Οι φωτογραφικοί διαγωνισμοί στα απορρίμματα και η... θαυματουργή μεμβράνη!

Μέχρι το Μέγαρο Μαξίμου έχουν φτάσει οι καταγγελίες, σύμφωνα με τις οποίες αρκετοί δήμοι σε ολόκληρη την Ελλάδα έχουν ξεκινήσει ή σχεδιάζουν διαγωνισμούς για την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων που είναι φωτογραφικοί, ενώ παραβιάζουν και τις σχετικές κοινοτικές οδηγίες. Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς κατασκευών, αντί να προωθείται ενιαία στρατηγική, με ενίσχυση των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), όπως είχε αρχικά εξαγγείλει η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), παρατηρείται το φαινόμενο να ενισχύονται τα κλασικά δημόσια έργα, όπου κάθε έργο έχει διαφορετικό τεύχος δημοπράτησης, διαφορετικές προδιαγραφές εκτός των κοινοτικών οδηγιών! Και ας είναι γνωστό πως οι μοναδικές σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων που διαθέτει η χώρα κατασκευάστηκαν με ΣΔΙΤ (Δυτική Μακεδονία, Ηπειρος, Σέρρες) ενώ μία (στα Χανιά) λειτουργεί ως δημοτική επιχείρηση.

Μάλιστα σε τρεις περιπτώσεις διαγωνισμών που βρίσκονται σε εξέλιξη, συνολικού προϋπολογισμού 55 εκατ. ευρώ, φωτογραφίζεται, σύμφωνα με τις καταγγελίες, και συγκεκριμένος ανάδοχος «μέσω της απαίτησης για χρήση μιας συγκεκριμένης μεμβράνης που παράγει ένας συγκεκριμένος προμηθευτής που συνεργάζεται αποκλειστικά με έναν εργολάβο». Εξαιτίας της «θαυματουργής μεμβράνης», ο ανταγωνισμός περιορίζεται αισθητά όπως προκύπτει από τους τρεις διαγωνισμούς. Στη Ζάκυνθο υπήρξε μόνο μία προσφορά, στη Ναύπακτο μόνο δύο προσφορές, ενώ στην Κέρκυρα, όπου το έργο για τη νέα μονάδα είναι μεγάλο, επιχείρησαν να κατέβουν και άλλοι, αλλά τελικά προχώρησαν σε προσφυγές θεωρώντας πως ο διαγωνισμός είναι φωτογραφικός και τώρα απειλείται με ακύρωση.

Όσοι υποστηρίζουν πως πρέπει να εφαρμοστούν οι εξαγγελίες για έργα με ΣΔΙΤ και όχι το σημερινό κατακερματισμένο μοντέλο, όπου κάθε δήμος φτιάχνει τη δική του μονάδα ως δημόσιο έργο, επισημαίνουν πως στους διαγωνισμούς ΣΔΙΤ υπήρχαν πέντε και έξι προσφορές. Αντίθετα στους εν εξελίξει διαγωνισμούς δημοσίων έργων εμφανίζονται ένας ή δύο! Στην Αλεξανδρούπολη, για παράδειγμα, αρχικά το έργο προωθούνταν με ΣΔΙΤ και στον διαγωνισμό κατέβηκαν έξι εταιρείες. Ο διαγωνισμός ακυρώθηκε επί της προηγούμενης κυβέρνησης και επαναπροκηρύχθηκε ως δημόσιο έργο με έναν υποψήφιο, ο οποίος και ανέλαβε το έργο.

Προς το παρόν δεν φαίνεται να ιδρώνει το αυτί της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ, αν και πληροφορίες αναφέρουν πως είναι έτοιμη να παρέμβει. Στην αγορά υποστηρίζουν πως πράγματι τα ΣΔΙΤ δεν είναι πανάκεια, ειδικά σε μικρά νησιά ή μικρούς δήμους, όπου υπάρχει μεγάλο κόστος μεταφοράς σε μια κεντρική τοπική μονάδα επεξεργασίας. Όμως, αδυνατούν να εξηγήσουν τους λόγους για τους οποίους η Περιφέρεια Αττικής, στην οποία καταγράφεται μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίηση του σχεδίου διαχείρισης απορριμμάτων, αποφάσισε να φτιάξει δύο μονάδες με ΣΔΙΤ και μία ως δημόσιο έργο (στο Γραμματικό). «Για ποιο λόγο δεν προχωρούν και οι τρεις μονάδες με ΣΔΙΤ;» αναρωτιούνται όσοι ασχολούνται με την υπόθεση των απορριμμάτων. Οι ίδιοι προσθέτουν πως αντίστοιχη πρακτική αποφάσισε να εφαρμόσει, για ανεξήγητους λόγους, και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας όπου προωθείται μία μονάδα με ΣΔΙΤ (για τη Δυτική Θεσσαλονίκη) και μία ως παραδοσιακό δημόσιο έργο (για Ανατολική Θεσσαλονίκη).

Η Ελλάδα πληρώνει σήμερα ημερήσια πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Ενωση εξαιτίας της απουσίας σύγχρονου μοντέλου διαχείρισης απορριμμάτων σε πολλές περιοχές, όπως η Πελοπόννησος. Ταυτόχρονα υπάρχει ο κίνδυνος απώλειας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από κοινοτικούς πόρους που είχαν δεσμευτεί για κατασκευή μονάδων επεξεργασίας. Η χώρα διαθέτει σήμερα τέσσερις σύγχρονες μονάδες, όπως προαναφέρθηκε, και δύο πεπαλαιωμένες σε Φυλή και Ηράκλειο Κρήτης. Γι’ αυτό η ηγεσία του ΥΠΕΝ είχε προαναγγείλει πως μέσα στο 2020 θα προχωρήσει στη δημοπράτηση 17 μονάδων επεξεργασίας σε ολόκληρη τη χώρα, ώστε να μη χαθούν πόροι που αγγίζουν το μισό δισ. ευρώ.

Οι διαγωνισμοί που είχαν ανακοινωθεί αφορούσαν Δυτική Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλο, Λαμία, Βόρειο Εβρο, Λέσβο, Χαλκίδα, Λάρισα, Ηράκλειο, Αγρίνιο, Σητεία, Χερσόνησο, Μύκονο, Φωκίδα, Ανδρο, Τήνο και Κεφαλονιά. Ορισμένοι διαγωνισμοί έχουν ήδη ξεκινήσει, με την κατασκευαστική αγορά να διαμαρτύρεται για τις γνωστές «φωτογραφίες» που περιορίζουν τον ανταγωνισμό. Επειδή, μάλιστα, δεν υπήρξε μέχρι σήμερα αντίδραση από το ΥΠΕΝ, οι καταγγελίες έφτασαν μέχρι το πρωθυπουργικό γραφείο.

Εκτός των φωτογραφικών όρων, οι κατασκευαστικές εταιρείες υποστηρίζουν πως οι διαγωνισμοί προδιαγράφουν μονάδες που παραβιάζουν τις κοινοτικές οδηγίες για το ποσοστό των επεξεργασμένων απορριμμάτων που θα θάβεται σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΥ). Για την ακρίβεια, προβλέπουν πως θα θάβεται πολλαπλάσιο ποσοστό από το 10% που είναι στόχος των κοινοτικών οδηγιών για τα επόμενα χρόνια.

Επίσης, όλοι σχεδόν οι διαγωνισμοί προβλέπουν βαρύτητα 50% για την οικονομική προσφορά και 50% για την τεχνική αξιολόγηση, με αποτέλεσμα, ακόμα και εάν κάποιος είναι σημαντικά φθηνότερος να αποκλείεται, αφού δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους φωτογραφικούς τεχνικούς όρους.