Ενστάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας στην πρόταση ΝΔ για τα έργα

«Το κάρο μπροστά από το άλογο» βάζει η Νέα Δημοκρατία, με το σχέδιο για υλοποίηση έργων μέσω του μοντέλου των «Προτάσεων Καινοτομίας», σύμφωνα με στελέχη της αγοράς κατασκευών.

Οι «Προτάσεις Καινοτομίας», ένα διαφορετικό μοντέλο ωρίμανσης και προκήρυξης έργων, καταλαμβάνει κεντρική θέση στο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας για τις υποδομές που παρουσιάστηκε πρόσφατα.

Όμως, δεν φαίνεται να λαμβάνει υπόψη μια πολυσέλιδη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας (Review of Experiences with Unsolicited Proposals in Infrastructure Projects). Η μελέτη έρχεται να επιβεβαιώσει εκείνους που υποστηρίζουν πως όσα μοντέλα παραγωγής έργων και να εφαρμοστούν στη χώρα μας (ήδη σχεδιάζεται και η επιστροφή του μαθηματικού τύπου…), η κατάσταση δεν θα μεταβληθεί, αν δεν ενισχυθούν οι δημόσιες υπηρεσίες, ώστε να εποπτεύουν/ελέγχουν αποτελεσματικά τις συμβάσεις και αν δεν ξεκαθαριστεί το θεσμικό πλαίσιο, ώστε να υπάρξει ουσιαστική διαφάνεια και λογοδοσία.

Στη Νέα Δημοκρατία φαίνεται πως θεωρούν πως βρήκαν τη μαγική συνταγή μέσω των «Προτάσεων Καινοτομίας». Με το συγκεκριμένο μοντέλο, όπως αναφέρεται και στο σχέδιο της ΝΔ, ιδιωτικοί φορείς μπορούν να διαμορφώσουν και να υποβάλουν πρόταση για ένα έργο για το οποίο δεν υπάρχει εν εξελίξει διαγωνιστική διαδικασία, με σύστημα παραχώρησης (ολικής ή μερικής) ή συνδυαστικό σύστημα ανταποδοτικής αμοιβής και πληρωμών διαθεσιμότητας. Η πρόταση που καταθέτει ο ιδιώτης υποχρεωτικά παρουσιάζει βαθμό ωρίμανσης σε επίπεδο προκήρυξης διαγωνισμού, δηλαδή είναι έτοιμο ακόμα και το σχέδιο σύμβασης παραχώρησης. Εντός τριμήνου από την υποβολή της πρότασης από τον ιδιώτη, η αναθέτουσα αρχή αξιολογεί την πρόταση και την εγκρίνει ή την απορρίπτει, ενώ η τελική έγκριση δίνεται σε «ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο» και ακολουθεί ο διαγωνισμός.

Αν στον διαγωνισμό που θα πραγματοποιηθεί ο όμιλος που κατέθεσε την «Πρόταση Καινοτομίας» δεν καταθέσει την πλέον συμφέρουσα προσφορά, τότε και πάλι μπορεί να επικρατήσει με καταβολή αποζημίωσης στον καλύτερο προσφέροντα που θα φτάνει το 2% επί του προϋπολογισμού του έργου. Αν ο προτείνων δεν ασκήσει το δικαίωμα υποκατάστασης, τότε το έργο κατοχυρώνεται στην πλέον συμφέρουσα προσφορά. Ο ανάδοχος υποχρεούται, όμως, να καταβάλει αποζημίωση στον προτείνοντα ίση με το 3% του προϋπολογισμού.

Σύμφωνα με τη μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, «τα έργα με συμβάσεις παραχώρησης που προωθούνται μέσω Προτάσεων Καινοτομίας και σχεδιάστηκαν από τις κρατικές υπηρεσίες» δεν έχουν καλύτερο ή χειρότερο αποτέλεσμα από τις συμβάσεις παραχώρησης που προωθήθηκαν με τον παραδοσιακό τρόπο.

Επιπλέον, «αρκετές κυβερνήσεις -συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας, της Ινδίας και των περισσότερων κρατών της Δυτικής Ευρώπης- αποφεύγουν συστηματικά τις "Προτάσεις Καινοτομίας" ή δεν τις επιτρέπουν», όπως επισημαίνεται στην ίδια μελέτη. Ακόμα και χώρες που χρησιμοποιούν τις «Προτάσεις Καινοτομίας», τις εφαρμόζουν μόνο σε περιπτώσεις καινοτόμων έργων που έχουν σημαντικά κοινωνικά οφέλη.

Οι αναλυτές της Παγκόσμιας Τράπεζας επισημαίνουν πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξουν συνθήκες ανταγωνισμού ειδικά με βάση το μοντέλο που εισηγείται η ΝΔ, δηλαδή με πλήρη εμπλοκή του ιδιώτη στον σχεδιασμό του έργου μέχρι και τη συγγραφή της σύμβασης παραχώρησης. Στην ουσία, η μελέτη έρχεται να επιβεβαιώσει αυτούς που υποστηρίζουν πως η κακοδαιμονία με τα δημόσια έργα στη χώρα μας δεν θα βελτιωθεί με την προσθήκη νέων νομοθετημάτων, νέων μοντέλων, κ.ο.κ. αλλά με ουσιαστική ενίσχυση των διαλυμένων κρατικών υπηρεσιών που επιβλέπουν τις υποδομές.

Ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης είχε υποστηρίξει προ ημερών στη Βουλή πως «οι πρότυπες προτάσεις στα δημόσια έργα συγκρούονται, κατά τη γνώμη μου, με πάρα πολλά θέματα του ευρωπαϊκού δικαίου αλλά και τον ανταγωνισμό».