Οι λεπτές ισορροπίες στον «κοινωνικό» προϋπολογισμό

Η αύξηση της μισθωτής εργασίας και κατά συνέπεια των εσόδων από εισφορές προς τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς και η καταβολή από πλευράς Δημοσίου εισφορών προς τον ΕΦΚΑ, της τάξης του 13,33% όπως οι υπόλοιποι εργοδότες του ιδιωτικού τομέα αναμένεται όχι μόνο να διατηρήσουν αλλά και να αυξήσουν κατά 202 εκατ. ευρώ το πλεόνασμα των ταμείων, το 2020. Και αυτό, ενώ η κρατική χρηματοδότηση εκτιμάται πως θα μειωθεί σημαντικά, κατά 475 εκατ. ευρώ.

Βέβαια, ο κρατικός προϋπολογισμός αφήνει... ανοικτούς λογαριασμούς, που αφορούν κυρίως το μέτωπο της ψήφισης των αλλαγών στο νόμο Κατρούγκαλου, βάσει των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στον αντίποδα, ξεκαθαρίζει το τοπίο στο θέμα της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,9 της μονάδας, για την πλήρη απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα, με το κόστος να εκτιμάται σε 123 εκατ. ευρώ (αφορά το β' εξάμηνο του 2020). Στον τομέα της πρόνοιας, ο προϋπολογισμός «φωτογραφίζει» αλλαγές στα κριτήρια καταβολής των επιδομάτων, όπως αλλαγές έρχονται και στο θέμα των προγραμμάτων του ΟΑΕΔ.

Αναλυτικά, το ισοζύγιο των ασφαλιστικών ταμείων για το 2020 εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει πλεόνασμα ύψους 1,021 δισ. ευρώ, βελτιωμένο κατά 202 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων για το τρέχον έτος (819 εκατ. ευρώ). Μάλιστα, ο προϋπολογισμός προβλέπει αύξηση εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές κατά 593 εκατ. ευρώ, οφειλόμενη κυρίως στην εκτιμώμενη αύξηση των εισφορών της μισθωτής εργασίας, καθώς και στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών του Δημοσίου αλλά και στο ότι το 2020 είναι το τελευταίο έτος μετάβασης της εισφοράς που καταβάλλει το Δημόσιο στα 13,33%, όπως και οι υπόλοιποι εργοδότες.

Ταυτόχρονα εκτιμάται ότι η ταχύτερη έκδοση συντάξεων θα έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό των αναδρομικών ποσών που απαιτούνται λόγω της πολύμηνης αναμονής και τη μείωση της συνολικής σχετικής δαπάνης κατά 192 εκατ. ευρώ.

Σημαντικά μειωμένη, κατά 475 εκατ. ευρώ θα είναι, μάλιστα, η κρατική επιχορήγηση καθώς το οικονομικό επιτελείο εκτιμά πως η αύξηση των εσόδων από εισφορές σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη μείωση της δαπάνης για τις κύριες συντάξεις διασφαλίζει -και με μειωμένη χρηματοδότηση- την ομαλή καταβολή του συνόλου των ασφαλιστικών παροχών.

Ανοικτό παραμένει το κόστος της υπό διαμόρφωση μεταρρύθμισης στο ασφαλιστικό, που αφορά την υποχρέωση συμμόρφωσης στις αποφάσεις της δικαιοσύνης, με την πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν να φωτίζει εν μέρει τις κυβερνητικές προθέσεις, αναφέροντας ότι οι αλλαγές θα καλυφθούν από τον προϋπολογισμό του υπουργείου Εργασίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο επίπεδο των δαπανών, εκτιμάται μείωση της τάξης των 236 εκατ. ευρώ, η οποία οφείλεται κυρίως στη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 192 εκατ. ευρώ (121 εκατ. ευρώ από τις κύριες και 71 εκατ. ευρώ από τις επικουρικές).

Κι ενώ για τις προωθούμενες παρεμβάσεις δεν υπάρχει κάποια αναφορά, για την επικείμενη μείωση των εισφορών σε εργοδότες και εργαζόμενους - μισθωτούς με πλήρη απασχόληση, έχει προϋπολογιστεί κόστος 123 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 21 εκατ. ευρώ θα βαρύνουν τον προϋπολογισμό του ΟΑΕΔ.

Εκκρεμείς συντάξεις

Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί, σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο, κατά το 2020, στην πλήρη εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων υγείας και εφάπαξ παροχών. Αντίστοιχος ανασχεδιασμός γίνεται, όπως αναφέρει ο προϋπολογισμός, στις ενέργειες εκκαθάρισης των ληξιπρόθεσμων αιτήσεων κύριας σύνταξης.

Το νέο σχέδιο περιλαμβάνει μέτρα για την επιτάχυνση των διοικητικών διαδικασιών έκδοσης συντάξεων που ήδη εκκρεμούν, καθώς και την ψηφιοποίηση της απονομής των νέων αιτήσεων συνταξιοδότησης, με στόχο τον Ιούνιο του 2020 να εκδίδεται ψηφιακά το 34,5% των νέων αιτήσεων, τον Ιανουάριο του 2021 το 58,9% και τον Ιούνιο του 2021 το 90% των νέων αιτήσεων κύριας σύνταξης.

Τι αλλάζει στην πρόνοια

Στο πεδίο της πρόνοιας, ο προϋπολογισμός προβλέπει για το 2020 μείωση δαπανών για τις παροχές σε ανασφάλιστους υπερήλικες, τα οικογενειακά επιδόματα, τα Επιδόματα ΑμΕΑ καθώς και το Στεγαστικό επίδομα (επίδομα ενοικίου), καθώς σχεδιάζονται αλλαγές, όπως για παράδειγμα η υποχρέωση όλων των δικαιούχων με παιδί να αναγράφουν τη διεύθυνση του σχολείου (με στόχο να υποχρεωθούν οι γονείς να στέλνουν στο σχολείο τα παιδιά τους), αλλά και την αύξηση των απαιτούμενων ετών νόμιμης παραμονής στη χώρα από τα 5 στα 10 έτη. Η κρατική χρηματοδότηση για το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης (ΚΕΑ) προβλέπεται στα 850 εκατ. ευρώ, αυξημένη σε σχέση με τα 680 εκατ. ευρώ που τελικά απορροφήθηκαν κατά το τρέχον έτος, κάτω όμως από το 1 δισ. ευρώ που αρχικά είχε αναφερθεί.

Από 1/1/2020 θεσμοθετείται το επίδομα των 2.000 ευρώ για κάθε νεογέννητο μωρό. Το μέτρο θα στοιχίσει 123 εκατ. ευρώ.

Επανεξέταση προγραμμάτων από τον ΟΑΕΔ

Ο προϋπολογισμός του ΟΑΕΔ, τέλος, σύμφωνα με το τελικό σχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού που κατατέθηκε στη Βουλή, προβλέπει μείωση της δαπάνης για τα προγράμματα απασχόλησης κατά 83 εκατ. ευρώ. Ο Οργανισμός παραμένει σε πλεόνασμα (+470 εκατ. ευρώ), το οποίο βέβαια αναμένεται μειωμένο κατά 41 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις εκτιμήσεις για το 2019.

Η εξέλιξη αυτή οφείλεται:

Α) Στη μείωση των εσόδων του φορέα κατά 75 εκατ. ευρώ, κυρίως εξαιτίας:

- της μείωσης κατά 21 εκατ. ευρώ των ασφαλιστικών εισφορών, λόγω της έναρξης εφαρμογής από το β' εξάμηνο 2020 του μέτρου της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες για τη μισθωτή εργασία πλήρους απασχόλησης, και

- της μείωσης της χρηματοδότησης από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κατά 50 εκατ. ευρώ.

Β) Στη μείωση των δαπανών κατά 34 εκατ. ευρώ, η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μείωση κατά 83 εκατ. ευρώ των προγραμμάτων απασχόλησης, που επανεξετάζονται ώστε να αποκτήσουν αυξημένη αποτελεσματικότητα και στην παράλληλη αύξηση κατά 30 εκατ. ευρώ των επιδομάτων ανεργίας, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην αύξηση του κατώτερου μισθού.