Πρώτο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης

Έναν ενδεδειγμένο και αξιόπιστο τρόπο συμπληρωματικής συνταξιοδοτικής αναπλήρωσης αποτελούν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης τα οποία μπορούν, μεταξύ άλλων, να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση των «εθνικών» επενδύσεων, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό.

Όπως επισημάνθηκε στο 1ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης, που διοργάνωσε η Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α) σε συνεργασία με την Ethos Media, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς καλούνται να κινηθούν με πιο συστηματικό τρόπο ώστε να υπάρξει η κατάλληλη κουλτούρα και εκπαίδευση στην αγορά. Παράλληλα, αναγκαία είναι η απλούστευση των διαδικασιών για την περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμού, όπως και μια ενιαία εποπτεία που θα διασφαλίζει την μείωση της γραφειοκρατίας, ώστε να διευκολύνεται η σύσταση των ΤΕΑ.

Σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι η κοινοτική Οδηγία 2016/2341 «IORPII» που αναμένεται να ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο μετά την ψήφιση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου όπως σημείωσε στην ομιλία του, μεταξύ άλλων, ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Ιωάννης Βρούτσης. Εξάλλου, όπως εξήγησε, η κυβέρνηση πιστεύει στο θεσμό και έχει ως στόχο τη στήριξη των ΤΕΑ.

Όπως σημείωσε από την πλευρά της, επίσης, η Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, κα. Βασιλική Λαζαράκου, η νέα Οδηγία συμβάλλει στην διασφάλιση της χρηστής και συνετής διαχείρισης.

Το δικό του στίγμα γύρω από τα τελευταία δεδομένα και τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης έδωσε από την πλευρά του ο επικεφαλής της ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α, Δρ Χρήστος Νούνης. Ο θεσμός, άλλωστε, αναπτύσσεται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια: Μόλις πέρσι, συστάθηκαν 5 ΤΕΑ, ενώ για το πρώτο τρίμηνο του 2020 αναμένονται επιπλέον 5 Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η ελληνική αγορά επαγγελματικής ασφάλισης αριθμούσε, ως τα τέλη του 2019 συνολικά 23 Ταμεία με συνολικό ενεργητικό που προσέγγισε το 1,6 δις ευρώ ή σε ποσοστό επί του ΑΕΠ μόλις 0,84%. Το δε ποσοστό των ενεργών ασφαλισμένων σε ΤΕΑ, επί του συνόλου των απασχολούμενων, ανέρχεται στο 4,1%.

Όπως επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ο κ. Νούνης, ελληνικές και πολυεθνικές επιχειρήσεις ενδιαφέρονται πλέον έντονα, σηματοδοτώντας μια νέα φάση στο θεσμό. Τέλος, σημείωσε πως η παρουσία των συνέδρων ξεπέρασε κάθε προσδοκία με ομιλητές υψηλού κύρους και εξειδίκευσης, γεγονός που αποτελεί εχέγγυο για την ορθότερη ανάδειξη του θεσμού των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Ιδιαίτερη στιγμή για το Συνέδριο αποτέλεσε η παρουσία του επικεφαλής της EIOPA, κ. Gabriel Bernardino, ο οποίος σημείωσε ότι είναι ανάγκη να κινητοποιηθούν επιπλέον φορείς και κεφάλαια. Σύμφωνα με τον ίδιο, «με την χρήση των κεφαλαιαγορών μπορούμε να κλείσουμε το συνταξιοδοτικό κενό, με στόχο μακροπρόθεσμα υψηλότερες αποδόσεις και συντάξεις». Όπως σημείωσε, «Δεν είμαι εδώ να σας πως τι θα κάνετε με τις συντάξεις», αναφέροντας ότι σύμφωνα με την ευρωπαϊκή/διεθνή εμπειρία, σήμερα είναι μια τεράστια ευκαιρία και η ορθή χρονική στιγμή για αλλαγές: «Η Ελλάδα βγαίνει μετά από μια τεράστια κρίση, αναπτύσσεται και είναι η σωστή στιγμή για τις μεταρρυθμίσεις», τόνισε. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τον Bernardino, είναι απαραίτητη μια ενιαία ισχυρή εποπτεία ώστε να δημιουργηθεί μια βιομηχανία βιώσιμη με αξιοπιστία και φερεγγυότητα. Ολοκληρώνοντας την ομιλίας του, ανέφερε ότι «Η ατζέντα είναι φιλόδοξη, αλλά προς την σωστή κατεύθυνση, και ως EIOPA και θεσμοί, έχουμε μια ευθύνη: αν δεν κάνουμε κάτι δεν θα είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του συνταξιοδοτικού».

«Κύρια αποστολή είναι η συμπλήρωση της ασφάλισης. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στους επενδυτικούς και λειτουργικούς κινδύνους», σημείωσε η κα. Ευφροσύνη Ε. Κουσκουνά, Πρόεδρος της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής. Τόνισε δε, πως η νέα Οδηγία ενισχύει τη διαφάνεια και την ελευθερία των διασυνοριακών σχέσεων.

Για τη Διαχείριση Κεφαλαίων Επαγγελματικών Ταμείων μίλησε ο κ. Γιώργος Σκιαδόπουλος, καθηγητής Queen Mary University of London & Πανεπιστήμιο Πειραιώς, εστιάζοντας την προσοχή του σε τεχνικά ζητήματα, νέες στρατηγικές επενδύσεις και στο τι μπορεί να κάνει κανείς για να ικανοποιήσει έναν συνταξιούχο. Μεταξύ άλλων, έθεσε τη Μεγάλη Βρετανία ως παράδειγμα προς μίμηση για τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Από την πλευρά του ο Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της AON Hewitt, κ. Παναγιώτης Ζαμπέλης στηλίτευσε τα «κακώς κείμενα» της Πολιτείας, όλα αυτά τα χρόνια εξηγώντας τους λόγους γιατί δεν υπήρξε η απαιτούμενη ανάπτυξη 18 χρόνια μετά το 2002, από τον πρώτο νόμο για τα ΤΕΑ (ν. 3029/2002).

Συγκεκριμένα: Άργησαν να δοθούν τα φορολογικά κίνητρα, οι εισφορές προς την κοινωνική ασφάλιση είναι πολύ υψηλές, υπήρχαν προβληματικές κανονιστικές διατάξεις (π.χ. 100 άτομα), ενώ ακόμα και τώρα ο τομέας των ΤΕΑ δεν έχει λάβει την θέση που του αρμόζει στο ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα. Όπως κατέληξε ο κ. Ζαμπέλης, ο θεσμός των ΤΕΑ είναι η μόνη διέξοδος για τις μελλοντικές συνταξιοδοτικές παροχές

Mε το θέμα της συνοχής και την ανάγκη συνεργασιών ασχολήθηκε το Panel 1 «Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης: Σύμπραξη Κοινωνικών Εταίρων».

Ο κ. Χαράλαμπος Α. Κατσιπουλάκης, Οικονομικός Διευθυντής Tsakos Columbia Shipmanagement και Πρόεδρος ΤΕΑ Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων Ομίλου Τσάκου και Συνεργατών αναφέρθηκε στην λειτουργία του επαγγελματικού ταμείου του Ομίλου, επισημαίνοντας ότι οι εργαζόμενοι αποτελούν το μεγαλύτερό τους περιουσιακό στοιχείο. Όπως επεσήμανε, έχει σημασία η συνέργεια και η φερεγγυότητα και απαιτείται κουλτούρα -παιδεία. Σημείωσε δε, ότι σήμερα στο επαγγελματικό ταμείο του Ομίλου εντάσσονται εργαζόμενοί τους (ναυτικοί) αλλοδαποί, συνεισφέροντας στην εισροή συναλλάγματος.

Ο κ. Ιωάννης Καντώρος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Interamerican, ξεκίνησε από την παραδοχή πως το συνταξιοδοτικό παραμένει ένα μεγάλο πρόβλημα. Το τελευταίο διάστημα όλη η κουβέντα, όπως επεσήμανε, γίνεται για το πώς θα βελτιώσουμε τον 1ο πυλώνα, σημειώνοντας ότι πρέπει να βάλουμε μαζί και τους 3 πυλώνες. Τόνισε, επίσης, ότι η πολιτεία θα έπρεπε να δει με πιο θερμά την προσέλκυση μακροχρόνιων μεγάλων επενδυτών.Ο κ. Χαρίλαος Αλαμάνος, Πρόεδρος Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ) & ΤΕΑ-ΣΟΕΛ, επεσήμανε ότι είναι ανάγκη να βρεθεί λύση στο φορολογικό για να προχωρήσει η επαγγελματική ασφάλιση, ενώ παραδέχθηκε πως το 2012 χάθηκε η αξιοπιστία με το PSI.

Ο κ. Νικόλαος Μοσχάτος, Διευθυντής Ανθρωπίνων Πόρων της Accenture, ανέφερε ότι το 2017 με την βοήθεια των συμβούλων τους κατάφεραν να ιδρύσουν το Ταμείο. «Στις όποιες κινήσεις που κάναμε για την διεύρυνση του προγράμματος δεν ασχοληθήκαμε μόνο με τις υψηλές αποδόσεις ή το φορολογικό. Το πιο σημαντικό κέρδος ήταν ότι σιγά σιγά ο κόσμος άρχισε να αντιλαμβάνεται την αξία των ΤΕΑ», επεσήμανε ο ίδιος.

Ο κ. Αλέξανδρος Παπαζέκος, Διευθυντής ΤΕΑ-ΕΛΤΑ, ανέφερε ότι «έχουμε δώσει ως τώρα 97 εκατ. ευρώ και μεσοσταθμικά 15.000 ευρώ κατά την αποχώρηση, σημειώνοντας ότι παρά τα προβλήματα, είχαμε την στήριξη διοίκησης, Υπουργείου κ.λπ.»

Η κυρία Γεωργία Μουρλά, Αναπληρώτρια Επιτελική Διευθύντρια Σχέσεων με Εκδότριες και Πρόεδρος ΤΕΑ Χρηματιστηρίου Αθηνών, τόνισε ότι «Για εμάς ήταν μονόδρομος, παρά το ομαδικό συμβόλαιο ασφάλισης που είχαμε. Θέλουμε να στηρίξουμε το Θεσμό με κάθε τρόπο». Η ίδια επεσήμανε ότι «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την κεφαλαιαγορά για να κλείσουμε το συνταξιοδοτικό κενό σε Ευρώπη – Ελλάδα».

Τους στόχους και το ρόλο που διαδραματίζει στην Επαγγελματική Ασφάλιση η AEIP παρουσίασε από την πλευρά του ο γενικός γραμματέας κ. Bruno Gabellieri, European Association of Paritarian Institutions (AEIP), ο οποίος βρέθηκε και αυτός στην Αθήνα μαζί με τον κ. Gabriel Bernardino, επικεφαλής της EIOPA, για τις ανάγκες του Συνεδρίου. «Πρέπει να πείσετε τους νέους, δηλαδή τους μελλοντικούς συνταξιούχους για τα οφέλη της επαγγελματικής ασφάλισης» τόνισε. Σημείωσε πως τα εργαλεία υπάρχουν, και οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα είναι προς την σωστή κατεύθυνση.

Με τις επενδύσεις στο τρέχον περιβάλλον των χαμηλών και αρνητικών επιτοκίων ασχολήθηκε ο κ. Νικήτας Πιττής, Καθηγητής Οικονομετρίας & Chief Economist, AssetWise Capital Management, τονίζοντας πως πλέον απαιτείται διασπορά στις επενδύσεις με βάση την επιλογή διαχειριστών με διαφορετικά χαρακτηριστικά, ως προς τις επενδυτικές επιλογές.

Σημαντικά στοιχεία που σχετίζονται με βασικές λειτουργίες τέθηκαν επί τάπητος στο Panel 2 «Σύσταση, Οργάνωση, Εποπτεία, & Διαχείριση Λειτουργίας ΤΕΑ».

Όπως έγινε γνωστό, οι εποπτικές αρχές δηλώνουν παρών στο εν λόγω εγχείρημα. Κατά γενική ομολογία οι διαδικασίες σύστασης παραμένουν χρονοβόρες, η εποπτεία κατακερματισμένη, ενώ το κόστος λειτουργίας υψηλό, αν και θα μπορούσε να μειωθεί με την υιοθέτηση αυτοματοποιημένων διαδικασιών. Σημαντικό στοιχείο, σύμφωνα με τους ομιλητές, αποτελεί το γεγονός πως στα ΤΕΑ προβλέπονται καθορισμένες εισφορές.

Στον αντίποδα, απειλή θα μπορούσε να αποτελέσει η Πανευρωπαϊκή Σύνταξη (PEEP) λόγω μεγέθους, και το γεγονός πως θα συμμετέχουν στο εγχείρημα τράπεζες ή άλλες μεγάλες χρηματοοικονομικές οντότητες και απευθύνονται σε μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες.

Συζητήθηκαν επίσης τα προβλήματα και οι προκλήσεις ενώ στο επίκεντρο βρέθηκε και η δυνατότητα σύστασης Ταμείου όπου θα συμμετέχουν εργαζόμενοι διαφορετικών κλάδων. Όπως έγινε σαφές, τα ΤΕΑ αποτελούν την εναλλακτική λύση, σε αντίθεση με όσους συνδέουν τα Ταμεία με τον 1ο ή τον 3ο πυλώνα αντίστοιχα.

Στο πάνελ συμμετείχαν η Δρ Παρασκευή Τσάμη, Γενική Διευθύντρια Κοινωνικής Ασφάλισης, ο κ. Γιώργος Συμεωνίδης, Εκτελεστικό Μέλος Συμβουλίου, Εθνική Αναλογιστική Αρχή, ο κ. Γιώργος Κεντούρης, Αδειούχος Αναλογιστής FHAS, Αντιπρόεδρος, AON Hewitt Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία, ο κ. Αθανάσιος Δούμας, Ιδρυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής της Prudential Informatics, η κα Άρτεμις Καραθανάση Ανώτερη Διευθύντρια, Νομικό Τμήμα PwC Greece, o κ. Χαράλαμπος Φύτρος, Β’ Αντιπρόεδρος ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α, Αναλογιστής & Χρημ/κός Αναλυτής ΤΕΑ Johnson & Johnson και ο κ. Κωνσταντίνος Κρεμαλής, ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διαχειριστής-Εταίρος στην Κρεμαλής-Δικηγορική Εταιρεία, Διαιτητής στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας, Σύμβουλος Επιχειρήσεων.

Στοιχεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος παρουσίασε κατά την ομιλία του ο κ. Νικόλαος Φίλιππας, Καθηγητής Χρηματοοικονομικής, Πανεπιστήμιο Πειραιά, Επιστημονικός Διευθυντής, Interamerican Research Center & Πρόεδρος, Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, ο οποίος αποτύπωσε την μεγάλη εικόνα σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο. Συγκεκριμένα, στο επίκεντρο βρέθηκαν οι επιπτώσεις της μακροζωίας στο συνταξιοδοτικό σύστημα και η αποτελεσματικότητα των αποταμιευτικών προγραμμάτων, μέσω της υιοθέτησης κατάλληλων μακροχρόνιων επενδυτικών στρατηγικών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις το 2050 η ηλικιακή ομάδα των +65 θα αποτελεί περίπου το 34% του συνολικού πληθυσμού στην Ελλάδα, έναντι 26,1% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Στο επίκεντρο βρέθηκε επίσης η 4η βιομηχανική επανάσταση, οι νέες μορφές εργασίας, η ανάγκη για αποταμίευση κ.ά. Ανέδειξε το γεγονός πως το 48% των εργαζομένων έχουν το λεγόμενο «financial stress», ενώ μόνο στις ΗΠΑ οι άμεσες και έμμεσες συνέπειες από αυτό υπολογίζεται πως κοστίζουν στα 500 δις δολ. τον χρόνο.

Χρήσιμα στοιχεία που αποδεικνύουν τις προκλήσεις που υπάρχουν σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο ανέδειξε ο κ. Φαίδων Ταμβακάκης, Συνιδρυτής και αντιπρόεδρος Δ.Σ. Alpha Trust για την διαχείριση των ΤΕΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, τα συνταξιοδοτικά ταμεία κατέχουν πάνω από το 10% των μετοχών και πάνω από το 20% των ομολόγων παγκοσμίως. Ωστόσο, τα δεδομένα αλλάζουν τώρα που η Κίνα επιδιώκει μεγαλύτερη συμμετοχή σε αποταμιεύσεις – συντάξεις. Στο επίκεντρο βρέθηκαν το δημογραφικό, η μακροζωία, οι αποδόσεις και τα Αμοιβαία Κεφάλαια ESG στην Ευρώπη.

Με την παρουσία κορυφαίων εταιρειών από το asset management και θεσμικών φορέων έλαβε χώρα το Panel 3 «Εποπτεία, Διαχείριση & Αποδόσεις Επενδύσεων Επαγγελματικών Ταμείων»

Αυτό που απασχολεί τα ΤΕΑ είναι οι σίγουρες αποδόσεις με μακροπρόθεσμο στόχο. Κομβικό στοιχείο πλέον θεωρείται όχι η απλή διασπορά κινδύνου (μετοχές, ομόλογα, άλλες επενδυτικές επιλογές) αλλά και η μείωση του ρίσκου μέσω διαφορετικών asset manager ως προς τη διαχείριση. Όπως επισημαίνει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, οι απαιτούμενες κοινοτικές οδηγίες έχουν ενσωματωθεί και, παρά τις προκλήσεις, η Εποπτεία είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο.

Σημειώθηκε, επίσης, πως απαιτείται από όλους κουλτούρα όσον αφορά την αποταμίευση, χαρακτηρίζοντας τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης κουμπαρά "πολυτελείας". Καταλήγοντας, οι ομιλητές του τελευταίου πάνελ σημείωσαν πως η ίδρυση ενός ΤΕΑ θα είναι προς όφελος εργοδότη – εργαζόμενου και οι εταιρείες asset management, με την πολύχρονη εμπειρία και τα σύγχρονα εργαλεία που διαθέτουν μπορούν να παρέχουν λύσεις υψηλής ποιότητας.

Συμμετείχαν: ο κ. Θεοφάνης Μυλωνάς, Πρόεδρος ΔΣ & Διευθύνων Σύμβουλος, Eurobank Asset Management ΑΕΔΑκ, πρόεδρος ΕΘΕ, ο κ. Κρις Αίσωπος, Διευθύνων Σύμβουλος Alpha Trust & Α’ Αντιπρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών (ΕΘΕ), ο κ. Αριστοτέλης Καρυτινός, Διευθύνων Σύμβουλος, Prodea Investments & Β’ Αντιπρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών (ΕΘΕ), ο κ. Ηρακλής Μπαμπλέκος, Πρόεδρος ΔΣ & Διευθύνων Σύμβουλος, Πειραιώς Asset Management ΑΕΔΑΚ, ο κ. Κίμων Βολίκας, Διευθύνων Σύμβουλος, Alpha Asset Management ΑΕΔΑΚ, ο Δρ Ευστράτιος Σαραντινός, Διευθύνων Σύμβουλος, Εθνική Asset Management ΑΕΔΑΚ και η κα Μαρία Μαργαριτσανάκη, στέλεχος στην Επ. Κεφαλαιαγοράς, Διεύθυνση Φορέων.