Tο Σεπτέμβριο του 2002 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε έλλειμμα 565 εκατ. ευρώ, ελαφρά μικρότερο από το έλλειμμα τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους (581 εκατ. ευρώ), ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος.

Η μικρή αυτή βελτίωση, όπως επισημαίνεται, ήταν αποτέλεσμα κυρίως της διεύρυνσης του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών και δευτερευόντως της αύξησης του πλεονάσματος στο ισοζύγιο μεταβιβάσεων. Αντίθετα, διευρύνθηκε το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο, ενώ μικρή αύξηση σημειώθηκε και στο έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων.

Ειδικότερα, η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος είναι αποτέλεσμα της αύξησης των εισαγωγών εκτός καυσίμων με ταυτόχρονη μείωση των αντίστοιχων εξαγωγών, ενώ οι καθαρές πληρωμές για εισαγωγές καυσίμων κινήθηκαν περίπου στα επίπεδα του Σεπτεμβρίου του 2001.

Εξάλλου, η άνοδος του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών προήλθε από την εμφανιζόμενη αύξηση των καθαρών εισπράξεων, κυρίως από ταξιδιωτικές υπηρεσίες.

Επισημαίνεται όμως ότι τα στοιχεία για τις ταξιδιωτικές υπηρεσίες κατά το τρέχον έτος δεν είναι απολύτως συγκρίσιμα με εκείνα των προηγούμενων ετών.

Η αύξηση του πλεονάσματος του ισοζυγίου μεταβιβάσεων, όπως επισημαίνει η ΤτΕ, αντανακλά μικρή αύξηση των καθαρών εισπράξεων τόσο της γενικής κυβέρνησης από την ΕΕ όσο και των άλλων τομέων της οικονομίας το μήνα αυτό. Τέλος, το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων παρουσίασε μικρή μόνο άνοδο.

Το εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2002 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 406 εκατ. ευρώ έναντι εκείνου της αντίστοιχης περιόδου του προηγούμενου έτους και διαμορφώθηκε σε 5.372 εκατ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως τον περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταβιβάσεων, αλλά και τη διεύρυνση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. Η τελευταία συνδέεται με αύξηση τόσο του ελλείμματος του ισοζυγίου των εκτός καυσίμων αγαθών όσο και των καθαρών εισαγωγών καυσίμων.

Μικρή αύξηση παρατηρήθηκε και στο έλλειμμα του ισοζυγίου των εισοδημάτων. Οι εξελίξεις αυτές αντισταθμίστηκαν μόνο εν μέρει από την άνοδο του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών.

Το εμπορικό έλλειμμα εκτός καυσίμων αυξήθηκε κατά 392 εκατ. ευρώ το εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2002, λόγω της σημαντικής μείωσης (κατά 570 εκατ. ευρώ) των εισπράξεων από εξαγωγές, παρά τη μικρή μείωση των πληρωμών για εισαγωγές (κατά 178 εκατ. ευρώ). Ταυτόχρονα, οι καθαρές εισαγωγές καυσίμων αυξήθηκαν κατά 148 εκατ. ευρώ. Την ίδια περίοδο, το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών αυξήθηκε, καθώς η άνοδος των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές και λοιπές υπηρεσίες υπεραντιστάθμισε τη μείωση των καθαρών εισπράξεων από μεταφορικές υπηρεσίες. Υπενθυμίζεται ότι οι ταξιδιωτικές εισπράξεις και πληρωμές από το Μάιο του 2002 υπολογίζονται με βάση δειγματοληπτική έρευνα (’’έρευνα συνόρων’’) και για το λόγο αυτό τα σχετικά στοιχεία δεν είναι απολύτως συγκρίσιμα με εκείνα προηγούμενων περιόδων.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων διευρύνθηκε κυρίως λόγω της αύξησης των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά τα χαμηλότερα επιτόκια και την μείωση των μερισματικών αποδόσεων κατά το τρέχον έτος, αποτέλεσμα των οποίων ήταν η μείωση των εισπράξεων και, σε μικρότερη έκταση, των πληρωμών.

Τέλος, όπως επισημαίνει η ΤτΕ, στον περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου μεταβιβάσεων συνέβαλαν η μείωση των μεταβιβάσεων από την ΕΕ, η αύξηση των πληρωμών της γενικής κυβέρνησης και η υποχώρηση των καθαρών εισπράξεων των λοιπών τομέων. Σημειώνεται ότι από το Σεπτέμβριο του 2002 καταγράφονται χωριστά - και όχι σε καθαρή βάση, όπως κατά το παρελθόν - οι εισπράξεις και οι πληρωμές της γενικής κυβέρνησης από και προς την ΕΕ. Παράλληλα, τα στοιχεία που αφορούν τις προηγούμενες περιόδους αναθεωρήθηκαν ανάλογα ώστε να είναι συγκρίσιμα με τα νέα στοιχεία.

Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών

Το Σεπτέμβριο του 2002 οι άμεσες επενδύσεις τόσο κατοίκων στο εξωτερικό όσο και μη κατοίκων στην Ελλάδα κινήθηκαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους είχε σημειωθεί σημαντική εισροή κεφαλαίων στην κατηγορία αυτή.

Στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, παρατηρήθηκε καθαρή εισροή ύψους 1.396 εκατ. ευρώ, η οποία αντανακλά τόσο εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων για αγορά ελληνικών ομολόγων όσο και την επανεισροή των κεφαλαίων των κατοίκων που είχαν τοποθετηθεί σε ομόλογα στο εξωτερικό.

Όσον αφορά τις λοιπές επενδύσεις, παρατηρήθηκε καθαρή εκροή ύψους 405 εκατ. ευρώ, η οποία συνδέεται κυρίως με τη μείωση τόσο των υποχρεώσεων όσο και των απαιτήσεων των κατοίκων στο εξωτερικό.

Το εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2002 παρατηρήθηκε καθαρή εκροή ύψους 425 εκατ. ευρώ στην κατηγορία των αμέσων επενδύσεων, η οποία αφορά κυρίως επενδύσεις κατοίκων στο εξωτερικό. Την ίδια περίοδο σημειώθηκε σημαντική καθαρή εισροή (ύψους 9.736 εκατ. ευρώ) στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με τη σημαντική εισροή κεφαλαίων ξένων επενδυτών, κυρίως για την αγορά ελληνικών ομολόγων και δευτερευόντως για την αγορά μετοχών, κινήσεις οι οποίες υπεραντιστάθμισαν την εκροή για αγορά ξένων ομολόγων και μετοχών από Έλληνες επενδυτές.

Η στροφή των ξένων και των Ελλήνων επενδυτών στην αγορά ομολόγων αντανακλά το κλίμα αβεβαιότητας στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Τέλος στην κατηγορία των λοιπών επενδύσεων σημειώθηκε καθαρή εκροή 1.305 εκατ. ευρώ, επειδή η αύξηση των καταθέσεων και τοποθετήσεων σε repos στο εξωτερικό από κατοίκους καθώς και η καθαρή μείωση των δανείων της γενικής κυβέρνησης από το εξωτερικό υπερκάλυψαν την αύξηση των καταθέσεων στην Ελλάδα από μη κατοίκους.

Στο τέλος Σεπτεμβρίου 2002 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 8,9 δισεκ. ευρώ. (Υπενθυμίζεται ότι, από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ τον Ιανουάριο του 2001, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, περιλαμβάνουν μόνο το νομισματικό χρυσό, τη ”συναλλαγματική θέση” στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα ”ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα” και τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε ξένο νόμισμα έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ.

Αντίθετα, δεν περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τις απαιτήσεις σε συνάλλαγμα και σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών της ζώνης του ευρώ, και τη συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στο κεφάλαιο και στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ.)

Οπως επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση, από το Νοέμβριο του τρέχοντος έτους, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει υιοθετήσει το ”Ειδικό Πρότυπο Ανακοίνωσης Στοιχείων” (Special Data Dissemination Standard) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει την ταχεία δημοσιοποίηση των στατιστικών στοιχείων. Βάσει του ”Προτύπου” αυτού, τα στατιστικά στοιχεία για το Ισοζύγιο Πληρωμών του μηνός Οκτωβρίου θα ανακοινωθούν στις 16 Δεκεμβρίου.