Οι τρεις φράσεις-κλειδιά που έφεραν ναυάγιο στο Eurogroup

Στο παρά πέντε, όπως μας έχει συνηθίσει το Eurogroup από τον πρώτο χρόνο της σύστασής του (2005), αναμένεται να επιτευχθεί ένας συμβιβασμός για τα νέα μέτρα στήριξης της οικονομίας λόγω του κορωνοϊού.

Επικοινωνιακός συμβιβασμός, καθώς, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του Εuro2day.gr, μια πραγματική λύση μεσοπρόθεσμα με ευρωομόλογο ουσιαστικά δεν συζητήθηκε καν από τις σκληροπυρηνικές χώρες.

Μετά το ναυάγιο της Τρίτης, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης καλούνται σήμερα να βρουν τους λεκτικούς συμβιβασμούς σε ένα κοινό ανακοινωθέν που θα είναι χωρισμένο σε δύο μέρη: στα έκτακτα άμεσα μέτρα και στα μεσοπρόθεσμα.

Όπως είχαμε γράψει, οι διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου βρίσκονται στο σκέλος του μεσοπρόθεσμου σχεδίου μέτρων.

Οι τρεις «καυτές» φράσεις και τα «ΟΧΙ» της Ολλανδίας

Πώς φτάσαμε όμως στο ναυάγιο της Τρίτης; Και πώς αναμένεται να ξεπεραστεί σήμερα, αν δεν λάβει και άλλη παράταση;

Έγκυρες πληροφορίες από διαφορετικές πηγές του Eurogroup συγκλίνουν ότι οι φράσεις που δεν ήθελαν επ' ουδενί οι βόρειες χώρες να μπουν στο ανακοινωθέν, έχουν να κάνουν με μια συνολική αλλαγή πολιτικής και οικονομικής στάσης απέναντι στην κρίση του κορωνοϊού.

Η Ολλανδία δεν πείθει κανέναν ότι μόνη της και χωρίς τη σιωπηρή υποστήριξη της Γερμανίας παρουσιάστηκε ως η πιο σκληρή χώρα στις διαπραγματεύσεις. Αλλωστε είναι πολλά τα παραδείγματα του παρελθόντος, που δείχνουν την Ολλανδία να λειτουργεί ως «νούμερο ένα» δορυφόρος του Βερολίνου.

Από την άλλη, το Βερολίνο, το οποίο κατάφερε την τελευταία εβδομάδα να «αναστήσει» τον Γαλλογερμανικό άξονα και να κατέβει ως «δίδυμο» στο Eurogroup (με το Παρίσι να φέρεται να έχει εξασφαλίσει τα δικά του ανταλλάγματα) αρκέστηκε μέσω δήλωσης του υπουργού Οικονομικών κ. Σολτς -που μίλησε εκ μέρους και του κ. Λεμέρ- να καλέσει όλες τις χώρες σε σύνεση και συμβιβασμό. Τον συμβιβασμό που φαίνεται πως επιβλήθηκε από την ίδια τη Γερμανία. Η απότομη άνοδος του αντι-γερμανικού κλίματος, όμως, δείχνει να είναι η αιτία που «μπροστά» βγήκε η Ολλανδία.

Οι 3 φράσεις για τις οποίες οι χώρες του Βορρά λένε πλέον «απεταξάμην» είναι οι εξής:

1. Whatever it takes. Στην αρχή της διασποράς του ιού, σύσσωμη η πολιτική ηγεσία με πρώτη την καγκελάριο Α. Μέρκελ επαναλάμβανε συνεχώς ότι θα κάνουν οτιδήποτε χρειάζεται προκειμένου να διαχειριστούν την κρίση και τις συνέπειές της.

2. We are at war (Είμαστε σε πόλεμο). Είναι κάτι που επίσης επαναλάμβαναν οι ηγέτες της ΕΕ, για να δείξουν στους πολίτες τη σοβαρότητα της κατάστασης αλλά και στις αγορές ότι θα στηρίξουν τις οικονομίες τους.

Εχοντας περάσει επαρκές διάστημα από το ξέσπασμα της πανδημίας και αφού οι σκληροπυρηνικές χώρες έκαναν τα δικά τους σχέδια και πήραν τα δικά τους μέτρα σε οικονομικό και υγειονομικό επίπεδο, αντιλήφθηκαν ότι οι δύο πιο πάνω φράσεις όχι μόνο δεν «βολεύουν», πλέον, αλλά και τους δεσμεύουν έναντι των χωρών του Νότου και ιδιαίτερα της Ιταλίας. Η τελευταία υποστηρίζει -και όπως πιστεύουν πολλοί δικαίως- ότι αφού οι ηγέτες παραδέχτηκαν ότι βρισκόμαστε σε «εμπόλεμη κατάσταση» και ότι «θα γίνουν τα πάντα» για να θωρακιστεί η οικονομία και η βιωσιμότητα της ΕΕ, τότε ένα ευρωομόλογο και μια πιστοληπτική γραμμή χωρίς conditionality είναι το λιγότερο που μπορούν να αποφασίσουν στο Eurogroup.

Η ανακοίνωση της Αυστρίας -μια μέρα πριν το κρίσιμο Eurogroup- ότι βγαίνει από την καραντίνα, μόνο τυχαία δεν ήταν. Εντάσσεται, λένε πηγές, στη στροφή 180 μοιρών από την προηγούμενη ρητορική, που εν ολίγοις συνοψίζεται στο ότι η κρίση, όσο σοβαρή και αν είναι, παραμένει προσωρινό και διαχειρίσιμο ζήτημα, χωρίς να χρειάζονται μεσοπρόθεσμα μεγαλεπήβολα μέτρα σε επίπεδο ΕΕ, πέραν των εργαλείων που ήδη υπάρχουν.

Τις επόμενες μέρες αναμένεται να δούμε και από τις υπόλοιπες χώρες του Βορρά να εγκαταλείπουν τις δύο φράσεις που αναφέραμε πιο πάνω. Έχοντας κάνει τα δικά του σχέδια εξόδου (και μάλιστα καταπατώντας αρχές της ΕΕ, όπως με το κλείσιμο συνόρων), ο Βορράς δεν θέλει ιδιαίτερες και μη ελέγξιμες λύσεις για το μέλλον.

Εξαιρετική είναι η ανάλυση του συναδέλφου Μ. Γελαντάλι για το πώς το Βερολίνο χρηματοδοτεί με κρατικό χρήμα τις γερμανικές εταιρείες όπως η Lufthansa, TUI, Adidas κ.λπ., χωρίς να ενημερώσει την DG COMP. Δεν είναι μάλιστα λίγοι όσοι αναρωτιούνται στην Ευρώπη, αν στον απόηχο της κρίσης, ισχυρές οικονομικά χώρες καταφέρουν να αγοράσουν με τιμές «έκπτωσης» ελπιδοφόρες εταιρείες του Νότου.

Επίσης, μπορεί να διερωτηθεί κάποιος εάν όντως υπάρχει δέσμευση των Βορείων για τη συνοχή και τη βιωσιμότητα της ΕΕ. Ήδη μια σειρά από δημοσιευμένα άρθρα της προηγούμενης εβδομάδας, από πρώην προέδρους της Κομισιόν, ακόμα και από τον σκληρό πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, αναφέρουν ρητώς ότι οι αποφάσεις του Eurogroup θα τεστάρουν τα θεμέλια της ΕΕ που απειλείται με διάλυση, εάν δεν υπάρξει αλληλεγγύη έστω και την ύστατη στιγμή.

Οι Βόρειοι, όμως, δεν φαίνεται να πτοούνται. Και πάμε στην τρίτη φράση, που ξεδιαλύνει ακόμα και στους πιο δύσπιστους τη διάθεση των σκληροπυρηνικών:

3. Innovative financial tools (καινοτόμα χρηματοπιστωτικά εργαλεία). Ήταν η πρόταση που έβαλε ο πρόεδρος του Eurogroup Mario Centeno για να αντικαταστήσει τη λέξη ευρωομόλογο. «Όχι», είναι υπερβολική, είπε η Ολλανδία. «Οχι», είναι πολύ λίγη, είπε η Ιταλία. Ο Γαλλογερμανικός άξονας είπε «μπορεί, θα δούμε» και μετά από 16 ώρες έληξε η τηλεδιάσκεψη.

Υπενθυμίζουμε ότι το θέμα του ευρω-ομολόγου είχε τεθεί και το 2012 ως μελλοντικό εργαλείο, με τους ηγέτες των βορείων να μην πιστεύουν ότι θα έρθει ποτέ η ώρα να ξαναμπεί στο τραπέζι. Το «whatever it takes» που έφερε ο κορωνοϊός, όμως, άνοιξε και πάλι την κερκόπορτα.

Κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης της Τρίτης, όπου συχνά «έσπαγε» σε τριμερείς, τετραμερείς διασκέψεις και τηλεφωνήματα των ΥΠΟΙΟ στους πρωθυπουργούς τους, ο ΥΠΕΞ της Ιταλίας Λ. Ντι Μάιο απηύθυνε δημόσια έκκληση στον βορρά να συμβιβαστούν, λέγοντας ότι δεν νοιάζεται για το πώς θα λέγεται το εργαλείο, φτάνει να είναι αποτελεσματικό. Υπενθυμίζεται ότι η Ιταλία παλεύει και για έκτακτη γραμμή υποστήριξης από τον ESM χωρίς προϋποθέσεις, ώστε να μην πέσει στην παγίδα της όποιας επιτήρησης.

Η σημερινή συνεδρίαση αναμένεται, καλώς εχόντων των πραγμάτων, να καταλήξει σε ένα πακέτο μέτρων 500 δισ. ευρώ με χρηματοδότηση από τον ESM, την ETEπ και την Κομισιόν.

Ο διάβολος, όμως, θα κρύβεται στις λεπτομέρειες του ανακοινωθέντος, όπου αναμένεται να φανεί ποιος οπισθοχώρησε, πού και εάν η συνοχή της ΕΕ είναι εγγυημένη.