Φορολογικά κίνητρα για τόνωση των αποταμιεύσεων

Σε μια περίοδο αρνητικών επιτοκίων στο εξωτερικό και οριακών αποδόσεων στα περισσότερα εγχώρια επενδυτικά προϊόντα σταθερού εισοδήματος ζητούνται φορολογικά κίνητρα προκειμένου να αυξηθούν οι αποταμιεύσεις των ελληνικών νοικοκυριών.

Ήδη στις χώρες της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης, καταθέτες και ομολογιούχοι υποχρεώνονται εδώ και μήνες σε αρνητικές αποδόσεις, ενώ στον «επικίνδυνο» Νότο, οι δεκαετείς κρατικοί τίτλοι σε Ελλάδα, Ιταλία και Κύπρο διαπραγματεύονται με yield μόλις 1,43%, 0,97% και 0,44%, αντίστοιχα. Αν από αυτές τις φτωχές απολαβές, αφαιρέσει κάποιος φόρους και προμήθειες, τότε ακόμη και στις χώρες του Νότου, οι καθαρές αποδόσεις καθίστανται οριακές.

Αν τώρα μιλήσουμε για τοποθετήσεις σε κρατικούς τίτλους μικρότερης διάρκειας, τότε συναντούμε αρνητικές αποδόσεις ακόμη και στον ευρωπαϊκό Νότο, όπως για παράδειγμα συνέβη πρόσφατα στην έκδοση Εντόκων Γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου (ΕΓΕΔ). Όσο για τις εγχώριες καταθέσεις, τα σχετικά επιτόκια των προθεσμιακών τραπεζικών λογαριασμών δεν υπερβαίνουν στην πράξη το 0,30%.

Η κατάσταση αυτή δεν αναμένεται να μεταβληθεί στο ορατό μέλλον, καθώς:

• Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χαλαρώνει κι άλλο την νομισματική πολιτική που εφαρμόζει στη Γηραιά Ήπειρο.

• Οι ελληνικές τράπεζες βλέπουν τις καταθέσεις τους να αυξάνονται μήνα με τον μήνα (από κεφάλαια που επιστρέφουν είτε από τα «στρώματα», είτε από το εξωτερικό) ενώ παράλληλα ενισχύουν περαιτέρω τη ρευστότητά τους μέσα από τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους.

Γνωστό στέλεχος της ασφαλιστικής αγοράς, σημειώνει: «Το περιβάλλον των αρνητικών επιτοκίων που έχει διαμορφωθεί μπορεί από τη μια πλευρά να ωφελεί την ελληνική οικονομία, από την άλλη πλευρά όμως εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους. Τα οφέλη είναι προφανή: Μικρότερο κόστος άντλησης δανειακών κεφαλαίων από δημόσιο και επιχειρήσεις και παράλληλα κίνητρο για υλοποίηση επενδύσεων στην πραγματική οικονομία. Ωστόσο, το περιβάλλον αυτό εγκυμονεί σοβαρούς μεσομακροπρόθεσμους κινδύνους, καθώς αποτρέπει τα ελληνικά νοικοκυριά να αποταμιεύουν. Οι αποταμιεύσεις όμως αυτές είναι απαραίτητες, προκειμένου οι εργαζόμενοι να χτίσουν από τώρα την πρόσθετη σύνταξη που θα απολαύσουν στο μέλλον και η οικονομία να μπορέσει να χρηματοδοτήσει αναπτυξιακά προγράμματα υποδομής που θα φέρουν νέες θέσεις εργασίας και τόνωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας».

Ήδη, είναι προφανές ότι ολοένα και μεγαλύτερο ποσό χρημάτων αποταμιεύεται-επενδύεται σε φορείς και προϊόντα που απολαμβάνουν φορολογικά κίνητρα. Τα κίνητρα αυτά υπερακοντίζουν τις επιπτώσεις των οριακών επιτοκίων και μπορούν να προσφέρουν σημαντικά θετικά αποδόσεις στους αποταμιευτές σε βάθος χρόνου. Ενδεικτική είναι η περίπτωση των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), το ενεργητικό των οποίων αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς κατά τα τελευταία χρόνια.

Επιπλέον, τα ομαδικά συνταξιοδοτικά προϊόντα των επιχειρήσεων σημείωσαν αύξηση κατά 44,2% μέσα στο πρώτο φετινό επτάμηνο. Με βάση το επικείμενο θεσμικό πλαίσιο που θα βγει προς διαβούλευση μέχρι το τέλος του 2019, τα φορολογικά κίνητρα σε ΤΕΑ και ομαδικά συνταξιοδοτικά θα εξισωθούν προκειμένου να μην υπάρξει «φορολογικό arbitrage» μεταξύ τους.

Η κυβέρνηση επίσης έχει δεσμευθεί πως θα επανέλθουν φορολογικά κίνητρα και στα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προϊόντα των ασφαλιστικών εταιρειών (Γ’ πυλώνας), τα οποία καταργήθηκαν κατά την εποχή των μνημονίων. Στόχος ενός τέτοιου μέτρου είναι η τόνωση των λαϊκών μακροπρόθεσμων αποταμιεύσεων, καθώς θα δίνεται η ευκαιρία θετικών πραγματικών (μετά και τα φορολογικά κίνητρα) αποδόσεων σε νοικοκυριά που θα καταφέρνουν να αποταμιεύουν για το μέλλον ποσά της τάξεως των εκατό ευρώ μηνιαίως.