Το καλό, το κακό και το... χειρότερο σενάριο για τη Σύνοδο Κορυφής

Σε πολλά μικρά στρατόπεδα είναι χωρισμένοι οι ηγέτες της ΕΕ, που καλούνται σήμερα όχι μόνο να εγκρίνουν τα μέτρα ύψους 540 εκατομμυρίων που αποφάσισε το Eurogroup, αλλά και να αποσαφηνίσουν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για την αναδιάρθρωση των οικονομιών της ΕΕ. Δηλαδή, ένα Ταμείο Ανάκαμψης-Αλληλεγγύης και την πρόταση της Κομισιόν για τους ιδίους πόρους.

Η έγκριση των μέτρων του Eurogroup για την άμεση στήριξη των χωρών-μελών που πλήττονται από την Covid-19 είναι το εύκολο κομμάτι. Το δύσκολο είναι να επιτευχθεί συμβιβασμός για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα «ανακούφισης».

Πηγές από την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου φρόντισαν εδώ και μέρες να διαρρεύσουν ότι μια συμφωνία είναι επί του παρόντος πολύ δύσκολη, καθώς το χάσμα Βορρά και Νότου παραμένει. Έτσι ο πήχης των προσδοκιών για μια καλή δέσμη μέτρων που να ικανοποιεί όλους μειώθηκε δραστικά.

Πολλαπλές πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων ανέφεραν στο Euro2day.gr ότι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σ. Μισέλ, θα επιδιώξει μια πολιτική απόφαση, ένα «framework» για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα, χωρίς όμως να αποφασιστούν οι λεπτομέρειες και οι όροι τους, σε μια ακόμη προσπάθεια να αποφευχθεί το ναυάγιο.

Οι όροι βέβαια είναι και το καυτό θέμα.

Τρία είναι τα βασικά σενάρια για τα αποτελέσματα της σημερινής τηλεδιάσκεψης:

1. Να συμφωνήσουν οι ηγέτες ότι... διαφωνούν και να δώσουν ραντεβού για την επόμενη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου ή άλλη μια έκτακτη. Βεβαίως για λόγους εντυπώσεων αναμένεται να προβάλουν τη συνήθη πλέον φράση της ΕΕ ότι «έχει γίνει αρκετή πρόοδος και μένουν κάποιες λεπτομέρειες να αποφασιστούν».

2. Να υπάρξει ένα γενικόλογο πλαίσιο που θα σκιαγραφεί τα μεσοπρόθεσμα μέτρα, χωρίς όμως να αποσαφηνίζει τους όρους, οι οποίοι θα διευκρινιστούν σε δευτερεύοντα χρόνο από το Eurogroup.

3. Ξεκάθαρο ναυάγιο, όπως στην προηγούμενη Σύνοδο.

Τι επιδιώκει ο Βορράς

«Δεν βιαζόμαστε, υπάρχει χρόνος για αποφάσεις» ανέφερε υψηλά ιστάμενος Αυστριακός αξιωματούχος στο Euro2day.gr. Και συμπληρώνει, «άλλωστε πρόκειται για μεσοπρόθεσμα μέτρα. Για όσα κράτη-μέλη έχουν άμεση ανάγκη για βοήθεια, υπάρχουν τα μέτρα του Eurogroup».

Αυτή τη λογική ακολουθούν οι χώρες του Bορρά, με πρώτη τη Γερμανία, η οποία μάλιστα, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, διεμήνυσε στον pρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ ότι απορρίπτει την ισπανική πρόταση για επιχορηγήσεις και όχι δάνεια. Το βέτο της Γερμανίας στηρίζουν η Αυστρία, η Ολλανδία και η Σουηδία.

Ο Βορράς, προφανώς πιο ενωμένος από τον Νότο, έχει επίσης διαμηνύσει ότι οποιαδήποτε μεσοπρόθεσμα μέτρα αποφασιστούν, θα έχουν προσωρινό και βραχυχρόνιο χαρακτήρα. Και με ξεκάθαρο conditionality (προϋποθέσεις).

Ήδη οι βόρειες οικονομίες φαίνεται να ανακάμπτουν γρηγορότερα από χώρες όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, με αποτέλεσμα, οι πρώτες να αρχίσουν να διαφοροποιούνται ως προς τη φιλοσοφία αντιμετώπισης της κρίσης του κορωνοϊού.

Σε αντίθεση με την εικόνα πριν από δύο μήνες, οπότε σύσσωμη η ηγεσία της ΕΕ έλεγε ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο και δεσμευόταν ότι «θα κάνει ό,τι χρειαστεί», τώρα ο Βορράς δεν ασπάζεται αυτή τη ρητορική.

Μάλιστα, για να αποποιηθεί τις ευθύνες για πιθανό διαχωρισμό στην ΕΕ, η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ προχώρησε ένα βήμα παρακάτω και δήλωσε ότι οι διχαστικές τάσεις υποκινούνται όχι από τον Βορρά αλλά από λαϊκιστές στην Ισπανία και την Ιταλία (τις δύο χώρες δηλαδή που τόλμησαν να βάλουν βέτο στο σχέδιο του γαλλογερμανικού άξονα στην προηγούμενη σύνοδο).

Η ισπανική πρόταση

Με την προοπτική ότι θα υπάρξει ένα Ταμείο Ανάκαμψης και Αλληλεγγύης για τον κορωνοϊό, η Ισπανία φαίνεται πως προσπαθεί να μπλοκάρει πιθανόν αυστηρούς όρους που θα έχει στη χρήση του. Λίγες μέρες πριν την τηλεδιάσκεψη, η υπουργός Οικονομίας της Ισπανίας δήλωσε ξεκάθαρα στους Financial Times ότι το Ταμείο θα πρέπει να δίνει επιχορηγήσεις και όχι δάνεια, «προκειμένου να διαφυλαχθεί η εσωτερική αγορά από τον αθέμιτο ανταγωνισμό από κράτη που βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση να χρηματοδοτήσουν διασώσεις επιχειρήσεων και πακέτα τόνωσης».

Η Ισπανία προτείνει στους ηγέτες να εγκρίνουν επιχορηγήσεις έως 1,5 τρισ. ευρώ για την ανοικοδόμηση των οικονομιών που έχουν πληγεί από την πανδημία, αλλά και για να αποτραπεί το ενδεχόμενο, οι χώρες που έχουν υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα να υπονομευθούν από κράτη που βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση.

Δεν είναι μόνο η Ισπανία που προβληματίζεται για τον σκοπό των μεσοπρόθεσμων μέτρων, αλλά και για το γεγονός ότι χώρες όπως η Γερμανία έχουν προχωρήσει -παρατύπως- σε κρατικές επιχορηγήσεις σε μεγάλες γερμανικές εταιρείες, όχι μόνο για να τις στηρίξει αλλά και για να τις «βοηθήσει» να προχωρήσουν σε επιθετικές εξαγορές.

Η θέση της Ιταλίας

Λίγες μέρες πριν την τηλεδιάσκεψη, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Τ. Κόντε δήλωσε ότι «η Ευρώπη δεν πρέπει να βρεθεί σε θέση να ζητήσει και πάλι συγγνώμη από καμία χώρα, όπως συνέβη στο παρελθόν, όταν επέβαλε στην Ελλάδα υπερβολικά αυστηρούς όρους για τη χρηματοδότησή της».

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Ιταλία θα επιμείνει στην πρότασή της για χρηματοδότηση χωρίς όρους, παρά τις αποφάσεις του Eurogroup που ανέτρεψαν εν πολλοίς αυτή τη γραμμή.

Ο κ. Κόντε αναμένεται να συνταχθεί με την ισπανική πρόταση, αλλά και με την πρόταση της Κομισιόν για τη μετατροπή μέρους του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού σε Ταμείο Ανάκαμψης, εάν και εφόσον όμως δεν θα συνοδεύεται με δανειακούς όρους.

Ξεκαθάρισε δε ότι όποια και αν είναι η απόφαση της EE, θα πρέπει να περάσει από την ιταλική βουλή, γεγονός που μπορεί να φέρει τη γείτονα χώρα σε μια νέα πολιτική κρίση, καθώς η ιταλική κυβέρνηση εξαρτάται από τη στήριξη του πρώην πρωθυπουργού Ματέο Ρέντζι.

Ο ρόλος της Γαλλίας ως «λαγού»

Εκ πρώτης όψεως, η θέση της Γαλλίας ότι πρέπει να υπάρξουν και επιχορηγήσεις και όχι μόνο δάνεια στο μεσοπρόθεσμο Ταμείο Αλληλεγγύης δείχνει ότι το Παρίσι προσπαθεί να γεφυρώσει τις διαφορές Βορρά και Νότου. Όμως λίγες γραμμές πιο κάτω, η γαλλική διαρροή φαίνεται να μετατρέπεται σε «λαγό» (παίρνοντας τη σκυτάλη από τους Ολλανδούς) για τους Βόρειους.

Πώς διαφαίνεται αυτό;

1. Η Γαλλία ήταν πλήρως εναρμονισμένη με τη «βόρεια» λογική στο Eurogroup, όπου αποφασίστηκαν τα μέτρα άμεσης στήριξης. Η λογική αυτή ήταν που επικράτησε τελικά, αφήνοντας τον Νότο ξεκρέμαστο.

2. Ο Εμ. Μακρόν, όσο και να θέλει να προβάλλεται ως γεφυροποιός, πάντα διαπραγματεύεται τα συμφέροντα της Γαλλίας και πολλάκις έχει «ανταλλάξει» τη θέση του γι' αυτά.

3. Η φράση «χρειαζόμαστε διαπραγματεύσεις με φυσική παρουσία» δίνει τη «λύση» για μη συμφωνία σήμερα και ραντεβού για αργότερα. Όπως ακριβώς δηλαδή αντιμετωπίζονται όλες οι σκληρές αποφάσεις που κλήθηκε να λάβει η ΕΕ τα τελευταία 10 χρόνια. Συνεχείς αναβολές μέχρι την τελευταία στιγμή και «συμβιβασμός» στο παρά πέντε, με τις ενδιαφερόμενες χώρες να είναι με την πλάτη στον τοίχο.

Η πρόταση της Κομισιόν

Εκτός από την πρόταση του Ταμείου Ανάκαμψης, οι ηγέτες καλούνται να αποφασίσουν και την πρόταση της Κομισιόν για προσωρινή αύξηση των εγγυήσεων το 2021-22 και των εγγυήσεων των κρατών-μελών για τους «ίδιους πόρους» του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Τα κενά βεβαίως της πρότασης θα κληθούν να αποφασίσουν οι ηγέτες.

Πάντως, εάν δεν υπάρξει μια σταθερή και ουσιαστική μεσοπρόθεσμη λύση και ένα ξεκάθαρο πακέτο μέτρων, το βάρος που θα κληθεί να σηκώσει και πάλι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα είναι τεράστιο.