Ποια μέτρα μπαίνουν στη μάχη κατά της υποδηλωμένης εργασίας

Μια σειρά από νομοθετικές ρυθμίσεις και τεχνολογικές αναβαθμίσεις επιστρατεύει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, με στόχο να ελεγχθεί και να περιοριστεί το φαινόμενο της αδήλωτης αλλά και της υποδηλωμένης εργασίας, καθώς την ίδια στιγμή, επιχειρήσεις σε διάφορους κλάδους χρησιμοποιούν παλιά και νέα «κόλπα», επιχειρώντας να ξεγλιστρήσουν από τους ελέγχους και τη νομιμότητα.

Τα όπλα που αναμένεται να ρίξει στον «πόλεμο» κατά της παραβατικότητας που κήρυξε χθες και επίσημα η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη παράλληλα βέβαια με την προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, αφορούν, εκτός από τους εκτεταμένους και στοχευμένους ελέγχους, μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων που θα λειτουργήσουν ως ισχυρά αντικίνητρα για την υποδηλωμένη εργασία.

Σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση, οι διαρθρωτικές αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις που προωθούνται, θα μεταμορφώσουν την αγορά εργασίας, ώστε να μπει στην «κανονικότητα», όπου η πλήρης απασχόληση θα είναι κυρίαρχη έναντι των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Μάλιστα, όπως δήλωσε χθες ο υπουργός, μετά την επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη, αυτό θα φανεί σε λίγο καιρό από το ισοζύγιο ροών απασχόλησης «Εργάνη».

Στη φαρέτρα του υπουργείου Εργασίας βρίσκεται και το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα του ΣΕΠΕ, που εντοπίζει παραβατικές επιχειρήσεις με χρήση του risk analysis, καθώς πλέον οι έλεγχοι δεν είναι στα τυφλά. Καθοδηγούνται από το ηλεκτρονικό «μάτι» του ΣΕΠΕ, που συνδυάζει δεδομένα όπως ο αριθμός των εργαζόμενων με ευέλικτες μορφές εργασίας, οι συχνές αλλαγές από πλήρη σε μερική και το αντίστροφο, μεγάλη και πιθανότατα «ύποπτη» κινητικότητα με απολύσεις - προσλήψεις στο σύστημα του υπουργείου Εργασίας «Εργάνη», αλλά και συχνές αλλαγές στο ωράριο εργασίας των υπαλλήλων.

Καθοριστικός στην προσπάθεια περιορισμού του φαινομένου της υποδηλωμένης εργασίας θα είναι και ο ρόλος του μέτρου της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας, που θα εφαρμοστεί αρχικά σε μεγάλες επιχειρήσεις. Παράλληλα, θα προβλεφθεί, σύμφωνα με πληροφορίες, η ψηφιακή σύνδεση της νέας ηλεκτρονικής κάρτας μισθωτών με το σύστημα «Εργάνη» και η διασύνδεση του συστήματος των ΑΠΔ με αυτό, ώστε να διασταυρώνονται στοιχεία εισφορών και πραγματικών ωρών εργασίας.

Μεγάλο βάρος για τον περιορισμό του φαινομένου φαίνεται πως ρίχνει το υπουργείο Εργασίας και όσον αφορά τη θεσμοθέτηση της ακριβής «υπερωρίας» -με προσαύξηση 12%- για όλους όσοι εργάζονται στη μερική απασχόληση.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η πρόθεση της ηγεσίας του υπουργείου να περιορίσει την πρόβλεψη για μείωση των εισφορών κατά 5 μονάδες έως το 2023, μόνο για την πλήρη απασχόληση.

Τέλος, σημαντικό ρόλο εκτιμάται πως θα διαδραματίσει και η δημιουργία Λευκού Μητρώου Επιχειρήσεων, με κίνητρα και ελαφρύνσεις σε επιχειρήσεις που τηρούν την εργατική νομοθεσία.

Τα παλιά και νέα «κόλπα» των εργοδοτών

Σύμφωνα με εκτιμήσεις επιθεωρητών του ΣΕΠΕ, η υποδηλωμένη απασχόληση που τείνει να αντικαταστήσει την ανασφάλιστη εργασία, αφορά περίπου έναν στους 10 εργαζόμενους και μία στις 5 επιχειρήσεις.

Στην πρώτη γραμμή των ελέγχων μπαίνουν εργαζόμενοι που δηλώνονται για 2ωρα, 4ωρα ή 5ωρα, με αποτέλεσμα να φαίνονται ως μερικώς απασχολούμενοι ενώ δουλεύουν ακόμη και περισσότερες από 8 ώρες, εργαζόμενοι που ενώ έχουν δηλωθεί ότι κάνουν το ρεπό τους εργάζονται κανονικά, χιλιάδες απλήρωτες υπερωρίες, συμβάσεις της μιας μέρας, αλλά και εργαζόμενοι υπό δοκιμή για μήνες.

Όπως καταγγέλλουν εργαζόμενοι και ελεγκτές, πολλοί εργαζόμενοι είναι δηλωμένοι στο σύστημα να απασχολούνται 3-4 ώρες την ημέρα, στην πραγματικότητα όμως δουλεύουν ακόμη και 12 ώρες ημερησίως. Οι περισσότεροι μάλιστα εργάζονται αδιάλειπτα 30 ημέρες τον μήνα, κατά την τουριστική σεζόν, καθώς δεν τους αποδίδονται τα ρεπό.

Μια μορφή υποδηλωμένης απασχόλησης αφορά τους εργαζόμενους της μιας ημέρας, που απασχολούνται όλη τη σεζόν σε καταστήματα διασκέδασης, ξενοδοχεία, εστιατόρια. Προσλαμβάνονται το πρωί κι απολύονται το βράδυ ή με συμβάσεις διαλείπουσας εργασίας και συνήθως είναι «φανεροί» στο σύστημα για λίγες μέρες την εβδομάδα. Κάποιοι εργοδότες παράλληλα ζητούν με την απειλή της απόλυσης τροποποίηση των όρων εργασίας με μεταπήδηση σε μερική από πλήρη απασχόληση ή/και μείωση μισθού, ενώ τελευταία έχει παρουσιαστεί στους κλάδους του επισιτισμού και του λιανικού εμπορίου, η εργασία «υπό δοκιμή», για μία εβδομάδα, χωρίς αμοιβή και ασφάλιση.

Τέλος, θραύση φαίνεται πως κάνει και η διακεκομμένη εργασία, με τους εργαζόμενους στην πραγματικότητα να αναγκάζονται να εργαστούν και κατά τη διάρκεια του διαλείμματός τους ή της διακοπής στην εργασία τους.