Ποιοι εξαιρούνται από τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις

Τρία επίπεδα εξαιρέσεων από τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις προβλέπουν μεταξύ άλλων οι διατάξεις του αναπτυξιακού νομοσχεδίου που αναδιαμορφώνουν τον χάρτη των συλλογικών διαπραγματεύσεων στη χώρα, στη μεταμνημονιακή εποχή.

Το πρώτο επίπεδο αφορά τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, όπως κατεξοχήν επιχειρήσεις σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης. Και ορίζεται ότι η δυνατότητα αυτή παρέχεται σε επίπεδο κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Πρέπει δηλαδή να το συμφωνήσουν μεταξύ τους τα συμβαλλόμενα μέρη. Βέβαια, με απόφαση του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, μετά από γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας, θα εξειδικεύονται τα κριτήρια για τις επιχειρήσεις που εξαιρούνται και θα καθορίζονται οι κατηγορίες όρων των συλλογικών συμβάσεων από τους οποίους εξαιρούνται, καθώς και κάθε σχετικό θέμα.

Το δεύτερο επίπεδο αφορά τη δυνατότητα εξαίρεσης από την αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης. Η σχετική διάταξη ορίζει ότι η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης (να ισχύει δηλαδή η σύμβαση που προβλέπει ευνοϊκότερους όρους -κυρίως μισθολογικούς και οικονομικούς- για τους εργαζόμενους) δεν εφαρμόζεται μεταξύ εθνικής και τοπικής συλλογικής σύμβασης, κλαδικής ή ομοιοεπαγγελματικής αντίστοιχα, ώστε να είναι εφικτό επιχειρήσεις και εργαζόμενοι να διαμορφώνουν όρους εργασίας προσαρμοσμένους στις τοπικές συνθήκες.

Συγκεκριμένα

(α) διατηρείται ο κανόνας της μη εφαρμογής της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης μεταξύ ομοιοεπαγγελματικών έναντι των κλαδικών και επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων,

(β) εισάγεται η δυνατότητα εξαίρεσης συγκεκριμένων επιχειρήσεων από την εφαρμογή της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης κατά τη συρροή κλαδικής και επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης ως προς συγκεκριμένους όρους της, εφόσον οι κλαδικές οργανώσεις το έχουν συμφωνήσει, και

(γ) εάν δεν υπάρχει τέτοια συμφωνία, εισάγεται η υποχρεωτική εξαίρεση από την ως άνω αρχή, ειδικά των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης.

Τέλος, το τρίτο επίπεδο εξαίρεσης αφορά τη δυνατότητα να εξαιρούνται επιχειρήσεις από την υποχρεωτική επέκταση μιας κλαδικής σύμβασης, με απόφαση του εκάστοτε υπουργού Εργασίας και μετά από εισήγηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας.

Μάλιστα, στη σχετική διάταξη προβλέπονται ως προϋποθέσεις: α) η υποβολή αίτησης για επέκταση από οποιοδήποτε από τα δεσμευόμενα μέρη προς τον υπουργό Εργασίας, β) τεκμηριωμένη βεβαίωση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου ότι η συλλογική ρύθμιση δεσμεύει ήδη εργοδότες που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος, και γ) διαβούλευση αυτών ενώπιον του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας για την αναγκαιότητα της επέκτασης, τις επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, τη λειτουργία του ανταγωνισμού και την απασχόληση. Εισάγονται όμως και εξαιρέσεις στην εφαρμογή συγκεκριμένων όρων ή του συνόλου της επεκτεινόμενης συλλογικής σύμβασης για επιχειρήσεις που οι οικονομικές τους δυνατότητες δεν το επιτρέπουν, ήτοι για επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή οικονομικής εξυγίανσης. Αυτές ισχύουν τόσο για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας όσο και για τις διαιτητικές αποφάσεις.

Τι αλλάζει στον ΟΜΕΔ

Αλλαγές προβλέπονται και στη λειτουργία της Διαιτησίας μέσω του αρμόδιου Οργανισμού (ΟΜΕΔ), με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερέστερη η δυνατότητα προσφυγής στη διαδικασία. Και αυτό γιατί πλέον, η δυνατότητα μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία θα γίνεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Βάσει της διάταξης θα λειτουργεί αποκλειστικά ως έσχατο μέσο επίλυσης των συλλογικών διαφορών εργασίας, στις εξής περιοριστικά αναφερόμενες περιπτώσεις:

α) εάν η συλλογική διαφορά αφορά σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, η λειτουργία των οποίων έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου,

β) εάν η συλλογική διαφορά αφορά στη σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας και αποτύχουν οριστικά οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των μερών και η επίλυσή της επιβάλλεται από υπαρκτό λόγο γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος, συνδεόμενο με τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας.

Τέλος, η αίτηση μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία πρέπει να περιέχει και πλήρη αιτιολογία σχετικά με τη συνδρομή των προϋποθέσεων που τη δικαιολογούν, η δε διαιτητική απόφαση που εκδίδεται επ' αυτής είναι άκυρη, εάν δεν περιέχει και πλήρη αιτιολογία σχετικά με τη συνδρομή των προϋποθέσεων που δικαιολογούν τη μονομερή προσφυγή στη διαιτησία.

Και e-συνδικαλισμός

Στις προωθούμενες διατάξεις προβλέπονται επίσης τόσο η δημιουργία ηλεκτρονικών μητρώων εργοδοτών και εργαζόμενων όσο και η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τη λήψη αποφάσεων, μεταξύ των οποίων και η διενέργεια απεργιακής κινητοποίησης.

Όπως περιλαμβάνονται και οι διατάξεις για τον περιορισμό της μερικής απασχόλησης και την ενίσχυση της πλήρους εργασίας.

Παράταση της ισχύος της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας

Στις νέες προσθήκες του νομοσχεδίου συγκαταλέγεται η διάταξη που επεκτείνει την παράταση της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας έως τις 31/12/2019, καθώς η διορισμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ δεν έχει τη δυνατότητα υπογραφής νέας σύμβασης.

Αναλυτικά τα θέματα του υπουργείου Εργασίας που ρυθμίζονται είναι:

1. Προβλέπεται η δυνατότητα θέσπισης από τις εθνικές και τοπικές ομοιοεπαγγελματικές και κλαδικές συλλογικές συμβάσεις ειδικών όρων ή εξαίρεσης από την εφαρμογή συγκεκριμένων όρων, για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε ειδικής κατηγορίας επιχειρήσεις, όπως επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας, νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού και επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. (άρθρο 53)

2. α. Δημιουργείται στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων (ΓΕ.ΜΗ.Σ.Ο.Ε.) και Γενικό Μητρώο Οργανώσεων Εργοδοτών (ΓΕ.ΜΗ.Ο.Ε.).

β. Καθίσταται υποχρεωτική η εγγραφή στο Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών, που τηρείται στο Πληροφοριακό Σύστημα (ΠΣ) «ΕΡΓΑΝΗ», για όλες τις συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζόμενων, ενώσεις προσώπων εργαζόμενων και τις οργανώσεις των εργοδοτών.

γ. Εισάγεται η δυνατότητα ψηφοφορίας μέσω ηλεκτρονικής ψήφου για τη λήψη αποφάσεων των γενικών συνελεύσεων και λοιπών οργάνων διοίκησης Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων κήρυξης απεργίας. (άρθρο 54)

3. Υπερισχύει της κλαδικής, κατ’ εξαίρεση του γενικού κανόνα, η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας, στις περιπτώσεις των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, υπό την οριζόμενη προϋπόθεση. (άρθρο 55)

4. Επανακαθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις κήρυξης ως υποχρεωτικής, για όλους τους εργαζόμενους, συλλογικής σύμβασης εργασίας ή διαιτητικής απόφασης κ.λπ. (άρθρα 56, 57)

5. Επανακαθορίζεται το θεσμικό πλαίσιο αναφορικά με τις ατομικές εργασιακές σχέσεις. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, προβλέπονται τα ακόλουθα:

- καθορίζεται ρητά το πέραν των 2 μηνών χρονικό διάστημα της καθυστέρησης καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών, προκειμένου να θεωρηθεί μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας της υπαλληλικής σύμβασης,

- ο μερικώς απασχολούμενος δικαιούται αμοιβής με προσαύξηση 12% επί της συμφωνηθείσας αμοιβής, για κάθε επιπλέον ώρα εργασίας πέραν της συμπεφωνημένης,

- καταχωρίζονται υποχρεωτικά στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», οι συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών, που αφορούν σε απασχολούμενους που αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών σε δύο εργοδότες κατ’ ανώτατο όριο καθώς και σε περιστασιακά απασχολούμενους με εργόσημο. Με υπουργική απόφαση, ρυθμίζεται κάθε λεπτομέρεια για την εφαρμογή της υπό ψήφιση διάταξης καθώς και οι κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης αυτής. (άρθρα 58 - 62)

6. Παρατείνεται:

α. η ισχύς της από 28 Μαρτίου 2018 Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας από την ημερομηνία λήξης της κανονιστικής της ισχύος (30.6.2019) μέχρι τη σύναψη νέας Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας και όχι πέραν της 31 η\ 12.2019,

β. η πενταετής θητεία των μελών του υφιστάμενου Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας, από τη λήξη της (29.04.2019) και έως την 31η. 12.2019. (άρθρα 63, 64)

7. α. Προβλέπεται υποχρέωση διενέργειας ενός τουλάχιστον επανελέγχου της παραβατικής, για αδήλωτη εργασία, επιχείρησης/εκμετάλλευσης από τα αρμόδια όργανα, εντός χρονικού διαστήματος δώδεκα 12 μηνών από την ημερομηνία διαπίστωσης της παράβασης, προκειμένου να ελεγχθεί τυχόν υποτροπή.

Σε περίπτωση παράβασης του εργοδότη, για αδήλωτη εργασία, δεν τεκμαίρεται εφεξής ότι η σχέση εργασίας διήρκησε 3 μήνες. Επίσης, καταργείται η υποχρέωση πράξης καταλογισμού σε βάρος του εργοδότη από τον αρμόδιο ασφαλιστικό φορέα, άνευ ετέρου και αναδρομικά από την ημερομηνία του ελέγχου, του συνόλου των προβλεπόμενων κατά περίπτωση ασφαλιστικών εισφορών, στην περίπτωση αποκάλυψης αδήλωτης εργασίας και της τεκμηρίωσης ότι η σχέση εργασίας του αδήλωτου εργαζόμενου διήρκεσε για τουλάχιστον 3 μήνες.

β. Αναπροσαρμόζονται οι διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονται με τη μορφή προστίμων στον εργοδότη που προβαίνει στην πρόσληψη εντός 10 εργάσιμων ημερών από την ημέρα του ελέγχου, εργαζομένων που διαπιστώθηκαν, ως αδήλωτοι, με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας πλήρους απασχόλησης. Τα πρόστιμα που επιβάλλονται κυμαίνονται από 2.000 ευρώ έως 5.000 ευρώ κατά περίπτωση, αντί από 3.000 έως 7.000 ευρώ, που κυμαίνονται σήμερα. Ειδικά στις περιπτώσεις εποχικών εργασιών, το προβλεπόμενο πρόστιμο για αδήλωτη εργασία περιορίζεται στο ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ, αντί δέκα χιλιάδων πεντακοσίων (10.500) ευρώ που ισχύει, σε περίπτωση πρόσληψης του εργαζόμενου με σύμβαση εργασίας πλήρους απασχόλησης διάρκειας 3 μηνών. (άρθρα 65, 66)

8. Δημιουργείται στο ηλεκτρονικό πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» «Μητρώο Παραβατών για την Αδήλωτη Εργασία», στο οποίο θα καταχωρούνται οι επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και γενικώς οι εργοδότες, φυσικά και νομικά πρόσωπα, στους οποίους επιβάλλονται κυρώσεις για απασχόληση εργαζομένων με αδήλωτη εργασία. Οι επιχειρήσεις και εργοδότες που έχουν παραβατική συμπεριφορά θα αποκλείονται από ευμενείς ασφαλιστικές ρυθμίσεις. (άρθρο 67, 68)

9. α. Ρυθμίζονται θέματα αναφορικά με την υποβολή των Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ). Μεταξύ άλλων, προβλέπεται, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα, η δυνατότητα αναστολής από το ΚΕΑΟ, της χρήσης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του ΕΦΚΑ για την υποβολή ΑΠΔ, σε βάρος των εργοδοτών που ασφαλίζουν προσωπικό μέσω ΑΠΔ χωρίς να καταβάλουν τις τρέχουσες μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές.

β. Παρατείνεται το αργότερο μέχρι και την 31η. 12.2020 (λήγει 31.12.2019), η προθεσμία για την έκδοση κάθε απόφασης μετάταξης ή απόσπασης υπαλλήλων του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ και απαιτείται η προηγούμενη σύμφωνη γνώμη του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. (άρθρα 69-71)

10. α. Δύναται να παραταθεί, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα και το αργότερο μέχρι 30.06.2020 οπότε και λύεται αυτοδικαίως, η από 14.04.2016 διοικητική σύμβαση που αφορά στην «Παροχή στο ΙΚΑ ΕΤΑΜ Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών Συμφωνημένου Επιπέδου (SLA) μετάδοσης δεδομένων φωνής και εικόνας μέσω ιδιωτικού ιδεατού δικτύου (ΙΚΑΝΕΤ).

β. Υποχρεούται ο ΕΦΚΑ να καταρτίσει το αργότερο μέχρι την 30ή Ιουνίου 2021 τους εκκρεμείς ισολογισμούς των ετών 2017, 2018 και 2019.