Τρεις άγνωστοι x και μία... νάρκη στον προϋπολογισμό

Κάθε καλοκαίρι, τέτοια εποχή, το οικονομικό επιτελείο αρχίζει να βάζει τα πρώτα λιθαράκια κατάρτισης του προϋπολογισμού του επόμενου έτους, προκειμένου στις αρχές Οκτωβρίου το προσχέδιο να κατατεθεί στη Βουλή.

Το ίδιο συμβαίνει και φέτος αλλά, όπως αναφέρει πηγή του υπουργείου Οικονομικών, ο προϋπολογισμός του 2021 ενσωματώνει στην παρούσα φάση μια σειρά από αβεβαιότητες, το βάρος και το εύρος των οποίων καθιστούν την κατάρτισή του εξίσωση για πολύ δυνατούς λύτες…

Το πρώτο το οποίο δεν γνωρίζει με σαφήνεια το υπουργείο Οικονομικών είναι πόση τελικά θα είναι η ύφεση του 2020. Παρότι το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει μεταβάλει τις εκτιμήσεις του, μεταξύ περίπου 5% και 8%, οι αναθεωρήσεις διαδέχονται η μία την άλλη εντός και εκτός Ελλάδας για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Μόλις χθες, το ΙΟΒΕ αναθεώρησε προς το δυσμενέστερο τις προηγούμενες εκτιμήσεις του, βάζοντας τον πήχη της φετινής ύφεσης από το 5% στο 7,5% στο βασικό σενάριο και από το 9% στο 10,5% στο δυσμενές, με τον επικεφαλής του ιδρύματος Νίκο Βέττα να προειδοποιεί πως η δυναμική ανάκαμψη του 2021 δεν είναι δεδομένη και θα πρέπει να «χτιστεί».

Είχαν προηγηθεί οι αναθεωρημένες προς το καλύτερο (9% ύφεση έναντι 9,7% ) εκτιμήσεις της Κομισιόν για φέτος, οι οποίες συνδυάζονταν όμως με καθοδική αναθεώρηση των προβλέψεων ανάκαμψης για το 2021 (από το 7,9% σε 6%). Το εύρος των εκτιμήσεων αναδεικνύει, αφενός, το μέγεθος της αβεβαιότητας, αφετέρου, έρχεται να επιβεβαιώσει την αδυναμία διατύπωσης προβλέψεων με σχετική ασφάλεια. Ο πρώτος μεγάλος άγνωστος x του προϋπολογισμού του 2021 είναι πού θα κλείσει φέτος η ύφεση και η αλλαγή των προσδοκιών για τον τουρισμό σε συνάρτηση με τις εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας δεν θα αφήσουν τον ορίζοντα των προβλέψεων να καθαρίσει πριν περάσει το καλοκαίρι.

Το δεύτερο μεγάλο ερώτημα είναι τι και πότε θα συμφωνήσουν οι ηγέτες των 27 της Ε.Ε αναφορικά με το Ταμείο Ανάκαμψης. Όλοι οι εκπρόσωποι των θεσμών στην Ε.Ε τονίζουν την ανάγκη να υπάρξει συμφωνία μέσα στον Ιούλιο, με την Άγκελα Μέρκελ να επαναλαμβάνει ότι δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο αλλά οι διαφορές μεταξύ των 27 παραμένουν και είναι μεγάλες.

Η κυβέρνηση προσδοκά συμφωνία εντός Ιουλίου, αλλά οι πιθανότητες αυτό να συμβεί στη Σύνοδο της επόμενης εβδομάδας, σύμφωνα με πηγή με γνώση των διεργασιών, εκτιμώνται στο 60%.

Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης θα μπορούσαν με βάση την αρχική πρόταση της Κομισιόν να φτάσουν για την Ελλάδα στο άθροισμα των 32 δισ. ευρώ (9,5 δισ. ευρώ δάνεια και 22,5 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις). Δεν έχουν ακόμα «κλειδώσει». Πληροφορίες αναφέρουν πως η κυβέρνηση θα ήθελε να αξιοποιήσει ένα μέρος αυτών των κεφαλαίων για μειώσεις ασφαλιστικών εισφορών ή φόρων. Παρότι η άμεση χρηματοδότηση ελάφρυνσης φορολογικών ή ασφαλιστικών βαρών είναι μάλλον εκτός ατζέντας, εξετάζεται πώς θα μπορούσε, εάν θα μπορούσε, να υπάρξει έστω και έμμεση χρηματοδότησή τους σε συνδυασμό με μεταρρυθμίσεις οι οποίες αποτελούν βασικό «προαπαιτούμενο» των ενισχύσεων.

Πρώτος στόχος της κυβέρνησης στο μέτωπο των ελαφρύνσεων, όπως έχει τεθεί από τον πρωθυπουργό, με τον Χρήστο Σταϊκούρα να επαναλαμβάνει συχνά πυκνά, είναι η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και οι πληροφορίες αναφέρουν πως οι σχετικές εξαγγελίες θα βρεθούν στον πυρήνα των ανακοινώσεων της φετινής ΔΕΘ, παράλληλα με το νέο οδικό χάρτη μείωσης των φόρων. Για να υπάρξει καθαρός ορίζοντας στο πεδίο των ελαφρύνσεων, όμως, πρέπει να υπάρξει πρώτα συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης.

Το τρίτο μεγάλο ερώτημα έρχεται από το μέτωπο των δημοσιονομικών κανόνων που θα ισχύσουν στην ευρωζώνη το 2021. Στο υπουργείο Οικονομικών είναι ξεκάθαρο πως η Ελλάδα δεν θα έχει ειδική μεταχείριση και όποιοι κανόνες ισχύσουν για τις υπόλοιπες χώρες, θα ισχύσουν και για εμάς, αλλά κανείς δεν γνωρίζει στην παρούσα φάση εάν η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής, η οποία τέθηκε σε ισχύ φέτος, θα παραμείνει ενεργή και το 2021. Ο απερχόμενος πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο, σε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, συνέστησε προσοχή, κρούωντας κώδωνα κινδύνου παράτασης της ύφεσης, εάν η επαναφορά στη δημοσιονομική «πειθαρχία» γίνει απότομα. Οι διατυπώσεις του Πάολο Τζεντιλόνι κατά τη χθεσινή συνέντευξη Τύπου μετά το τελευταίο Εurogroup του καλοκαιριού δείχνουν ότι η Κομισιόν σκέφτεται παράταση. Η συζήτηση για τα δημοσιονομικά του 2021 αναμένεται να αρχίσει τον Σεπτέμβριο στο Eurogroup του Βερολίνου.

Το προσχέδιο το οποίο κατατίθεται από τον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών τον Οκτώβριο κάθε χρονιάς δεν είναι ασύνηθες να αλλάζει δραστικά με τον τελικό προϋπολογισμό του επόμενου έτους, ο οποίος κατατίθεται στη Βουλή στο τέλος Νοεμβρίου. Συνήθως οι αλλαγές δεν είναι δραματικές. Φέτος, δεν μπορεί τίποτα να αποκλειστεί.