Σκληρό παζάρι σε δύο μέτωπα στην αγορά ρεύματος

Ηλεκτρισμένη είναι η… ατμόσφαιρα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, μετά την τελευταία έκθεση της Ευρ. Επιτροπής που αποκαλύπτει τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για την απελευθέρωση.

Οι προειδοποιήσεις των Βρυξελλών για το ότι η Αθήνα συνεχίζει να παραβιάζει την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία με τη διατήρηση της μονοπωλιακής θέσης της ΔΕΗ στη λιγνιτική παραγωγή, αλλά και για το ενδεχόμενο νέων καθυστερήσεων στην εφαρμογή του target model (Χρηματιστήριο Ενέργειας με τις επιμέρους αγορές) προκαλούν συγκρούσεις μεταξύ των μεγάλων εταιρειών παραγωγής-προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και της πλειονότητας των ενεργοβόρων βιομηχανιών.

Οι πρώτοι, ενόψει του target model κι επικαλούμενοι το ευρωπαϊκό Δίκαιο, ζητούν την άρση των όποιων εμποδίων για τη δραστηριοποίησή τους, με τον «παροπλισμό» της δημόσιας επιχείρησης ως προς την πιθανότητα χειραγώγησης των τιμών. Οι δεύτεροι, αμφισβητώντας το ότι η ΔΕH είναι δεσπόζων παίκτης, διεκδικούν μέτρα που να διευκολύνουν την εκπτωτική πολιτική που απολαμβάνουν στα τιμολόγια ρεύματος από τη δημόσια εταιρεία.

Ένα άλλο μέτωπο που έχει ανοίξει ουσιαστικά από το καλοκαίρι, είναι αυτό ανάμεσα στην κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως αναφέρουν πληροφορίες του Euro2day.gr, οι αρμόδιες διευθύνσεις Ενέργειας και Ανταγωνισμού ουδέποτε ήταν σύμφωνες με την κατάργηση των δημοπρασιών ΝΟΜΕ, καθώς, όπως υποστηρίζουν, ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο η προμήθεια ρεύματος στην Ελλάδα ανοίγει, οδηγώντας σε μείωση των μεριδίων του δεσπόζοντος παίκτη, της ΔEH.

Σημειωτέον ότι στην έκθεσή της, η Κομισιόν, για πρώτη φορά, παρουσιάζει το μερίδιο της δημόσιας εταιρείας στη χονδρεμπορική αγορά, εξαιρουμένων των ΑΠΕ, το οποίο βρίσκεται στο 70%, ενώ και για τη λιανική παρατηρεί πως το μερίδιο ναι μεν έπεσε στο 71% από 77% τον Μάρτιο, αλλά παραμένει υψηλό. Επιπλέον η Κομισιόν σημείωσε πως η Ελλάδα έχει την ακριβότερη χονδρεμπορική ρεύματος, αποδίδοντάς την στον λιγνίτη και στα υψηλά δικαιώματα ρύπων.

Ενδεικτικό των σκληρών διαπραγματεύσεων είναι το γεγονός, όπως περιγράφουν πηγές, ότι τα σχέδια της έκθεσης που λάμβανε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ακόμη και πριν από δύο εβδομάδες ήταν αιχμηρότερα σε σχέση με το τελικό κείμενο.

Νέα καθυστέρηση

Πριν περιγράψουμε όμως τα δύο μέτωπα, αξίζει να σημειωθεί ότι η πορεία και ιδίως τα χρονοδιαγράμματα για την εφαρμογή του target model και ιδίως για τη λειτουργία των επιμέρους αγορών του Χρηματιστηρίου (ενδοημερήσια, επόμενη μέρα, προθεσμιακή και αγορά εξισορρόπησης) είναι οριακά σε ό,τι αφορά τη λειτουργία τους τον Ιούνιο του 2020. Πρόκειται για την ημερομηνία-δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης.

Επιπλέον, αξίζει να τονιστεί ότι η λειτουργία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας είναι το «κλειδί» για την απελευθέρωση της αγοράς, αφού δίνει πρόσβαση σε συναλλαγές στους παίκτες ακόμη κι εκτός συνόρων, ενώ οι τιμές ρεύματος διαμορφώνονται πιο κοντά στο πραγματικό τους κόστος.

Σε ό,τι αφορά την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, είναι ενδεικτικό ότι ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας Γιώργος Ιωάννου στη διάρκεια της δεύτερης μέρας του ενεργειακού συνεδρίου του ΙΕΝΕ, αναφερόμενος στην αγορά των προθεσμιακών προϊόντων (για την οποία η ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει ανακοινώσει επίσπευση της λειτουργίας από τον Φεβρουάριο του 2020), την προσδιόρισε στο τέλος του πρώτου τριμήνου, δηλαδή τέλος του Μαρτίου. Όπως εξήγησε αργότερα ο πρώτος αντιπρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Νικόλαος Κονταρούδης, απαιτείται η πιστοποίηση των προϊόντων τόσο από την εγχώρια όσο και την ενιαία ευρωπαϊκή εποπτική αρχή της κεφαλαιαγοράς.

Πάντως ο κ. Ιωάννου εκτίμησε ότι η spot αγορά θα είναι έτοιμη να λειτουργήσει τον Ιούνιο του 2020, ωστόσο οι αναβαθμίσεις των ηλεκτρικών διασυνδέσεων με την Ιταλία και τη Βουλγαρία, προκειμένου οι συναλλαγές να έχουν μεγαλύτερη ρευστότητα, αναμένεται να ολοκληρωθούν στο τέλος της επόμενης χρονιάς και το 2021, αντίστοιχα.

Σε αγώνα δρόμου έχει επιδοθεί και ο ΑΔΜΗΕ, όπως περιέγραψε ο γενικός διευθυντής Διαχείρισης Ενέργειας Ηρακλής Σκοτεινός, προκειμένου να ετοιμαστεί η αγορά εξισορρόπησης, η οποία όμως δεν θα είναι έτοιμη πριν τον Ιούνιο του 2020.

Πάντως, οι εκπρόσωποι της αγοράς που βρέθηκαν στο συνέδριο εξέφρασαν επιφυλάξεις ως προς την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων. Ο πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Εμπόρων και Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας (μικρές εταιρείες) Κωνσταντίνος Αθανασιάδης σημείωσε χαρακτηριστικά ότι η αγορά κουράστηκε με τις καθυστερήσεις και τόνισε ότι θέλει ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα.

Αλλά και ο Ανδρέας Πετροπουλέας, στέλεχος της Elpedison, υποστήριξε πως «έχουμε χάσει το τρένο του χρηματιστηρίου ενέργειας», περιγράφοντας την πρωτοπορία της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, αλλά και της Ουγγαρίας με τη Σερβία, που στήνουν ενιαίο χρηματιστήριο ενέργειας.

Παραγωγοί vs Βιομηχανία

Όπως προαναφέρθηκε, η πρόσφατη δημοσίευση της έκθεσης της Κομισιόν έφερε στο προσκήνιο την κόντρα μεταξύ ανεξάρτητων παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και των βιομηχανιών υψηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Μήλον της έριδος η ΔEH…

Στο συνέδριο του ΙΕΝΕ, ο γενικός διευθυντής του ΕΣΑΗ (μεγάλοι ιδιωτικοί καθετοποιημένοι όμιλοι ηλεκτρισμού) Γιώργος Στάμτσης, αφού χαρακτήρισε «αποκαλυπτική» την έκθεση της Ευρ. Επιτροπής, ήγειρε ως μείζον θέμα «τη δομή της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού, η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία μιας δεσπόζουσας επιχείρησης με αποκλειστική πρόσβαση στον λιγνίτη και στα μεγάλα υδροηλεκτρικά και με πολύ υψηλό μερίδιο, άνω του 70%, τόσο στη λιανική όσο και στο ανταγωνιστικό κομμάτι της χονδρικής αγοράς». Ο ίδιος προέτρεψε τις αρμόδιες αρχές να ορίσουν στους επόμενους 3 με 4 μήνες «για να διασφαλιστεί ο υγιής ανταγωνισμός», τις απαραίτητες μονάδες παρακολούθησης της αγοράς στη ΡΑΕ, στο Χρηματιστήριο Ενέργειας και στον ΑΔΜΗΕ.

Ο κ. Στάμτσης υπογράμμισε με νόημα την ανάγκη της αποτροπής και της αντιμετώπισης με κυρώσεις αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών, όπως η συστηματική πώληση ενέργειας κάτω από το κόστος.

Οι ιδιώτες παραγωγοί δίνουν επίσης μεγάλη έμφαση και στους όρους λειτουργίας της αγοράς «επόμενης ημέρας», προκειμένου να διαθέτει την αναγκαία ρευστότητα. Όπως είπε ο γενικός διευθυντής του ΕΣΑΗ, «θα πρέπει να μπει όριο σε μονοψήφιο ποσοστό, όταν ένας μεγάλος προμηθευτής θέλει να καλύψει πελάτες του με διμερή συμβόλαια εκτός της χρηματιστηριακής αγοράς».

Το γάντι σήκωσαν οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, με τον εκπρόσωπο της ένωσής τους ΕΒΙΚΕΝ Αντώνη Κοντολέων, μιλώντας στο συνέδριο να υπεραμύνεται της ΔΕH, αμφισβητώντας το ότι έχει δεσπόζουσα θέση. Απέδωσε το γεγονός πως η εγχώρια χονδρεμπορική αγορά είναι η ακριβότερη στην Ευρώπη σε «στρεβλώσεις και εμπόδια υπέρ ολιγοπωλίου της αγοράς». Ο ίδιος τάχθηκε κατά του πλαφόν στα διμερή συμβόλαια που θα συνάπτει η ΔEH με βιομηχανίες και άλλους πελάτες της, ενώ μίλησε για εκπτώσεις στο ρεύμα που δίνονται σε μεταποιητικές επιχειρήσεις άλλων χωρών, όπως της Γερμανίας.

Το σκληρό παζάρι

Το δεύτερο ανοικτό μέτωπο είναι αυτό ανάμεσα στο ΥΠΕΝ και την Ευρ. Επιτροπή. Σύμφωνα με πληροφορίες του Euro2day.gr, οι Βρυξέλλες, αν το ΥΠΕΝ δεν συμφωνούσε στην πρόταση διορθωτικών αντιμονοπωλιακών μέτρων μετά την κατάργηση των ΝΟΜΕ, θα εξέδιδαν μία πιο σκληρή έκθεση για τον τομέα της ενέργειας. Όπως αναφέρουν πηγές, οι αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν επέμεναν για τη διατήρηση των ΝΟΜΕ, ζητούσαν την επαναφορά τους, κάτι που η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αρνήθηκε επίμονα, επικαλούμενη την πολιτική απόφαση της κυβέρνησης. Στο τραπέζι μάλιστα έπεσαν από τις Βρυξέλλες και πιο σκληρά μέτρα, όπως αναφέρουν πηγές.

Το ΥΠΕΝ, σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται να καταθέσει τον Ιανουάριο του 2020 «ολοκληρωμένη πρόταση για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας», με τις διαπραγματεύσεις να λαμβάνουν χώρα περί τα μέσα του πρώτου μήνα της νέας χρονιάς. Πηγές θέλουν τα μέτρα αυτά να αναζητούνται και εν πολλοίς θα καθοριστούν και από το business plan της ΔΕH για την απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων και άλλων διαρθρωτικών παρεμβάσεων στη δημόσια εταιρεία.