Αντιδράσεις της αγοράς στο σχέδιο νόμου για τα Επαγγελματικά Ταμεία

Ως γενικόλογο και… μισό θεωρείται από πολλούς το πρόσφατο σχέδιο νόμου για τη λειτουργία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ελλάδα, στόχος του οποίου είναι η προσαρμογή του θεσμικού μας πλαισίου στις απαιτήσεις σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας.

Χαρακτηριστικά είναι τα όσα επισημαίνει στο Euro2day.gr ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) Χρήστος Νούνης:

«Η ΕΛΕΤΕΑ, από την πρώτη κιόλας στιγμή σύστασης της αρμόδιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής αλλά και της πρόσφατης διαβούλευσης, υπέβαλε τις θέσεις της επί του προτεινόμενου σχεδίου νόμου, ενσωματώνοντας επιπλέον λεπτομερή σχόλια και προτάσεις. Η ευρύτερη προσέγγιση που φαίνεται όμως να έχει επιλεγεί στη σύνταξη του σχεδίου νόμου είναι η υιοθέτηση, σε μεγάλο βαθμό, μιας… πιστής μετάφρασης της Οδηγίας, με ενσωματωμένες παραπομπές σε μελλοντικές ενδεχόμενες υπουργικές αποφάσεις, στο πλαίσιο παροχής διευκρινίσεων και ρύθμισης συγκεκριμένων θεμάτων.

Η Ένωση θεωρεί ότι μία τέτοια προσέγγιση πιθανόν να υπονομεύσει την πιθανότητα μιας άμεσης και οργανικής ενσωμάτωσης της Οδηγίας στην ελληνική πραγματικότητα, δεδομένου ότι το κείμενο της Οδηγίας εκ των πραγμάτων παραμένει γενικό και καθολικό, ώστε να καλύπτει όλο το εύρος των πρακτικών της επαγγελματικής ασφάλισης των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, πολλά αναφερόμενα εντός του σχεδίου νόμου δεν έχουν εφαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα.

Από την άλλη πλευρά, πολλά από τα θέματα διακυβέρνησης που εισάγονται από την Οδηγία και το σχέδιο νόμου έχουν ήδη ρυθμιστεί στο πλαίσιο της υφιστάμενης νομοθεσίας. Ζητήματα όπως το ελάχιστο όριο των εκατό ασφαλισμένων μελών, η δυνατότητα ένα ΤΕΑ να διαχειρίζεται περισσότερα του ενός προγράμματα, ο τρόπος και οι προϋποθέσεις με τον οποίο είναι εφικτό μία ασφαλιστική εταιρεία να εμπλακεί στην επαγγελματική ασφάλιση, καθώς και μια ενιαία εποπτεία που θα βελτίωνε τους χρόνους ίδρυσης ενός ΤΕΑ χρήζουν ρύθμισης η οποία θα επέλθει σε δεύτερο χρόνο με τις εξουσιοδοτικές υπουργικές αποφάσεις και τροποποιήσεις του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου. Παρά ταύτα όμως, για μια επιχείρηση ή ομάδα ελεύθερων επαγγελματιών που ενδιαφέρεται να ιδρύσει ένα νέο ΤΕΑ, ισχύουν τα βασικά σημεία του ιδρυτικού νόμου 3029/2002 και των υφιστάμενων νομοθετικών διατάξεων».

Το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου έρχεται σε μια περίοδο όπου ο θεσμός των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης ξεκίνησε να αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς στην Ελλάδα, καθώς σειρά μεγάλων επιχειρήσεων και ομάδων ελεύθερων επαγγελματιών προχωρούν στη σύσταση ΤΕΑ. Μόνο φέτος είδαμε περιπτώσεις όπως π.χ. η EΧΑE, η ασφαλιστική εταιρεία Interlife και ο όμιλος Τσάκου, ενώ σύντομα αναμένεται να πράξει αναλόγως και συστημική τράπεζα.

Παράγοντες που δρουν καταλυτικά στην ίδρυση ΤΕΑ είναι μεταξύ άλλων:

α) Η ανάγκη των εργαζομένων να εξασφαλίσουν μια μελλοντική αξιοπρεπή σύνταξη.

β) Τα ισχυρά φορολογικά κίνητρα που προσφέρει ο νόμος στους εργαζόμενους.

γ) Η χρησιμοποίηση των ΤΕΑ από τις επιχειρήσεις ως εργαλεία ανταμοιβής των εργαζομένων τους και ως μέσα διατήρησης του στελεχιακού τους δυναμικού.

Σύμφωνα με τον κ. Νούνη, «τα ΤΕΑ είναι οντότητες οι οποίες επιτρέπουν στους κοινωνικούς εταίρους, εργοδότες και εργαζόμενους, να αυτοδιαχειριστούν τις αποταμιεύσεις τους με στόχο να λάβουν τις παροχές τους στη συνταξιοδότησή τους. Ένα ΤΕΑ, λοιπόν, είναι ένα όχημα μακράς αποταμίευσης, το οποίο κυβερνάται από τους κοινωνικούς εταίρους που το ιδρύουν.

Έτσι, ένα ΤΕΑ μπορεί μεν να προσομοιάζει με τα ομαδικά συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά προϊόντα του τρίτου πυλώνα στην προαιρετικότητα της συμμετοχής και τον κεφαλαιοποιητικό του χαρακτήρα, από την άλλη όμως, η θεσμοθέτησή τους ως μη κερδοσκοπικές οντότητες που ιδρύονται από τους κοινωνικούς εταίρους (και όχι π.χ. από επαγγελματίες χρηματοοικονομικούς παρόχους όπως οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις) με υποχρεωτική διαδικασία έγκρισης και αδειοδότησης από τις κρατικές εποπτικές αρχές, ενισχύει αυτό που η νέα κοινοτική οδηγία αναγνωρίζει ως «κοινωνικό σκοπό» των ΤΕΑ.

Η συγκεκριμένη απαίτηση έγκρισης και αδειοδότησης, παρότι χρονοβόρα (καθώς ελέγχεται από τρεις εποπτικούς φορείς: Υπουργείο Εργασίας, Εθνική Αναλογιστική Αρχή και Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς) λειτουργεί ως ένα επιπλέον εχέγγυο βιωσιμότητας και διαφάνειας για τα ασφαλισμένα μέλη. Μια τέτοια διαδικασία απουσιάζει από τα συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά προϊόντα του τρίτου πυλώνα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τέτοιες ιδιαίτερες κανονιστικές απαιτήσεις σε συνδυασμό με τον μη κερδοσκοπικό τους χαρακτήρα, καθιστούν το πλαίσιο λειτουργίας των ΤΕΑ θεμελιωδώς ανόμοιο σε σχέση με το αντίστοιχο των ομαδικών συνταξιοδοτικών ασφαλιστικών προϊόντων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων.

Ως εκ τούτου, ο απλός ισχυρισμός ότι πρόκειται για όμοιες συνταξιοδοτικές παροχές είναι απλουστευμένος καθώς δεν λαμβάνει υπόψη του τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούνται αυτές οι παροχές (π.χ. καταστατικό ΤΕΑ εγκεκριμένο και δημοσιευμένο σε ΦΕΚ, απλό ασφαλιστήριο συμβόλαιο μέσω των ασφαλιστικών εταιριών). Αγνοεί, με άλλα λόγια, την επιθυμία του νομοθέτη να «αγγίζουν» τα χαρακτηριστικά των ΤΕΑ τον πρώτο πυλώνα, εξού άλλωστε και το φορολογικό πλαίσιό τους, το οποίο υιοθετεί στοιχεία από το αντίστοιχο των φορέων κοινωνικής ασφάλισης».