικές εισφορές για έξι μήνες και υπό ελάχιστες γραφειοκρατικές προϋποθέσεις, που ήδη ξεκίνησε από την 1η Οκτωβρίου του 2020. Η ανάκαμψη διευκολύνεται επίσης από τα εκτεταμένα αλλά συνετά μέτρα στήριξης του 2020, που έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις και το 2021.

Στον προϋπολογισμό του 2021 διατηρείται, για λόγους ασφάλειας, το ειδικό αποθεματικό που δημιουργήθηκε το 2020 για την Covid-19, ώστε να υπάρχει δυνατότητα αντιμετώπισης αναγκών που μπορεί να δημιουργηθούν τόσο από τις υγειονομικές όσο και από τις οικονομικές πτυχές της πανδημίας τους πρώτους μήνες του 2021. Οι ανάγκες αυτές και οι συνέπειες της ύφεσης του 2020 οδηγούν σε πρόβλεψη πρωτογενούς ελλείμματος ύψους 1% για το 2021, ποσοστό που συνδυάζει τη συνέχιση της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, με την αναγκαία όμως σύνεση που απαιτεί η διασφάλιση της μακροχρόνιας ισορροπίας της ελληνικής οικονομίας. Το ποσοστό αυτό θα επιδεινωθεί και θα κινηθεί στην περιοχή του 3%, στην περίπτωση του δυσμενούς μακροοικονομικού σεναρίου.

Ο προϋπολογισμός του 2021, εκ της φύσεώς του αλλά και λόγω των υποχρεώσεων όλων των χωρών στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, δεν μπορεί να περιλαμβάνει μόνιμα δημοσιονομικά μέτρα. Η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων, για τον ταχύτατο ηλεκτρονικό εκσυγχρονισμό των κρατικών δομών και οι παράλληλες μεταρρυθμίσεις που προγραμματίζουν τα Υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για την αποτελεσματική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της αδήλωτης εργασίας, σε συνδυασμό με τη συνολική πολιτική της κυβέρνησης για την ενθάρρυνση νέων επενδύσεων, που ενισχύεται σημαντικά και από το Ταμείο Ανάκαμψης, αναμένεται ότι θα δημιουργήσουν μόνιμο δημοσιονομικό χώρο από το 2022 και εντεύθεν.

Η δυναμική ανάκαμψη θα επιτρέψει, μετά τη λήξη της πανδημίας, να πετύχει η Ελλάδα μια σημαντική δημοσιονομική βελτίωση το 2021 και να εισέλθει, στη συνέχεια, με τη βοήθεια των μεταρρυθμίσεων που υλοποιούνται, σε τροχιά εξάλειψης του επενδυτικού κενού, περιορισμού της ανεργίας και μείωσης του φορολογικού και ασφαλιστικού βάρους και εισόδου σε έναν ενάρετο μακροχρόνιο κύκλο υψηλής, διατηρήσιμης, έξυπνης και πράσινης οικονομικής ανάπτυξης και αυξανόμενης κοινωνικής ευημερίας».

*Δείτε το προσχέδιο του προϋπολογισμού 2021 στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".