Πώς θα κινηθούν φόροι, δανεικά και χρέος σε συνθήκες πανδημίας

To 2020 ο «τυφώνας» της πανδημίας θα χτυπήσει καταλυτικά την ελληνική οικονομία, με ύφεση 4,7% στο καλό σενάριο και 7,9% στο δυσμενές, πρωτογενές έλλειμμα 1,9% στο βασικό σενάριο και 2,8% στο δυσμενές, εκτίναξη της ανεργίας στο 19,9% του εργατικού δυναμικού και «έκρηξη» του δημόσιου χρέους στο 188,8% του ΑΕΠ από 176,6% του ΑΕΠ πέρυσι. Εάν οι υπολογισμοί του υπουργείου Οικονομικών, όπως αποτυπώνονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας το οποίο εστάλη στην Κομισιόν, επιβεβαιωθούν στην πράξη, το 2021, θα μπορούμε να πούμε σε μεγάλο βαθμό «καταιγίδα ήταν και πέρασε…». Μέχρι να φτάσουμε εκεί βέβαια, υπάρχει ένα βουνό αβεβαιοτήτων…

Οι προβλέψεις του υπουργείου πάντως αποπνέουν μια σχετική αισιοδοξία για την επόμενη μέρα στην ελληνική οικονομία. Αναφέρουν μεταξύ άλλων:

1. Ανάπτυξη μετά την καταιγίδα. Στον βαθμό όπου η ύφεση φέτος είναι 4,7%, το 2021 θα έρθει ανάκαμψη 5,1%. Αν επιβεβαιωθεί το δυσμενές σενάριο, τότε μετά το 7,9% της φετινής κάθετης πτώσης έρχεται ανάπτυξη 8% το 2021.

2. Επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα. Μετά το περυσινό πλεόνασμα 4,4% του ΑΕΠ (ESA 2010 ή 3,5% του ΑΕΠ σε όρους προγράμματος), το 2021 επιστρέφουμε σε πρωτογενές πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ. Το σύνολο των εσόδων γενικής κυβέρνησης υποχωρεί φέτος στο 46,7% του ΑΕΠ (από 47,8% πέρυσι) αλλά «ανακάμπτει» στο 47,3% του ΑΕΠ το 2021, ενώ οι συνολικές δαπάνες αντίστοιχα από το 46,8% ανεβαίνουν φέτος στο 51,4%, πριν επιστρέψουν στο 47,5% του ΑΕΠ το 2021.

3. Οι φόροι. Επιμέρους τα φορολογικά έσοδα από το 26,4% του ΑΕΠ υποχωρούν φέτος στο 25,6% και ενισχύονται του χρόνου στο 26,5% του ΑΕΠ, με τους φόρους εισοδήματος και περιουσίας να ακολουθούν σταθερά τροχιά πτώσης (από 9,4% σε 9,2% και στη συνέχεια στο 9% του ΑΕΠ).

4. Δανεικά με «μέτρο». Οι προβλέψεις αναφορικά με την εξέλιξη του δημόσιου χρέους υποδηλώνουν πως η κυβέρνηση σχεδιάζει να είναι παραπάνω από «μετρημένη» στην ανάληψη νέων χρεών. Αυτό άλλωστε δείχνει μέχρι σήμερα και με τις δηλώσεις αρμόδιων στελεχών μέσω των οποίων τηρούνται αποστάσεις ασφαλείας ακόμα και από τα δάνεια του ESΜ χωρίς μνημόνιο, στη βάση των τελευταίων αποφάσεων του Eurogroup για τα 240 δισ. ευρώ του Μηχανισμούμ τα οποία θα είναι διαθέσιμα από 1η Ιουνίου στα κράτη-μέλη για την κάλυψη άμεσων και έμμεσων δαπανών υγείας, πρόληψης και προστασίας της Covid-19. Tο δημόσιο χρέος αναμένεται από τα 331,1 δισ. ευρώ του 2019 να φτάσει φέτος στα 337 δισ. ευρώ και να μειωθεί στα 334 δισ. ευρώ το 2021. Ως ποσοστό του ΑΕΠ φέτος, το ΥΠΟΙΚ προβλέπει ότι θα έχουμε μια «έκρηξη» στο 188% του ΑΕΠ (από 176,6%), πολύ μακριά από τις προβλέψεις του ΔΝΤ αλλά και επενδυτικών τραπεζών για διάσπαση του φράγματος του 200%. Το 2021 προβλέπεται επιστροφή στο 176,8% του ΑΕΠ.

5. Οι αγορές. Ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους στα τέλη της περασμένης χρονιάς είχε ανακοινώσει πως θα προχωρήσει σε εκδόσεις χρέους έως και 8 δισ. ευρώ φέτος. Τα 8 δισ. ευρώ θα τα δανειστούμε, αφήνοντας τα εναλλακτικά χαμηλότερα σενάρια στην άκρη. Μάλιστα, στο Πρόγραμμα Σταθερότητας αναφέρεται ότι θα υπάρξουν τροποποιήσεις στη στρατηγική δανεισμού, χωρίς όμως να προκύπτει αύξηση του ορίου. Με την αναφορά στα σχέδια μείωσης του όγκου των εντόκων γραμματίων και νέας πρόωρης αποπληρωμής δανείων του ΔΝΤ ή άλλων πράξεων διαχείρισης δημόσιου χρέους, αφήνεται να εννοηθεί πως αυτά τα σχέδια μπαίνουν στο συρτάρι (μάλλον αυτονόητο στις δεδομένες συνθήκες), ενώ γίνεται ειδική αναφορά στις δύο φετινές εκδόσεις χρέους αλλά και στην «ομπρέλα προστασίας» που έχουν ανοίξει οι αποφάσεις της ΕΚΤ για την επιλεξιμότητα των ελληνικών τίτλων.