Όλες οι αλλαγές στον ΦΠΑ και τα νέα παράδοξα

Το δρόμο για την εφαρμογή των ελαφρύνσεων στο μέτωπο του ΦΠΑ, όπως αυτές προκύπτουν από τις μετατάξεις προϊόντων και υπηρεσιών σε χαμηλότερους από τους ισχύοντες μέχρι σήμερα συντελεστές, ανοίγει εγκύκλιος της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.

Οι επιχειρήσεις οι οποίες διαθέτουν στους καταναλωτές προϊόντα και υπηρεσίες τα οποία «μετακομίζουν» σε χαμηλότερους συντελεστές έχουν μπροστά τους ένα Σαββατοκύριακο «κόλαση». Οι προσαρμογές έχουν εφαρμογή από την ερχόμενη Δευτέρα, όπως ορίζει ο νόμος και ως συνήθως όταν υπάρχουν αλλαγές στον ΦΠΑ δεν λείπουν και τα …παράδοξα.

Το γάλα υπάγεται σε συντελεστή 13% αλλά το γάλα κακάο στο 24%. Με τον ίδιο συντελεστή 24% επιβαρύνονται γάλα σόγιας, καρύδας, φουντουκιού κ.α

Καφές , τσάι και μπαχαρικά στο ράφι μετακομίζουν στον μειωμένο συντελεστή 13%. Αν όμως πρόκειται για καφέ ή τσάι έτοιμο για κατανάλωση ακόμα και εάν διατίθεται στο ράφι του σούπερ ο συντελεστής παραμένει στο 24% όπως άλλωστε και ορισμένα βότανα μεταξύ των οποίων το ginseng και …η κάνναβη. Τα υπόλοιπα βότανα μετατάσσονται στον συντελεστή 13%.

Προσοχή χρειάζεται και στους χυμούς. Φυσικοί χυμοί στο ράφι αλλά και συμπυκνωμένοι οι οποίοι αραιώνονται με νερό υπάγονται στον συντελεστή 13%. Εξαιρούνται όμως και συνεχίζουν να υπάγονται στον συντελεστή 24% τα αναψυκτικά τύπου λεμονάδας, πορτοκαλάδας, κόλας κλπ., αεριούχα ή μη, καθώς και ποτά του τύπου «ενεργειακά», «ισοτονικά», κλπ.

Στα παράδοξα και το «δίδυμο» κέτσαπ- μουστάρδας. Η κέτσαπ 13% η μουστάρδα 24%.

Σε γενικές γραμμές οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν υπόψη ότι παραμένουν στους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ 13% βασικά αγαθά όπως ψωμί, γάλα, κρέας ψάρια, ελαιόλαδο, τυριά, ζυμαρικά, άλευρα, δημητριακά, λαχανικά, ύδρευση, ζώντα ζώα, είδη για εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες. Στον μειωμένο συντελεστή 13% μετατάσσονται επίσης όλα τα είδη ζυμαρικών, ψωμιών ψαριών και μαλακοστράκων και ο ίδιος συντελεστής επιβάλλεται στον καφέ, το τσάι, τους χυμούς φρούτων και λαχανικών, στο αλάτι, ξύδι, διάφορα παρασκευάσματα διατροφής με βάση τα δημητριακά, τα αλεύρια, τα άμυλα, και τα παρασκευάσματα για σάλτσες, σούπες και ζωμούς όταν πωλούνται στο ράφι.

Στην εστίαση ο γενικός κανόνας είναι ότι τρώγεται έχει ΦΠΑ 13% και ότι πίνεται έχει ΦΠΑ 24% ενώ για τα ξενοδοχεία που παρέχουν πρωινό ή all inclusive δεδομένου ότι δεν μπορεί να γίνει διαχωρισμός, «παίζουν» ποσοστά.

Ο καφές

Στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 13% μετατάσσονται ο καφές, το τσάι, το ματέ και τα μπαχαρικά. Επισημαίνεται ότι, τα ροφήματα με βάση τον καφέ ή το τσάι ή άλλα προϊόντα των προαναφερόμενων Δ.Κ. που είναι έτοιμα προς κατανάλωση, εξαιρούνται και επομένως εξακολουθεί να υπάγεται σε ΦΠΑ 24%.

Επιπλέον, ο στιγμιαίος καφές καθώς και τα λοιπά εκχυλίσματα, συμπυκνώματα και αποστάγματα καφέ, καθώς και τα παρασκευάσματα (εκτός από τα έτοιμα ροφήματα) με βάση αυτά τα εκχυλίσματα, συμπυκνώματα και αποστάγματα (π.χ. καπουτσίνο, εσπρέσο κλπ.) επίσης εξαιρούνται.

Τα βότανα

Στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 13% υπάγονται τα ακόλουθα είδη: αρτεμισία, βασιλικός, χαμομήλι, μαντζουράνα η κοινή, μολόχα, δενδρομολόχα, μέντα (δυόσμος) όλων των ποικιλιών, ρίγανη, δενδρολίβανο, φασκόμηλο, τσάι του βουνού, δίκταμο, αγριάδα η ιαματική και λουΐζα, νωπά ή αποξηραμένα, έστω και κομμένα, σπασμένα ή σε σκόνη . Επισημαίνεται ότι λοιπά είδη που υπάγονται στη ΔΚ 1211 πέραν αυτών που αναφέρονται ρητά ανωτέρω, π.χ. ginseng, κουκιά Tonka, κάνναβη, κλπ., εξακολουθούν να υπάγονται σε συντελεστή ΦΠΑ 24%.

Τα ζυμαρικά

Όλα τα ζυμαρικά υπάγονται σε συντελεστή ΦΠΑ 13%, ανεξαρτήτως του τρόπου παρασκευής τους και έστω και αν είναι ψημένα ή παραγεμισμένα, καθώς και το αράπικο σιμιγδάλι (κους-κους). Επιπλέον, η παράγραφος αυτή περιλαμβάνει κάθε τύπου δημητριακά πρωινού και μπάρες δημητριακών, τις ρυζογκοφρέτες, τα κριτσίνια, το ψωμί κάθε τύπου έστω και με καρυκεύματα, τις φρυγανιές, τα κουλούρια τύπου Θεσσαλονίκης κάθε τύπου, σάντουιτς, τυρόπιτες, σπανακόπιτες, καθώς και λοιπά προϊόντα αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής, όπως μπισκότα και γκοφρέτες έστω και επικαλυμμένα ή παραγεμισμένα, κουλούρια, τσουρέκια, κέικ, πάστες, τάρτες, γλυκά φύλλου, καθώς και λοιπά γλυκά τύπου ζαχαροπλαστείου, κρουασάν και παρόμοια είδη, έστω και αν περιέχουν κακάο ή είναι επικαλυμμένα ή παραγεμισμένα με σοκολάτα. Στην παράγραφο αυτή περιλαμβάνονται επίσης τα παρασκευάσματα που είναι κατάλληλα για τη διατροφή βρεφών και παιδιών μικρής ηλικίας συσκευασμένα για τη λιανική πώληση, καθώς και τα μείγματα και τα ζυμάρια για την παρασκευή προϊόντων αρτοποιίας, ζαχαροπλαστικής ή μπισκοτοποιίας. Τέλος, υπάγονται εδώ και λοιπάπροϊόντα με βάση τα δημητριακά που λαμβάνονται με διόγκωση ή φρύξη, όπως π.χ. τα επονομαζόμενα «γαριδάκια», «φουντούνια», «πακοτίνια», «τσιπς νάτσος» και παρόμοια είδη.

Οι χυμοί

Επισημαίνουμε ότι, στους χυμούς φρούτων της Δ.Κ. 2009 περιλαμβάνονται και οι συμπυκνωμένοι χυμοί φρούτων και λαχανικών κάθε είδους που αραιώνονται σε νερό. Αντίθετα, στην παρούσα παράγραφο δεν περιλαμβάνονται τα αναψυκτικά τύπου λεμονάδας, πορτοκαλάδας, κόλας κλπ., αεριούχα ή μη, καθώς και ποτά του τύπου «ενεργειακά», «ισοτονικά», κλπ., τα οποία υπάγονται στη Δ.Κ. 2202 και εξακολουθούν να υπάγονται σε συντελεστή ΦΠΑ 24%.

Οι σάλτσες

Επιπλέον, υπάγονται σε μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 13% οι σάλτσες και τα παρασκευάσματα για σάλτσες κάθε τύπου. Ειδικότερα, ο όρος «σάλτσες» αναφέρεται στα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για να προσδίδουν γεύση σε ορισμένα πιάτα (κρέατος, ψαριού, σαλάτας κ.λπ.) Οι σάλτσες παρουσιάζονται γενικά σε υγρή μορφή, ενώ τα παρασκευάσματα για σάλτσες παρουσιάζονται συνήθως υπό τη μορφή σκόνης, στην οποία απαιτείται μόνο η προσθήκη γάλατος, νερού κ.λπ. για να ληφθεί η σάλτσα. Οι σάλτσες προστίθενται συνήθως στο φαγητό όταν αυτό μαγειρεύεται ή κατά τη διάρκεια του σερβιρίσματος, ενώ προσδίδουν γεύση, υγρασία και μια αντίθεση ως προς την υφή και το χρώμα. Μπορεί επίσης να υπηρετούν τον ρόλο του μέσου, μέσα στο οποίο περιέχεται το φαγητό, όπως για παράδειγμα η σάλτσα βελουτέ στο κοτόπουλο με κρέμα γάλακτος.

Επιπλέον, θεωρούνται ως σάλτσες και ορισμένα παρασκευάσματα με βάση τα λαχανικά ή τα φρούτα, τα οποία παρουσιάζονται κυρίως ως υγρά, ως γαλακτώματα και ως εναιωρήματα και, ορισμένες φορές, περιέχουν ορατά τεμάχια λαχανικών ή φρούτων. Τα παρασκευάσματα αυτά διαφέρουν από τα παρασκευασμένα και διατηρημένα λαχανικά και φρούτα του Κεφαλαίου 20, εξαιτίας του γεγονότος ότι χρησιμοποιούνται ως σάλτσες, δηλαδή ως συνοδευτικά του φαγητού ή στην παρασκευή ορισμένων πιάτων, που δεν προορίζονται να καταναλωθούν από μόνες τους. Παραδείγματα σαλτσών που περιλαμβάνονται στην παρούσα παράγραφο είναι: η μαγιονέζα, η σάλτσα μπεαρναίζ (Béarnaise), η σάλτσα μπολοναίζ (που περιέχει κιμά κρέατος, πουρέ ντομάτας, μπαχαρικά κ.λπ.), οι σάλτσες σόγιας, η σάλτσα με μανιτάρια, η σάλτσα Worcester (γενικά με βάση την παχύρευστη σάλτσα σόγιας, ένα διάλυμα μπαχαρικών σε ξίδι, με προσθήκη άλατος, ζάχαρης, καραμέλας και μουστάρδας) και παρόμοια παρασκευάσματα που μπορεί να είναι γνωστά και ως «μπαλσάμικο», η σάλτσα ντομάτας, γνωστή με το όνομα κέτσαπ (παρασκεύασμα με βάση τον πουρέ ντομάτας, ζάχαρη, ξύδι, αλάτι και μπαχαρικά) καθώς και άλλες σάλτσες ντομάτας, η σάλτσα σέλινου (μίγμα μαγειρικού άλατος και λεπτοαλεσμένων σπόρων σέλινου), η σάλτσα πέστο, η μπεσαμέλ έστω και σε σκόνη, κλπ. Εξαιρούνται από την παρούσα παράγραφο και εξακολουθούν να υπάγονται σε συντελεστή ΦΠΑ 24%, λοιπά προϊόντα του Κεφαλαίου 21 του Δασμολογίου που δεν αναφέρονται ρητά ανωτέρω, όπως η μουστάρδα (η οποία δεν περιλαμβάνεται στις σάλτσες σύμφωνα με το νομικό κείμενο της Δ.Κ. 2103), το φυσικό μέλι με την προσθήκη άλλων ουσιών, τα παρασκευάσματα διατροφής με τη μορφή κάψουλας ή σκόνης με βάση βιταμίνες ή πρωτεΐνες για την καλή κατάσταση του οργανισμού, τα συμπυκνώματα πρωτεϊνών, τα σύνθετα αλκοολούχα παρασκευάσματα, τα σιρόπια από ζάχαρα αρωματισμένα ή με την προσθήκη χρωστικών ουσιών, τα αρτύματα και καρυκεύματα σύνθετα όπως το υγρό τσάτνυ, κλπ.

Το νερό

Στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 13% υπάγονται νερά φυσικά, μεταλλικά, ο πάγος και το χιόνι. Ειδικότερα, περιλαμβάνονται τα νερά, στα οποία περιλαμβάνονται και τα φυσικά ή τεχνητά μεταλλικά νερά, χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή άλλων γλυκαντικών ούτε αρωματισμένα, μη αεριούχα, ο πάγος, τα παγάκια και το χιόνι (Δ.Κ. ΕΧ 2201). Εξαιρούνται από την παρούσα παράγραφο τα αεριούχα νερά της Δ.Κ. 2201 καθώς και όλα τα αναψυκτικά, αεριούχα ή μη, τηςκλάσης 2202. Τα είδη αυτά εξακολουθούν να υπάγονται σε συντελεστή ΦΠΑ 24%.

Και οι υπηρεσίες

Όσον αφορά στις υπηρεσίες επεκτείνεται η εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 13%, πέραν των υπηρεσιών που παρέχουν οι οίκοι ευγηρίας, και στις παροχές υπηρεσιών από οικοτροφεία, δομές για άτομα με ειδικές ανάγκες και δομές που παρέχουν κατάλυμα σε άτομα με νοητική υστέρηση, ψυχικές διαταραχές και χρήση ουσιών, που ενεργείται στο πλαίσιο κοινωνικής πρόνοιας, εφόσον δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της απαλλαγής των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλισης, καθώς και προστασίας παιδιών και νέων .

Ως εκ τούτου, στην περίπτωση που πρόκειται για παροχή υπηρεσιών στο πλαίσιο κοινωνικής πρόνοιας από πρόσωπα με κερδοσκοπική δραστηριότητα ή από πρόσωπα με δραστηριότητα μη κερδοσκοπική που όμως είτε δεν αναγνωρίζονται από το κράτος ως φορείς παροχής υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας, είτε το είδος και η έκταση των υπηρεσιών τους είναι τέτοια που ενδεχόμενη απαλλαγή τους θα οδηγούσε σε στρέβλωση των όρων του ανταγωνισμού, επιβάλλεται ΦΠΑ με τον μειωμένο συντελεστή στις υπηρεσίες αυτές.

Για την εστίαση ορίζεται ότι από 20 Μάϊου επανέρχεται στον συντελεστή 13% περιλαμβανομένων της εκμετάλλευσης καφενείων, καφετεριών, ζαχαροπλαστείων, εστιατορίων, ψητοπωλείων, οινομαγειρείων και λοιπών συναφών προς αυτές επιχειρήσεων πλην των κέντρων διασκέδασης, με εξαίρεση τη διάθεση αλκοολούχων και μη αλκοολούχων ποτών, χυμών και ροφημάτων.

Στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ υπάγεται η παροχή υπηρεσιών από τις αναφερόμενες στη διάταξη αυτή επιχειρήσεις εστίασης, πλην των κέντρων διασκέδασης, εφόσον πρόκειται για διάθεση έτοιμων προς άμεση επιτόπια κατανάλωση φαγητών, γευμάτων και γλυκών, ενώ παραμένουν στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ οι επιτόπιες καταναλώσεις αλκοολούχων και μη αλκοολούχων ποτών, όπως αναψυκτικών και ενεργειακώνποτών, οι επιτόπιες καταναλώσεις χυμών, φυσικών ή τυποποιημένων, καθώς και οι επιτόπιες καταναλώσεις ροφημάτων, όπως είναι οι κάθε είδους καφέδες, το τσάι, το χαμομήλι, η βαλεριάνα και η σοκολάτα. Το νερό, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού ή τεχνητού μεταλλικού νερού, παραμένει στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ.

Ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ εφαρμόζεται και στις παραδόσεις γλυκών, γευμάτων και γενικά έτοιμου προς άμεση κατανάλωση φαγητού σε «πακέτο» (παραδόσεις αγαθών) από εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία ταβέρνες, οινομαγειρεία, ψητοπωλεία, ταχυφαγεία, πιτσαρίες, καφετέριες και συναφείς προς αυτές επιχειρήσεις, όπως καντίνες, κυλικεία, επιχειρήσεις παρασκευής και διανομής γευμάτων, σούπερ μάρκετ που παραδίδουν έτοιμα μαγειρεμένα φαγητά, επιχειρήσεις πώλησης αρτοποιημάτων, σάντουιτς ,σαλατών και λοιπών παρόμοιων πρόχειρων γευμάτων ή σνακς, για λόγους ομοιόμορφης αντιμετώπισης και για την αποφυγή στρεβλώσεων του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων εστίασης που διαθέτουν φαγητά ή και γλυκά για επιτόπια κατανάλωση και αυτών που τα παραδίδουν σε «πακέτο». Επομένως, στο μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ υπάγονται τα φαγητά, τα έτοιμα γεύματα και τα γλυκά, καθώς και το νερό, είτε καταναλώνονται επιτοπίως είτε παραδίδονται σε «πακέτο». Όσον αφορά δε στα αλκοολούχα και μη ποτά, χυμούς και ροφήματα, οι επιτόπιες καταναλώσεις τους παραμένουν στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ, καθώς και οι παραδόσεις τους σε «πακέτο», με εξαίρεση την παράδοση χυμών, τυποποιημένων και μη, οι οποίοι υπάγονται στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ. Ως εκ τούτου, οι επιχειρήσεις εστίασης θα πρέπει να χρεώνουν διακριτά τα είδη αυτά βάσει του συντελεστή ΦΠΑ στον οποίο υπάγονται. Τέλος, επισημαίνεται ότι στην κατά τα ανωτέρω διάκριση ως προς την εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ υπάγονται και οι υπηρεσίες εστίασης που παρέχονται από ξενοδοχεία και λοιπά τουριστικά καταλύματα στους ειδικούς χώρους εστίασης που διαθέτουν, καθώς και στα δωμάτια στο πλαίσιο υπηρεσιών εξυπηρέτησης δωματίου (roomservice), ενώ υπενθυμίζεται ότι οι καταναλώσεις του μίνι μπαρ που υπάρχει εντός των δωματίων συνιστούν παραδόσεις αγαθών και χρεώνονται με τον οικείο συντελεστή κάθε αγαθού.

Τα ξενοδοχεία

Στην περίπτωση, που οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις παρέχουν υπηρεσίες διαμονής και εστίασης ή και άλλες υπηρεσίες έναντι ενιαίας τιμής της οποίας ο διαχωρισμός στους επί μέρους συντελεστές δεν είναι εφικτός, λαμβανομένου υπόψη ότι από 20.05.2019 στο μειωμένο συντελεστή υπάγονται τόσο η διαμονή όσο και οι καταναλώσεις φαγητού κάθε είδους, γίνεται δεκτό η διάκριση ως προς την εφαρμογή των συντελεστών ΦΠΑ να γίνεται ως εξής:

α. Διαμονή με πρωινό: η ενιαία τιμή υπάγεται στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ, με το σκεπτικό ότι η κατανάλωση , ως είθισται, χυμών, καφέδων και ροφημάτων στο πρωινό, αποτελεί παροχή παρεπόμενη και αμελητέα σε σχέση με την κύρια παροχή πρωινού γεύματος και διαμονής που αντιπροσωπεύει η ενιαία τιμή.

β. Διαμονή με ημιδιατροφή (πρωινό και γεύμα): 10%της ενιαίας τιμής υπάγεται στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ ως αντιπαροχή που καταβάλλεται για τη διάθεση αλκοολούχων και μη ποτών, χυμών και ροφημάτων.

γ. Διαμονή με πλήρη διατροφή (fullbord–πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό γεύμα):15%της ενιαίας τιμής υπάγεται στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ ως αντιπαροχή που καταβάλλεται για τη διάθεση αλκοολούχων και μη ποτών, χυμών και ροφημάτων.

δ. Διαμονή με το σύστημα all inclusive: 25%της ενιαίας τιμής υπάγεται στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ ως σύνθετη παροχή υπηρεσιών η οποία δεν μπορεί να προσδιορισθεί με σαφή τρόπο .

Διευκρινίζεται ότι τα ανωτέρω ποσοστά δεν είναι δεσμευτικά για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις στην περίπτωση που μπορούν να διαχωρίσουν την αξία των επιμέρους παροχών τους, οπότε και να εφαρμόσουν τον συντελεστή ΦΠΑ που αναλογεί σε κάθε παροχή.

*Δείτε την εγκύκλιο για τη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".