Συντάξεις: Τα «κλειδιά» που θα κρίνουν την τύχη των αναδρομικών

Θολό παραμένει το τοπίο για τις διεκδικήσεις 2,5 εκατομμυρίων συνταξιούχων, καθώς ούτε μετά τη δημοσιοποίηση ολόκληρων των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, την περασμένη Παρασκευή, ξεκαθάρισε το χρονικό διάστημα για το οποίο θα πρέπει να επιστραφούν χρήματα, από περικοπές που το 2015 κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Έτσι, το ασφαλιστικό θα εξακολουθήσει να κινείται σε… τροχιά αναδρομικών για τους επόμενους μήνες και έως ότου μία από τις εκκρεμείς αποφάσεις κριθούν από την ολομέλεια του ΣτΕ.

Τις πλέον υψηλότερες πιθανότητες, σύμφωνα με τους νομικούς,  συγκεντρώνει η λύση της καταβολής, σε πολλές δόσεις, των αναδρομικών που αφορούν το διάστημα από την έκδοση των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας τον Ιούλιο του 2015 έως την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου, τον Μάιο του 2016.  Όσο για τις νέες αποφάσεις, η πλειοψηφία των ειδικών εκτιμά ότι μπορεί να κρατά... κλειδωμένες τις ελπίδες για διευρυμένες διεκδικήσεις (έως και τον Δεκέμβριο του 2018), δεν εισέρχεται όμως στην ουσία της υπόθεσης, καθώς δεν κρίνει το θέμα των διεκδικήσεων. Και επισημαίνουν ότι καθαρή λύση θα ξεκλειδώσει από μια νέα απόφαση του ΣτΕ, που θα αφορά  ειδικά το χρονικό διάστημα των δικαιωμάτων. 

Σύμφωνα με τον γνωστό δικηγόρο Δημήτρη  Μπούρλο, η πρώτη μεγάλη ομάδα αναδρομικών σχετίζεται με τις μνημονιακές περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές με τις αποφάσεις της ολομέλειας του ΣτΕ το 2015. Οι συνταξιούχοι διεκδικούν ποσά από την 1η/1/2013 έως και τις 31/12/2018. Το πρώτο «κλειδί» στην υπόθεση ήρθε με τις αποφάσεις του ΣτΕ τον Ιούλιο του 2015, που έκριναν ότι όσοι δεν είχαν υποβάλει αγωγές έως τότε, δεν δικαιούνται αναδρομικά. Συνεπώς, οι διεκδικήσεις τους ξεκινούν να «τρέχουν» από τον Ιούλιο του 2015 και μετά.

Ένα δεύτερο «κλειδί» ήρθε με την απόφαση Πρωτοδικείου, που αφορούσε περίπτωση για την οποία ενώ δεν είχε ασκηθεί αγωγή πριν την απόφαση του ΣτΕ, έδινε ποσά και πριν τον Ιούνιο του 2015. Βέβαια, ακόμη δεν έχει «ξεκλειδώσει» η υπόθεση, καθώς δεν υπάρχει  απόφαση Εφετείου για αυτήν.

Μετά τις αποφάσεις της ολομέλειας του ΣτΕ έρχονται εκδικάσεις αγωγών (και πρωτόδικα και κατ' έφεση), με τις οποίες δικαιώνονται οι συνταξιούχοι τουλάχιστον για το χρονικό διάστημα από την έκδοση των αποφάσεων του ΣτΕ και για το μέλλον, όχι όμως μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου.

Σημαντικό «κλειδί» θεωρείται μια απόφαση που έχει καταλήξει στο ΣτΕ, μετά από αίτηση αναίρεσής της από τον ΕΦΚΑ. Στην περίπτωση αυτή, τόσο πρωτόδικα όσο και κατ’ έφεση, ο συνταξιούχος δικαιώθηκε αναδρομικών, από τον Ιούλιο του 2015 και έως μετά και την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου και συγκεκριμένα έως και τα μέσα του 2017.

Υπάρχουν βέβαια και όλες αυτές οι αιτήσεις που έχουν υποβάλει πάνω από 1,5 εκατ. συνταξιούχοι προς τον ΕΦΚΑ, διεκδικώντας αναδρομικά χωρίς να έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη. Με την αίτηση αυτή, οι συνταξιούχοι διέκοψαν την παραγραφή των αξιώσεών τους. Γιατί οι απαιτήσεις αυτές έχουν 5ετή παραγραφή. Εάν ο ΕΦΚΑ εντός 6μήνου δεν τους απαντήσει, όπως είναι και το αναμενόμενο, ξεκινά νέα παραγραφή. Βέβαια, πλέον, έτσι όπως είναι τα δεδομένα, οι ειδικοί εκτιμούν ότι δεν χρειάζεται οι συνταξιούχοι αυτοί να κάνουν νέες αγωγές. Η λύση που θα δοθεί, θα αφορά το σύνολο και όχι μόνο όσους έχουν προσφύγει.

Αλλά και οι πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ που αφορούν την αντισυνταγματικότητα του νόμου Κατρούγκαλου δεν φαίνεται να ξεκλείδωσαν το μυστήριο.  Ευθέως, οι αποφάσεις δεν αναφέρονται στα αναδρομικά. Με έμμεσο τρόπο, καταγράφουν κάποιες σκέψεις σύμφωνα με τις οποίες με το νόμο Κατρούγκαλου επανανομοθετήθηκαν οι μνημονιακές περικοπές που είχαν κριθεί αντισυνταγματικές.  

Βέβαια, στο σκεπτικό αναπτύσσονται κάποιες σκέψεις που σύμφωνα με κάποιους νομικούς, εμμέσως «κλειδώνουν» τον δρόμο προς τις διευρυμένες διεκδικήσεις. Ξεκαθαρίζουν βέβαια ότι αυτό δεν μπορεί να αποτελεί και τροχοπέδη, καθώς  πρόκειται για μια απόφαση που ελήφθη οριακά, με πλειοψηφία 13 - 12.

Όταν το θέμα φθάσει στο ΣτΕ μετά από κάποια από τις προσφυγές συνταξιούχων, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ο συσχετισμός θα είναι ο ίδιος. 

Κατά την πλειοψηφία των δικηγόρων, οι πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ, παρότι κρίνουν αντισυνταγματικές τις περικοπές στις επικουρικές και τα ποσοστά αναπλήρωσης στις κύριες, «κλειδώνουν» την πόρτα διεκδίκησης αναδρομικών, για το διάστημα πριν από τις 4 Οκτωβρίου 2019, ακόμη και γι' αυτούς που έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη. Και αυτό γιατί ορίζουν ξεκάθαρα ότι «τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας επέρχονται από τη δημοσίευση της απόφασης και μετά». Συνεπώς, οι όποιες διεκδικήσεις «τρέχουν» από τις 4 Οκτωβρίου και έως την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νόμου.

Τέλος, διεκδικήσεις αναδρομικών ενδέχεται να γεννηθούν, σύμφωνα με τους ειδικούς, και από όσους ασφαλισμένους λάβουν την απόφαση συνταξιοδότησής τους από τις 4 Οκτωβρίου και έως την ψήφιση νέου νόμου, καθώς και παλαιότερες αποφάσεις.

Η δικαστική εξουσία φαίνεται πως κρατά στα χέρια της καίριας σημασίας «κλειδιά», που απαιτούνται για να «ξεκλειδώσουν» το... μυστήριο των αναδρομικών. Βέβαια,  πληθαίνουν πλέον και οι φωνές που θέλουν την εκτελεστική εξουσία και δη τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας να λάβουν μια γενναία πολιτική απόφαση, που θα δώσει τέλος στην ταλαιπωρία, την αγωνία, αλλά πολλές φορές και την εκμετάλλευση των συνταξιούχων.  

Το δημοσιονομικό κόστος είναι σχεδόν απαγορευτικό για επιστροφή του συνόλου των διεκδικήσεων, ενώ χθες, στον ΣΚΑΪ, ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης δήλωσε πως σε εφαρμογή της τελευταίας απόφασης του ΣτΕ, ο νέος ασφαλιστικός νόμος θα προβλέπει αυξήσεις σε 260.000 επικουρικές συντάξεις, που θα επανέλθουν στα επίπεδα προ του νόμου Κατρούγκαλου.

Οι αυξήσεις θα δοθούν μετά την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού από τις αρχές του 2020 αλλά θα έχουν και αναδρομική ισχύ από 4/10/2019, ημέρα έκδοσης της δικαστικής απόφασης», ανέφερε.  Το κόστος ενός τέτοιου μέτρου ανέρχεται σε 250 με 300 εκατ. ευρώ. Μέρος αυτού δεν αποκλείεται να καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ το υπόλοιπο από την περιουσία του ταμείου (ΕΤΕΑΕΠ).