Υποδομές: Τα 13 δισ., τα στοιχειωμένα έργα και οι προτάσεις της McKinsey

Πριν από περίπου οκτώ χρόνια, σε μια παρουσίαση σε επενδυτικό φόρουμ που είχε πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη, ο γενικός διευθυντής του ελληνικού γραφείου της εταιρείας συμβούλων McKinsey Γ. Τσόπελας είχε παρουσιάσει πέντε προτάσεις που θα μπορούσαν να επαναφέρουν την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης.

Μία από τις προτάσεις, που αφορά την επιτάχυνση δεκάδων βαλτωμένων έργων υποδομών, φαίνεται πως περιλαμβάνεται και στο νέο πακέτο μέτρων που κατέθεσε ο διεθνής οίκος στη σημερινή κυβέρνηση. Για το «πακέτο των έργων ύψους 13 δισ. ευρώ» μιλάει με κάθε ευκαιρία και ο υπουργός Υποδομών Κώστας Καραμανλής ο οποίος ετοιμάζει αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο παραγωγής των δημοσίων έργων στην Ελλάδα και ζητάει επιτάχυνση εγκρίσεων από την Κομισιόν.

Το δυσάρεστο είναι πως τα περισσότερα από τα έργα που κατά τον κ. Τσόπελα έπρεπε να επιταχυνθούν ή να υλοποιηθούν από το 2012, όταν και κατέθεσε το πακέτο προτάσεων, είναι ακόμα υπό… επιτάχυνση αν και έχει μεσολαβήσει μια οκταετία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα έργα για τη δημιουργία ταχείας σιδηροδρομικής γραμμής μεταφοράς εμπορευμάτων (Πάτρα – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – σύνορα με Βόρεια Μακεδονία) αφού ακόμα και σήμερα δεν γνωρίζουμε πότε και πως θα συνδεθεί το σιδηροδρομικό δίκτυο με το λιμάνι της Πάτρας. Η διαμάχη με τη δημοτική αρχή, που ζητάει υπόγεια σύνδεση με το λιμάνι, δεν έχει τελειώσει, αν και ο κ. Καραμανλής έχει ξεκαθαρίσει πως η σύνδεση θα είναι στο μεγαλύτερο τμήμα της επιφανειακή.

Επιπλέον, τα προβλήματα στον ΟΣΕ (που κατά τη διάρκεια των μέτρων σχεδόν δε λειτούργησε αφού τα γραφεία του ήταν άδεια), δεν επιτρέπουν να προχωρήσουν οι συμβάσεις συντήρησης του σιδηροδρομικού δικτύου. Ετσι, το σχέδιο για ταχεία μεταφορά εμπορευμάτων από τον Πειραιά προς την Κεντρική Ευρώπη παραμένει… σχέδιο.

Προ ημερών η Ουγγαρία ανακοίνωσε πως συμφώνησε με την Κίνα για την αναβάθμιση του τμήματος από τα σύνορα με τη Σερβία μέχρι τη Βουδαπέστη. Και οι Σέρβοι έχουν συμφωνήσει με τους Κινέζους για το τμήμα από το Βελιγράδι μέχρι τα σύνορα με την Ουγγαρία. Στα θετικά πρέπει, πάντως, να υπολογιστούν οι επενδύσεις στα λιμάνια Αθήνας και Θεσσαλονίκης για την ενίσχυση του μεταφορικού τους έργου, οι οποίες προχωρούν.

Αντίστοιχα δυσάρεστη είναι η εικόνα και με άλλα έργα που περιλαμβάνονταν το 2012 στις προτάσεις της McKinsey όπως οι επενδύσεις στη διαχείριση απορριμμάτων (ελάχιστα έργα υλοποιήθηκαν, κυρίως με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα), η ζεύξη Σαλαμίνας – Περάματος, οι επεκτάσεις των οδικών αξόνων (π.χ. τα τμήμα Ιωάννινα – Κακαβιά, Καλαμάτα – Πύλος – Μεθώνη), οι βιολογικοί καθαρισμοί στην Ανατολική Αττική, το εμπορευματικό κέντρο του ΟΣΕ στο Θριάσιο Πεδίο (αντί να προχωρά η επένδυση, η Κομισιόν έχει εκκινήσει τη διαδικασία επιστροφής δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ κοινοτικών κονδυλίων).

Στην περίπτωση της υποθαλάσσιας ζεύξης Σαλαμίνας – Περάματος είναι σε εξέλιξη επί χρόνια «ανταγωνιστικός διάλογος» με τους υποψηφίους ομίλους, χωρίς να είναι γνωστός ο ορίζοντας ολοκλήρωσης του «διαλόγου». Με το μοντέλο του αέναου «ανταγωνιστικού διαλόγου» προωθούνται και κάποια άλλα έργα, όπως το ΣΔΙΤ για το τμήμα Καλαμάτα – Πύλος – Μεθώνη, ο Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ), κ.α. Στον κατάλογο των έργων που είχε παρουσιάσει η McKinsey το 2012 περιλαμβάνονται και οι επενδύσεις σε ευρυζωνικά δίκτυα, με τον σχετικό διαγωνισμό να προωθείται, επίσης με τη διαδικασία του «ανταγωνιστικού διαλόγου» τους τελευταίους μήνες.

Την ανάγκη κινητοποίησης, όχι μόνο για τη στήριξη της οικονομίας μετά την πανδημία, αλλά και για να μη χαθούν κοινοτικά κονδύλια (αν και θα υπάρξει η γνωστή ελαστικότητα από την Κομισιόν) δείχνουν και πρόσφατα στοιχεία του ΙΟΒΕ. Το 2019, που κανονικά θα ήταν μια χρονιά κορύφωσης του ΕΣΠΑ 2014 – 2020 και των έργων, καταγράφηκε κάμψη στις κατασκευές κατά 5,5%, σε συνέχεια μείωσης 12,5% το 2012. Ειδικά στα δημόσια έργα η κάμψη ήταν ακόμα μεγαλύτερη πέρυσι και ξεπέρασε το 16,2%.

Τις τελευταίες ημέρες ο κ. Καραμανλής υποστηρίζει πως στο πακέτο των έργων θα ενταχθεί το Βόρειο τμήμα του Αξονα Κεντρικής Ελλάδας, ο οδικός άξονας Πάτρα – Πύργος, το πρώτο τμήμα της νέας γραμμής 4 του μετρό Αθήνας και αρκετοί από τους διαγωνισμούς που προαναφέρθηκαν. Η επιτάχυνση των διαγωνισμών, μέσω θεσμικών παρεμβάσεων και αλλαγών στη διαδικασία τεχνικής ωρίμανσης των έργων (μελέτες, κ.α.) αποτελούν πρώτη προτεραιότητα του υπουργείου ώστε να μην ξανασυζητάμε σε μια οκταετία τις προτάσεις που έχει κάνει από το 2012 η McKinsey!