Μπαράζ ελέγχων για καρτέλ από την Επιτροπή Ανταγωνισμού

Σε έρμαιο κακών πρακτικών έχει μετατραπεί η ελληνική αγορά, με την Επιτροπή Ανταγωνισμού να εκτιμά, όπως μεταφέρουν πηγές προσκείμενες σε αυτή στο Euro2day.gr, ότι την παρούσα στιγμή στη χώρα, υπάρχουν «πολλές δεκάδες καρτέλ που δραστηριοποιούνται σε όλο το φάσμα της οικονομίας».

Η εκτίμηση αυτή οδήγησε πρόσφατα την ανεξάρτητη αρχή να αλλάξει τη διαδικασία «προτεραιοποίησης» των υποθέσεων, δίνοντας πλέον ιδιαίτερη βαρύτητα στις περιπτώσεις που υπάρχουν καρτελικές συμπράξεις, κυρίως οριζόντιας μορφής. Δηλαδή για παράνομες εμπορικές πρακτικές μεταξύ ομοειδών επιχειρήσεων, των οποίων οι επιπτώσεις είναι ευρύτερες για την οικονομία και το κοινωνικό σύνολο.

Όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, καρτέλ στην Ελλάδα υπήρχαν πάντα, ωστόσο η πολυετής κρίση ενέτεινε το πρόβλημα, καθώς πολλές επιχειρήσεις συνασπίστηκαν, ώστε να μοιραστούν μια αγορά που συρρικνωνόταν δραματικά και να θέσουν εκτός τους πιο αδύναμους παίκτες. Και όλα αυτά, σε βάρος των καταναλωτών και του ανταγωνισμού.

Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί, σημειώνουν, γι' αυτό και αλλάζει «πλάνο» η Επιτροπή. Πρώτο μέλημα είναι το κλείσιμο των 85 εκκρεμών υποθέσεων που χρονίζουν, ώστε το περιορισμένο σε αριθμό ανθρώπινο δυναμικό της ανεξάρτητης αρχής να ασχοληθεί με τους νέους στόχους που τίθενται.
Πλέον οι έλεγχοι θα είναι στοχευμένοι και θα προκύπτουν κατόπιν ενδελεχούς χαρτογράφησης των διαφόρων αγορών στην Ελλάδα, σε επίπεδο συγκέντρωσης, περιθώριο κέρδους, ιδιοκτησίας κ.ο.κ., σημειώνουν χαρακτηριστικά.

Ποιοι μπαίνουν στο μικροσκόπιο

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ως το τέλος του έτους θα είναι έτοιμη η κλαδική μελέτη για τα σούπερ μάρκετ και αμέσως μετά θα πραγματοποιηθεί διαγνωστική ανάλυση στην αγορά του ηλεκτρονικού εμπορίου, του FinTech και του τραπεζικού κλάδου γενικότερα. Για τον τελευταίο, η ανάλυση θα γίνεται παράλληλα με την έρευνα της Επιτροπής που βρίσκεται σε εξέλιξη, μετά την πρόσφατη «έφοδο» στις έδρες των συστημικών τραπεζών και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών.

Εντός των πρώτων μηνών του επόμενου έτους, προγραμματίζονται άλλες δύο διαγνωστικές μελέτες για ισάριθμους κλάδους, οι οποίοι ωστόσο δεν αποκαλύπτονται, προφανώς για να μη δοθεί το «σήμα» ότι θα ελεγχθούν. Υποστηρίζεται δε ότι στις περιπτώσεις που υπάρχουν ενδείξεις για αντι-ανταγωνιστικές συμπεριφορές, θα γίνονται εκτεταμένοι αιφνιδιαστικοί ή προγραμματισμένοι έλεγχοι.

«Στόχος μας είναι η Επιτροπή να μην αναλώνεται με την εξέταση επιχειρηματικών διαφορών οι οποίες μπορούν να λυθούν στα δικαστήρια, αλλά με υποθέσεις που έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία και κοινωνία», υπογραμμίζουν χαρακτηριστικά οι ίδιες πηγές.

Σε κάθε περίπτωση, η απόδειξη της ύπαρξης καρτέλ κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Ιδιαίτερα για την κλειστή αγορά της Ελλάδας, όπου «όλοι γνωρίζονται με όλους».

«Οι ιδιομορφίες της ελληνικής αγοράς έχουν ως αποτέλεσμα ακόμα και όταν κάποιος εμπλεκόμενος στην πορεία ζημιώθηκε, να μην αξιοποιεί το πρόγραμμα επιείκειας της Επιτροπής, το οποίο τον απαλλάσσει στην περίπτωση που αποκαλύψει στοιχεία για την ύπαρξη του καρτέλ και τα μέλη του. Κυριαρχεί ο φόβος», τονίζουν σχετικά. Άλλωστε, συνεχίζουν οι ίδιες πηγές, δεν είναι τυχαίο ότι στην ιστορία της Επιτροπής, έχουν υπάρξει μόνο δύο περιπτώσεις που αξιοποιήθηκε το πρόγραμμα επιείκειας.

Αξιο λόγου είναι δε ότι η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι μόλις το 1 στα 6,6 των καρτέλ αποκαλύπτονται, καθώς οι εμπλεκόμενοι λαμβάνουν σύνθετα μέτρα για να μην ανακαλυφθούν.

Τα big data

Πέραν όμως των κλαδικών μελετών, η Επιτροπή προγραμματίζει να αξιοποιήσει και τη γνώση που παρέχουν τα big data. Μάλιστα, πρόκειται να υπάρξει εντός της Επιτροπής και ειδικό τμήμα που θα παρακολουθεί συγκεκριμένες αγορές και διαδικασίες. Δύο από τους τομείς που θα τεθούν υπό παρακολούθηση είναι των δημοσίων συμβάσεων αγαθών και υπηρεσιών και δημοσίων έργων.

Ειδικότερα, τα στελέχη της Επιτροπής θα «σκανάρουν» το Εθνικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) και το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) και με τη χρήση αλγορίθμων θα εξετάζουν τους προμηθευτές, τον αριθμό αυτών, το ύψος των προσφορών και σε ποιους τελικά θα γίνεται η ανάθεση. Αν υπάρχουν ενδείξεις για συνεννοήσεις και «στήσιμο» διαγωνισμών, τότε, οι πιθανοί εμπλεκόμενοι θα τίθενται υπό τον έλεγχο της Επιτροπής.

Η αξιοποίηση των big data, η οποία έχει αρχίσει να εφαρμόζεται σε αρκετές προηγμένες χώρες, θα γίνεται σταδιακά και σε άλλους κλάδους της οικονομίας.

Ανάγκη σε προσωπικό και πόρους

Για να επιτευχθούν ευκολότερα οι στόχοι της Επιτροπής, οι ίδιες πηγές εξηγούν ότι η ανεξάρτητη αρχή θα πρέπει να ενισχυθεί με ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους. Αν και το οργανόγραμμα προβλέπει 106 θέσεις, αυτή τη στιγμή απασχολούνται στην Επιτροπή 72 άτομα. Για τον λόγο αυτό, έχει υποβληθεί αίτημα προς την κυβέρνηση για τη μεταφορά και την πρόσληψη προσωπικού.

Ιδιαίτερη έλλειψη παρατηρείται σε στελέχη πληροφορικής (ΙΤ), τα οποία είναι μόλις πέντε. Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, στον αιφνιδιαστικό έλεγχο που έγινε στις τράπεζες τον περασμένο μήνα (σ.σ. σε 22 σημεία έγινε ταυτόχρονα το «ντου»), οι υπάλληλοι IT δεν αρκούσαν και για τον λόγο αυτό, υπήρξε η συνδρομή στελεχών πληροφορικής από τη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών και Τμήμα Εσωτερικών της Ελληνικής Αστυνομίας.

Σε ό,τι αφορά τους οικονομικούς πόρους, με δεδομένο ότι αυτοί προέρχονται από την καταβολή του 1/1000 του μετοχικού κεφαλαίου των Ανωνύμων Εταιρειών του, πρόταση της Επιτροπής είναι η εισφορά αυτή να επεκταθεί σε όλες τις κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις.