Οι αλλαγές σε εισφορές, συμβάσεις και μερική απασχόληση

Από το δεύτερο εξάμηνο του 2020 και έως το 2023 τοποθέτησε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τη μείωση των εισφορών μόνο για τους μισθωτούς με πλήρη απασχόληση, ενώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο μείωσης της επιβάρυνσης, κατά κύριο λόγο για τα ψηλά εισοδήματα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, για τον επόμενο χρόνο, η ελάφρυνση του κόστους για τους εργοδότες και η αντίστοιχη αύξηση για τους εργαζόμενους έχει εκτιμηθεί σε 200 εκατ. ευρώ, ενώ σωρευτικά μια μείωση της τάξης των 5 ποσοστιαίων μονάδων «κοστίζει» 2,6 δισ. ευρώ.

Το κόστος είναι σημαντικό και ήδη στο υπουργείο Εργασίας μετρούν πιθανές συνέπειες και τρόπους κάλυψης της «τρύπας» που θα δημιουργηθεί. Είναι ενδεικτικό άλλωστε, πως αρχικά ο προεκλογικός σχεδιασμός της ΝΔ αφορούσε τη μείωση των εισφορών για κύρια ασφάλιση από 20% σε 15%.

Πλέον, με την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας να έχει πλήρη εικόνα της κατάστασης των οικονομικών του ΕΦΚΑ, φαίνεται πως έχει εγκαταλείψει την αρχική πρόταση, καθώς διαπιστώθηκε ότι θα οδηγούσε σε σημαντική μείωση των συντάξεων. Παράλληλα, θα οδηγούσε στην ανάγκη μιας νέας, βραχυχρόνιας παρέμβασης στο ασφαλιστικό σύστημα, με αιχμή είτε την περαιτέρω μείωση των παροχών, είτε την αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης.

Και τα δύο αυτά ενδεχόμενα αποκλείστηκαν. Έτσι, στο τραπέζι πλέον υπάρχει το σενάριο μείωσης των εισφορών που δεν συνδέονται με την κύρια σύνταξη και αφορούν είτε τις παροχές υγείας (7,1%) και επικουρικής ασφάλισης (6,5%) είτε παροχές ανεργίας (5,61%), εργατικής κατοικίας (1%) και εργατικής εστίας 0,35%.

Σωρευτικά, το κόστος της προωθούμενης παρέμβασης έχει ήδη εκτιμηθεί σε 2,6 δισ. ευρώ. Υπολογίζεται, όμως, ότι το καθαρό ποσό που θα προκύψει ως επιβάρυνση προς το σύστημα και κατά συνέπεια τα δημόσια οικονομικά από τη μείωση των εισφορών θα είναι μικρότερο, λόγω της αύξησης των εισοδημάτων και τις πιθανές θετικές προοπτικές από την αύξηση της απασχόλησης και τη μείωση της εισφοροδιαφυγής.

Δεν αποκλείεται η πρώτη παρέμβαση, που σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη θα εκκινήσει από το β' εξάμηνο του 2020, να αφορά την επίσπευση της μείωσης των εισφορών για επικουρική ασφάλιση από 6,5% σε 6%, εντός του 2020. Να σημειωθεί ότι η περαιτέρω μείωση της εισφοράς υπέρ του επικουρικού ΕΤΕΑΕΠ κατά 0,5%, 0,25% για τους εργοδότες και 0,25% για τους εργαζόμενους είναι προγραμματισμένη, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, για το 2022.

Ανοικτό άφησε ο πρωθυπουργός το ενδεχόμενο μείωσης των εισφορών για τους μη μισθωτούς με υψηλό εισόδημα. Σε ερώτηση δημοσιογράφου κατά την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου, ο κ. Μητσοτάκης άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να τεθεί χαμηλότερο ανώτατο όριο εισοδήματος για το οποίο θα καταβάλλει κάποιος ελεύθερος επαγγελματίας εισφορές, πολύ χαμηλότερο από τις 78.000 ευρώ που ισχύει σήμερα (10πλάσιο του κατώτατου μισθού επί 12 μήνες ήτοι 10 Χ 650 ευρώ Χ 12μήνες). Οι ανακοινώσεις όμως θα γίνουν -όπως είπε- στο επόμενο διάστημα.

Εργασιακό νομοσχέδιο-σκούπα

Παράλληλα, ο πρωθυπουργός επανέλαβε τον στόχο δημιουργίας νέων θέσεων πλήρους απασχόλησης, αλλά και τη μείωση των εργαζόμενων με ευέλικτες μορφές εργασίας, κυρίως αν αυτές υποκρύπτουν ανασφάλιστη απασχόληση. Σύμφωνα μάλιστα με τον κ. Μητσοτάκη, κάποιες από τις διατάξεις που περιλαμβάνονται στο αναπτυξιακό νομοσχέδιο-σκούπα βοηθούν την επίτευξη του στόχου αυτού.

Να σημειωθεί ότι μεταξύ των διατάξεων περιλαμβάνονται οι εξής παρεμβάσεις:

- Η εισαγωγή ρήτρας εξαίρεσης από την υποχρεωτική εφαρμογή μιας κλαδικής σύμβασης για επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν πρόβλημα βιωσιμότητας, είναι υπερχρεωμένες ή σε διαδικασία αναδιάρθρωσης, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα προχωρήσουν σε απολύσεις. Επίσης, θα δίνεται η δυνατότητα και στους κοινωνικούς εταίρους να παρέμβουν, ώστε να εξαιρούνται επιχειρήσεις από την εφαρμογή μιας κλαδικής σύμβασης, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως επίσης θα προβλεφθεί και η δυνατότητα υπογραφής τοπικών κλαδικών συμβάσεων, με όρους που θα παρεκκλίνουν από την εθνική κλαδική σύμβαση εργασίας.

- Αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο. Με μια σειρά από διατάξεις θα δοθεί η δυνατότητα για ηλεκτρονική ψηφοφορία των συνδικαλιστών, για τη λήψη αποφάσεων όπως για παράδειγμα η διεξαγωγή απεργίας. Η νέα διάταξη θα εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την ισχύουσα διάταξη που προβλέπει την παρουσία του 50% των οικονομικά ενεργών μελών της πρωτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης στη γενική συνέλευση, ώστε να τεκμαίρεται απαρτία και να λαμβάνεται έγκυρη απόφαση για απεργία. Παράλληλα θα προβλεφθεί η δημιουργία ηλεκτρονικών μητρώων για συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων αλλά και εργοδοτών.

- Δημιουργία Εθνικού Μητρώου Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, όπου θα αναρτώνται όλες οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας (επιχειρησιακές, κλαδικές και διαιτητικές αποφάσεις) και θα έχει πρόσβαση σε αυτές το σύνολο των εργαζομένων και εργοδοτών της χώρας.

- Διάταξη που καθιστά ακριβότερη τη μερική απασχόληση και πριμοδοτεί την πλήρη εργασία. Βάσει των σχεδιασμών, θα προβλεφθεί ότι κάθε επιπλέον ώρα εργασίας πέραν των συμφωνημένων στο πλαίσιο μερικής απασχόλησης θα αμείβεται με προσαύξηση 10%. Αντίστοιχη προσαύξηση θα υπάρχει και για όσους προσλαμβάνονται για εργασία έως 3 ώρες, χωρίς να έχουν πραγματοποιήσει υπερεργασία.

- Διάταξη που ξεκαθαρίζει ότι η καθυστέρηση καταβολής δεδουλευμένων για περισσότερους από 2 μήνες θεωρείται μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα.

- Επαναθεσμοθέτηση του μπλόκου στην υποβολή Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ) για τους μη συνεπείς εργοδότες και για μισθολογικές περιόδους που δεν έχουν καταβληθεί οι οφειλόμενες ασφαλιστικές εισφορές. Μετά τη φραγή, οι οφειλέτες θα μπορούν να υποβάλλουν την ΑΠΔ με μαγνητικό μέσο, μόνο στο υποκατάστημα στο οποίο ανήκουν, με υποχρέωση είτε της εξόφλησης των οφειλόμενων ποσών είτε της ρύθμισής τους, προκειμένου να επανακτήσουν το δικαίωμα της ηλεκτρονικής υποβολής.

- Πρόβλεψη για δυνατότητα υποβολής αίτησης στο ΚΕΑΟ σε δεύτερη φάση, ακόμη και μετά τον Σεπτέμβριο, για οφειλέτες-ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες που θα υποβάλουν όμως αίτηση υπαγωγής στις 120 δόσεις, έως την καταληκτική ημερομηνία της 30ης/9/2019. Σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας άλλωστε, δεν αναμένεται να δοθεί παράταση.

- Διεύρυνση των δυνατοτήτων του πληροφοριακού συστήματος Εργάνη, με τη θεσμοθέτηση της υποχρέωσης των εργοδοτών να δηλώνουν σε αυτό και όσους εργαζόμενους απασχολούν και τους αμείβουν με το εργόσημο.

Κάποιες από αυτές αναμένεται να προκαλέσουν έντονες αντιδράσεις από τους εκπροσώπους των εργαζόμενων, ενώ δεν αποκλείονται και εκπλήξεις, καθώς υπάρχουν πληροφορίες βάσει των οποίων θα προωθηθούν και αλλαγές στη διαδικασία μονομερούς προσφυγής στον ΟΜΕΔ.

Σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη πάντως, «η υπερρύθμιση και o ασφυκτικός έλεγχος στο όνομα δήθεν της προστασίας των εργαζομένων φέρνει αντίθετα αποτελέσματα: Η αγορά αντιδρά με υπέρμετρη ελαστικοποίηση των όρων εργασίας, ιδίως στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Πώς; Μεταφέροντας πολλούς εργαζόμενους στη μαύρη και, κυρίως, στην υποδηλωμένη απασχόληση. Ενώ μεγάλες επιχειρήσεις χάνουν καταρτισμένους εργαζόμενους που φεύγουν στο εξωτερικό, γιατί δεν αντέχουν την υψηλή φορολόγηση αλλά και τις υψηλές εργοδοτικές εισφορές».