Εξι ενστάσεις για τις μεταρρυθμίσεις στην ενέργεια

Την επιβράδυνση της προόδου των μεταρρυθμίσεων στις ενεργειακές αγορές κατά τους τελευταίους μήνες υπογραμμίζει η έκθεση μεταμνημονιακής εποπτείας, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως οι βασικές δεσμεύσεις των αρχών είναι εκτός στόχων, με αβέβαιη την κατεύθυνση της χώρας.

Οι κίτρινες κάρτες αφορούν στην εφαρμογή του target model, τις αδειοδοτήσεις και τους διαγωνισμούς των έργων ΑΠΕ, τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ, την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Αττική, την πιστοποίηση του ΔΕΣΦΑ αλλά ακόμα και για τον ίδιο τον ρόλο της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας να εποπτεύει την αγορά.

Το target model

Ειδικότερα, στην έκθεση σημειώνεται πως «η πρόοδος με την εφαρμογή του μοντέλου-στόχου για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας ήταν αργή». Όπως αναφέρει, η ενεργοποίηση των επιμέρους χρηματιστηριακών αγορών ενδοημερήσια, αγορά της επόμενης μέρας και της αγοράς εξισορρόπησης έχει καθυστερήσει από το αρχικό σχέδιο για λειτουργία τους τον Απρίλιο του 2019, εκτιμώντας ότι δεν πρόκειται να λειτουργήσουν μέχρι το 2020. Το ίδιο ισχύει και για τις διασυνδέσεις της Ελλάδας με την Ιταλία και τη Βουλγαρία. «Η τελική εφαρμογή της θα δώσει στην Ελλάδα πρόσβαση στην πανευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, προσφέροντας πολλά οφέλη για την ασφάλεια των τιμών του συστήματος και της ηλεκτρικής ενέργειας», υπογραμμίζουν οι Βρυξέλλες.

Οι ΝΟΜΕ

Σε σχέση με τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ, οι συντάκτες της έκθεσης αναφέρουν ότι στην τελευταία δημοπρασία 355 MWh παρουσιάστηκαν υψηλότερες τιμές προσφορών σε σχέση με τις προηγούμενες. «Μετά από κάποιες ανησυχίες σχετικά με τους κανόνες της ενιαίας αγοράς, η Επιτροπή έκανε αποδεκτή μια προτεινόμενη ρήτρα περιορισμού των εξαγωγών, αν και ο αντίκτυπός της δεν είναι σαφής», σχολιάζει η Κομισιόν.

Σχετικά με τους στόχους της μείωσης των μεριδίων της ΔEH, αν και αυτά μειώθηκαν σε περίπου 76,6% τον Μάρτιο του 2019, από 78% τον Ιανουάριο και κάτω από το 80,3% κατά την τελευταία έκθεση, εντούτοις είναι μακριά από τον στόχο για πτώση κάτω από το 50% μέχρι τα τέλη του 2019.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι τιμές καταναλωτή εξακολουθούν να υφίστανται έντονη στρέβλωση, μέσω της εφαρμογής κοινωνικών τιμολογίων, τα οποία καθορίζονται για να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή φτώχεια.

Η Ευρ. Επιτροπή καυτηριάζει επίσης και τη μη διενέργεια της δεύτερης δημοπρασίας ευελιξίας ισχύος, που προγραμματίστηκε για τον Μάιο. 

Οι ΑΠΕ

Κίτρινη κάρτα καταγράφεται και για τις μεταρρυθμίσεις στις ΑΠΕ, υπογραμμίζοντας ότι η ημερομηνία για την 3η δημοπρασία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας δεν έχει καθοριστεί ακόμα.

Επιπλέον στην έκθεση αναφέρεται ως εμπόδιο στην ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας η χορήγηση αδειών. «Πολλοί ενδιαφερόμενοι εκφράζουν ανησυχίες για το γεγονός ότι τα έργα ΑΠΕ έχουν πολύπλοκες, μακροχρόνιες διαδικασίες, γεγονός που μειώνει τους επενδυτές. Η Ελλάδα έχει αρχίσει να εργάζεται για την αναβάθμιση του χωροταξικού σχεδιασμού της, κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για εξορθολογισμό της διαδικασίας».

Η αγορά φυσικού αερίου

Έχουν αναληφθεί βασικά βήματα για τη μεταρρύθμιση της αγοράς φυσικού αερίου, τόσο όσον αφορά το δίκτυο μεταφοράς όσο και τη διανομή, και πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες, συστήνει η έκθεση. Και αναφέρεται στις ανησυχίες που προκλήθηκαν στην υπόθεση της πιστοποίησης του ΔΕΣΦΑ μετά την πώλησή του.

Όσον αφορά τη ΔΕΠΑ, πραγματοποιήθηκε, όπως καταγράφεται, διαχωρισμός των τμημάτων της Εμπορίας και της Υποδομής της επιχείρησης, σύμφωνα με τους όρους του νέου εταιρικού νόμου της Ελλάδας για τις συγχωνεύσεις. Ο αποτελεσματικός διαχωρισμός του δικτύου και του εφοδιασμού αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της αναδιάρθρωσης, επομένως είναι σημαντική η μελλοντική ιδιοκτησία αυτών των νέων επιχειρήσεων να σέβεται αυτό.

Η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης - Αττικής

Ενώ η πρόοδος που σημειώθηκε στην υλοποίηση της διασύνδεσης της Κρήτης με την Πελοπόννησο είναι θετική, συνεχίστηκε η αβεβαιότητα για την κατάσταση της διασύνδεσης Αττικής-Κρήτης, σύμφωνα με την έκθεση.

Το συνολικό έργο, που συνδέει την Αττική, την Κρήτη, την Κύπρο και το Ισραήλ, παραμένει προς το παρόν στον κατάλογο των έργων κοινού ενδιαφέροντος-PCI (περίπου 300 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για το έργο αυτό), έως την επίσημη έγκριση του 4ου καταλόγου PCI. Ωστόσο, ο διαχειριστής μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) αποφάσισε να ξεκινήσει την υλοποίηση του τμήματος Αττικής-Κρήτης ως εθνικού ανταγωνιστικού έργου και η Ελλάδα δεν υποστήριξε την ένταξη του έργου στον 4ο κατάλογο PCI, καθιστώντας έτσι μη επιλέξιμη για επιχορηγήσεις στο πλαίσιο της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη», περιγράφει η έκθεση.

Ο ρόλος της ΡΑΕ

Έμμεσες συστάσεις και για τον ρόλο της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας στην υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων των αγορών ενέργειας απευθύνει η έκθεση: «Βασική προϋπόθεση για την επιτυχή μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας θα είναι η ικανότητα και η προθυμία της ΡΑΕ να εποπτεύει την αγορά και να λαμβάνει τις απαραίτητες κανονιστικές αποφάσεις εγκαίρως και με διαφάνεια».

Γίνεται ειδική αναφορά στο θέμα της πρόσφατης απόπειρας κατάθεσης τροπολογιών για την προστασία των μελών της Αρχής από δικαστικές διώξεις, καθώς και για την αύξηση των προσλήψεων: «Οι αρχές συζητούν διατάξεις για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της λήψης αποφάσεων (π.χ. μέσω διατάξεων περί ευθύνης για τα μέλη και το προσωπικό της) καθώς και για την αύξηση του ανθρώπινου δυναμικού μέσω της πρόσληψης νέου μόνιμου προσωπικού».

Και η έκθεση συστήνει: «Είναι σημαντικό οι εγκεκριμένες διατάξεις να ευθυγραμμιστούν πλήρως με τη νομοθεσία και τις πρακτικές της ΕΕ, ενώ παράλληλα θα συνάδουν και θα σέβονται τις γενικές αρχές των βασικών μεταρρυθμίσεων της δημόσιας διοίκησης που εγκρίθηκαν κατά την περίοδο προγραμματισμού στην Ελλάδα».

Όπως έχουν αποδείξει οι πρόσφατες εξελίξεις, υπενθυμίζουν οι Βρυξέλλες, όπως με τις δημοπρασίες NOME και τις εξαγωγές, μια συνεργατική προσπάθεια μεταξύ της ΡΑΕ και των ευρωπαϊκών και ελληνικών αρχών μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα και συνιστάται η συνέχιση αυτής της προσέγγισης.