Πώς ετοιμάζονται να σηκώσουν ρολά οι καταστηματάρχες

Εν αναμονή των τελικών ανακοινώσεων της κυβέρνησης όσον αφορά την επαναλειτουγρία των καταστημάτων, το λιανεμπόριο ετοιμάζει το επιχειρησιακό του σχέδιο.

Στο πλαίσιο αυτό, αν και κρίσιμα στοιχεία παραμένουν αδιευκρίνιστα, αλυσίδες αλλά και μεμονωμένα καταστήματα ετοιμάζονται, αφενός, για ελεγχόμενη ροή δυνητικών πελατών και, αφετέρου, για τη λήψη μέτρων προστασίας (αποστάσεις, ειδικά plexiglass χωρίσματα, μάσκες, γάντια, αντισηπτικά) για εργαζόμενους και πελάτες, ακολουθώντας το μοντέλο που ήδη έχει δοκιμαστεί στα σούπερ μάρκετ.

Άγνωστο παραμένει, αν η λιανική αγορά «ανοίξει» μαζικά ή τμηματικά, ωστόσο, ο εμπορικός κόσμος έχει επιχειρηματολογήσει υπέρ της καθολικής επαναλειτουργίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η πιθανότητα τμηματικού ανοίγματος με απαρχή τα μικρότερου εμβαδού καταστήματα, βρίσκει αντίθετο μεγάλο μέρος της λιανικής, αφενός, λόγω ανταγωνισμού και αφετέρου, λόγω αντικειμενικών παραγόντων που σχετίζονται με την υγειονομική προστασία. Παράγοντες του εμπορίου εκτιμούν πως εφόσον ανοίξει μαζικά η λιανική, θα αποφευχθεί ο συνωστισμός. Υποστηρίζουν επίσης ότι ο διαχωρισμός με βάση το εμβαδόν (όπως για παράδειγμα συνέβη στη Γερμανία, όπου άνοιξαν μόνο καταστήματα έως 800 τ.μ.) θα λειτουργήσει αρνητικά, αφού περισσότεροι καταναλωτές θα κινούνται σε μικρότερο χώρο.

Πέραν των παραπάνω, ωστόσο, που αποτελούν προσαρμογή σε μια νέα καθημερινότητα εργασίας των λιανικών δικτύων, οι μεγάλες προκλήσεις αφορούν στην εκτίμηση της «μεγάλης εικόνας». Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την αντίδραση της κατανάλωσης, εν μέσω σοβαρής ύφεσης, και άρα την ισορροπία που πρέπει να βρεθεί στο κόστος λειτουργίας.

Η διαπραγμάτευση για τα μισθώματα καταστημάτων εξακολουθεί να είναι ενεργή και ειδικές συμφωνίες αναμένεται να συναφθούν για το σύνολο του 2020.

Όσον αφορά το μισθολογικό κόστος, αναπτύσσονται δύο διαφορετικές τάσεις. Αναπόφευκτα, η επόμενη μέρα λειτουργίας των καταστημάτων θα γίνει με λιγότερο προσωπικό, αφενός, γιατί τα μέτρα προστασίας επιβάλλουν αποστάσεις και λιγότερο συγχρωτισμό και αφετέρου, γιατί η κατανάλωση προβλέπεται να είναι συγκρατημένη. Επιπλέον μέρος των εργαζομένων στο λιανεμπόριο θα συνεχίσει να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού, δεδομένου ότι τα σχολεία παραμένουν κλειστά και δεν προβλέπεται να ανοίξουν πριν τα καταστήματα, αλλά και γιατί εξακολουθούν να υφίστανται υγειονομικοί κίνδυνοι για όσους ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες.

Με βάση τα παραπάνω, μεγάλος μέρος του λιανεμπορίου -και δεδομένου ότι δεν μπορεί να προβεί σε απολύσεις- επιλέγει την εκ περιτροπής εργασία. Το καθεστώς αυτό μειώνει μισθούς και εργοδοτικές εισφορές, αλλά αναπόφευκτα και το εισόδημα των εργαζομένων.

Η άλλη τάση που αναπτύσσεται είναι η εσωτερική αναδιάρθρωση στις θέσεις εργασίας. Μετά την εμπειρία των τελευταίων δύο μηνών, το λιανεμπόριο βρέθηκε μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα, που συνδέεται με την επιτάχυνση της διείσδυσης του ηλεκτρονικού εμπορίου. Έτσι, σε πολλές μεγάλες αλυσίδες, εργαζόμενοι μετακινήθηκαν εσωτερικά για την ενίσχυση των call centers και της εφοδιαστικής αλυσίδας, τάση που αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω.

Σύμφωνα με παράγοντες του εμπορίου, η πανδημία επέφερε ραγδαίες αλλαγές που υπολόγιζαν να συμβούν «την προσεχή 5ετία». Ήδη, η στροφή στις εξ αποστάσεως αγορές δοκίμασε τις υποδομές και τα όρια των αλυσίδων και των συνεργαζόμενων φορέων.

Σ’ αυτή τη νέα πραγματικότητα, το λιανεμπόριο προσπαθεί να εκτιμήσει τη διατηρησιμότητα των εξ αποστάσεως αγορών, με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για αύξηση της διείσδυσης. Σήμερα, αρκετοί κλάδοι (ηλεκτρικά, ηλεκτρονικά, είδη οικιακού εξοπλισμού κ.α.) κινούνται σε ένα επίπεδο διείσδυσης 10%-12%, το οποίο προβλεπόταν να αγγίξει το 20%-30% σε βάθος 5ετίας, ακολουθώντας τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.

Με βάση τις προβλέψεις, ποσοστό 50% των νέων χρηστών online και εναλλακτικών δικτύων που προέκυψαν λόγω πανδημίας θα παραμείνει «πιστό» στα νέα κανάλια αγορών, συμπεριφορά που παρατηρήθηκε και το 2015, μετά την επιβολή των capital controls.

Η μετατόπιση αυτή μοιραία οδηγεί σε ενίσχυση υποδομών αλλά και δημιουργία διαφορετικών θέσεων εργασίας στο λιανεμπόριο, εκτιμούν παράγοντες του εμπορίου, προσθέτοντας ωστόσο ότι σε βάθος χρόνου, η εξέλιξη αυτή θα επιφέρει μείωση του αριθμού των υφιστάμενων φυσικών καταστημάτων.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν ζητήματα προς επεξεργασία, ωστόσο, η μεγάλη πρόκληση παραμένει και αφορά στην επίπτωση της ύφεσης στη λιανική. Στο «κακό» σενάριο, εκτιμάται ότι θα υπάρξει σφοδρό κύμα «λουκέτων» επιχειρήσεων και άρα αύξηση ανεργίας, αλλά μετακίνηση μεριδίων σε όσους επιδεικνύουν αντοχές. Και πάλι, ωστόσο, η ισορροπία για τους «κερδισμένους» της αγοράς θα είναι λεπτή, εφόσον η παραγωγή τζίρου θα είναι μειωμένη.